Nhiều thập kỷ sống bế tắc
Nếu con đường cửa ngõ Hai Bà Trưng của TP Quảng Ngãi sầm uất, náo nhiệt bao nhiêu thì chỉ cách đó vài chục mét, đi vào bên trong là một cuộc sống khác hẳn, khốn khổ vì quy hoạch treo. Chẳng ai nghĩ rằng giữa lòng TP lại có một khu vực bị “bỏ quên” như khu dân cư thuộc tổ 14, phường Lê Hồng Phong. Cả khu dân cư tàn tạ trong cảnh nhà nhà xiêu vẹo, đổ sập, nhếch nhác, đìu hiu.
Những ngày đầu tháng 4/2021, trời nắng như đổ lửa, bà Bùi Thị Thục (53 tuổi) khom mình dưới mái tôn thấp lè tè lỗ chỗ thủng, mồ hôi nhễ nhại soạn từng bó rau, chuẩn bị bán buổi chợ chiều. Suốt 24 năm qua, từ ngày đất trồng lúa bị thu hồi, bà nhận đền bù được 200-300 triệu. Số tiền ít ỏi không đủ chữa bệnh cho mẹ già, bà đã phải làm đủ nghề để trang trải cuộc sống, chăm lo con cái học hành. Nhà đổ nát, cả nhà lay lắt sống tạm bợ.
“Mà nếu có tiền sửa thì cũng không được phép và sợ không được đền bù vì vướng quy hoạch. 24 năm qua, chúng tôi sống trong cảm giác bị bỏ rơi. Đường chật hẹp, dây điện giăng kín trên đầu… Các dự án bất động sản xung quanh cứ mọc lên làm vùng này trở thành nơi trũng thấp, thường xuyên xảy ra dịch bệnh. Mẹ tôi sống trong bệnh tật, khổ sở mà mất. Tôi mong sao dự án triển khai được đền bù, rồi về khu tái định cư, chứ sống cảnh này mệt mỏi lắm”, bà Thục nói
Gần đó, căn nhà xập xệ của bà Đặng Tạ Thị Thu Hà (55 tuổi) cũng chực chờ đổ ập. Mấy mươi năm qua, vật dụng trong gia đình đều được gói ghém bỏ vào những túi nilon. Chỉ tay lên mái ngói mục nát, tường rêu phủ đầy, bà Thu lý giải làm vậy để mỗi khi nghe tin mưa gió, cả nhà chạy đi đâu thì ôm theo các bịch nilon cho tiện và khỏi ướt.
Bà Hà kể, từ khi chưa có chồng, đã nghe về dự án ở vùng này. Đến bây giờ có cháu, bà vẫn chưa thấy được tái định cư. Khu vực tổ 14 nơi bà ở nằm trong vùng quy hoạch thực hiện nhiều dự án như: Đê bao thị xã Quảng Ngãi; khu Trung tâm hành chính tỉnh; đường kè sông Trà Khúc, đường Hai Bà Trưng… Các dự án có cái đã làm, cái chưa làm, nhưng diện tích đất nông nghiệp của bà đã thu hồi gần hết mà tái định cư vẫn dang dở.
Trong suốt 24 năm qua, hàng trăm hộ dân ở khu vực này như bà Hà không được các cấp chính quyền xem xét cấp giấy tờ pháp lý về đất. “Chúng tôi là dân của 1 trong 4 phường đầu tiên được thành lập nhưng đến bây giờ sống ở khu nhếch nhác như ổ chuột. Vì thế chúng tôi chỉ muốn nhanh chóng được đền bù và di dời đến nơi ở mới để ổn định cuộc sống. Ở đây vừa không có đất sản xuất, vừa không thể buôn bán kinh doanh, phải tha phương kiếm sống”, bà Hà mong mỏi.
Đẩy khó khăn sang cho người dân?
Theo tìm hiểu, vào năm 1997, từ đề xuất của địa phương, Chính phủ phê duyệt dự án đê bao thị xã Quảng Ngãi (cũ) liên quan đến các hộ dân đang sống tại tổ 14, phường Lê Hồng Phong, TP Quảng Ngãi. Đến năm 2008, UBND tỉnh Quảng Ngãi tiếp tục ký phê duyệt quy hoạch Khu trung tâm hành chính tỉnh.
Để tái định cư cho người dân tổ 14, năm 2015 UBND tỉnh đã phê duyệt đầu tư dự án Khu đô thị mới phục vụ tái định cư Khu II Đê bao – TP Quảng Ngãi; dự án đường kè sông Trà Khúc, đường Hai Bà Trưng... Dự án được chia thành hai giai đoạn với tổng mức đầu tư hơn 273 tỷ đồng, tổng diện tích thu hồi trên 15ha, gồm 560 hộ dân đơn vị bị ảnh hưởng.
| |
Từ khi có chủ trương đến nay, trải qua 5 nhiệm kỳ lãnh đạo, tỉnh Quảng Ngãi vẫn “điệp khúc” khảo sát giải phóng mặt bằng thực hiện dự án rồi… để đó. Các dự án có cái đã làm, cái chưa làm, nhưng diện tích đất nông nghiệp của bà con đã thu hồi gần hết mà việc tái định cư vẫn dang dở. Đến hiện tại, còn khoảng hơn 262 hộ thuộc giai đoạn 2 của dự án phải tiếp tục chờ.
Trước đó, theo lãnh đạo phường Lê Hồng Phong, Quảng Ngãi đang có hai phương án cho khu vực trên, hoặc tiếp tục làm giai đoạn 2, hoặc chỉnh trang lại rồi cấp sổ đỏ cho người dân.
Bất ngờ, tại cuộc họp báo quý I tổ chức chiều 7/4 vừa qua, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Đặng Văn Minh cho biết, trong năm nay, sẽ có quyết định dừng giai đoạn 2 của dự án, không bố trí tái định cư mà thực hiện chỉnh trang đô thị tại chỗ.
Ông Minh lý giải, kinh phí đền bù giai đoạn 2 tính sơ bộ hơn 1.000 tỷ đồng, trong khi đó Quảng Ngãi chỉ thu về 4ha đất thương phẩm. Theo ông Minh, như vậy sẽ thiệt thòi cho ngân sách nhà nước. Điều này cũng đồng nghĩa, sau 24 năm treo sinh kế, an cư của người dân, vì lý do lợi ích không đảm bảo, Quảng Ngãi đã chọn hướng… quay đầu.
Theo người dân tại dự án trình bày, do không còn đất sản xuất và đã hơn 20 chờ đợi, kinh tế kiệt quệ, họ không còn khả năng kinh tế xây dựng lại nhà cửa. Cũng vì tin lời hứa của cán bộ, hộ nào cũng đều trông chờ dự án triển khai, sẽ có khoản tiền đền bù để tái định cư. Nhưng nay thì “mất cả chì lẫn chài”. “Chính quyền địa phương khi gặp bế tắc đã đẩy khó khăn, đẩy hết hậu quả sang cho người dân, cho thấy một số cán bộ không có trách nhiệm, không sâu sát với thực tế”, các hộ dân bày tỏ.
Tại Quảng Ngãi, ở phường Chánh Lộ, cũng có hàng chục hộ dân đang khốn khổ vì quy hoạch treo của giai đoạn 2, Dự án Trường THPT Lê Trung Đình, được triển khai từ 2004.
Căn nhà xây đã gần 40 năm sát vách với Trường THPT Lê Trung Đình, nơi ở của gia đình bà Lê Thị Bui cùng con gái và 3 đứa cháu ngoại, đã xiêu vẹo, rách nát. Nhà vệ sinh cũ đã hỏng, mọi nước thải của gia đình đều thải ra khu vườn, gây ô nhiễm môi trường. Gần đó, gia đình bà Võ Thị Minh Huệ (63 tuổi) gồm 7 nhân khẩu với 3 thế hệ chen chúc trong ngôi nhà xuống cấp nhưng không được sửa chữa.
Theo ông Nguyễn Thành Trung, PGĐ BQL dự án đầu tư xây dựng các công trình dân dụng và công nghiệp tỉnh Quảng Ngãi, Dự án Trường THPT Lê Trung Đình được triển khai từ 2004 trên diện tích quy hoạch gần 24.000m2 Giai đoạn 1, dự án đã thu hồi khoảng 21.000m2 và bố trí tái định cư cho các hộ bị thu hồi đất.
Đến 2016, UBND tỉnh phê duyệt giai đoạn 2 của dự án với diện tích gần 2.500m2, tổng vốn 25 tỷ đồng gồm hạng mục dãy phòng học và phòng bộ môn; tường rào cổng ngõ. Cuối 2018, tỉnh quyết định điều chỉnh dự án, không lấy đất của 19 hộ dân, dùng số tiền bồi thường, giải phóng mặt bằng để bổ sung các hạng mục còn thiếu cho trường, phục vụ công tác giảng dạy. Nhưng dù bị loại ra khỏi dự án, các hộ dân vẫn không được sửa chữa nhà, cấp “sổ đỏ” do “vẫn nằm trong vùng quy hoạch”.
Theo ông Trung, kế hoạch ban đầu, 19 hộ dân sẽ được tái định cư ở đường Lê Đại Hành, nhưng thiếu đất. Khi dừng dự án, các hộ dân thống nhất ở lại chỗ cũ. Hiện BQL đã gửi hồ sơ cho Phòng Quản lý đô thị TP để tham mưu cấp trên, loại 2.500m2 đất của 19 hộ dân ra khỏi quy hoạch, cấp sổ đỏ.