Ròng rã sau 43 năm, câu chuyện 8 thanh niên xung phong (TNXP) đã anh dũng hy sinh trong hang Tám Cô vẫn mãi được nhắc nhớ như bản tráng ca bất diệt và ý niệm người người xem đây là nấm mồ chung của 8 linh hồn bất tử, ngã xuống khi ở tuổi đôi mươi đẹp nhất đời.
Ngày 14/11 vừa qua, Ban quản lý VQG Phong Nha - Kẻ Bàng tổ chức lễ viếng, dâng hương tưởng niệm 43 năm ngày hy sinh của các anh hùng liệt sỹ hang Tám Cô (14/11/1972 - 14/11/2015).
 |
| Lễ húy nhật lần thứ 43 cho các liệt sĩ hang Tám Cô trong Đền Tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ Đường 20 - Quyết Thắng. Ảnh: Lan Đinh |
Nấm mồ chung của 8 linh hồn bất tử
Tháng 11/1972, máy bay B52 Mỹ - ngụy dùng máy bay tăng cường rải thảm bom, chà đi xát lại trên dọc tuyến đường 20 hòng ngăn chặn sự chi viện của cách mạng miền Bắc vào tiền tuyến miền Nam ruột thịt. Con đường huyết mạch vào miền Nam này trở thành “tọa độ lửa”.
Nhưng với khẩu hiệu: “Sống bám đường, chết kiên cường dũng cảm”, hàng vạn bộ đội, TNXP, dân công hỏa tuyến kiên quyết bám đường, đảm bảo mạch máu giao thông cho sức người, sức của ùn ùn tiến vào tiền tuyến.
Chiều 14/11/1972 là buổi chiều định mệnh, Đội TNXP 25 (thuộc Đại đội 217, Ban Xây dựng 67, Đoàn 559) đang vá đường thì còi báo động máy bay đánh phá, họ chạy trú ẩn tạm vào hang đá có tên là Tám Cô bên đường. Đoạn Km 16 này như tan nát bởi loạt B52 dày đặc.
Một tiếng sập rung chuyển núi rừng, tảng đá hàng ngàn tấn ập đổ xuống bịt kín miệng hang. Bên trong là 8 TNXP, gồm: Lê Thị Lương, Đỗ Thị Loan, Lê Thị Mai, Trần Thị Tơ, Hoàng Văn Vụ, Nguyễn Văn Phương, Nguyễn Văn Huệ và Nguyễn Mậu Kỷ, cùng chung quê quán ở huyện Hoằng Hóa (Thanh Hóa).
Chỉ trừ người anh cả - chiến sĩ Nguyễn Mậu Kỷ 38 tuổi, còn lại đều mười tám đôi mươi - tuổi đẹp nhất đời với niềm khát khao sống, khát khao hòa bình và khát khao cống hiến cho Tổ quốc non sông mãnh liệt. Hang đá im lìm vắng lạnh sau loạt bom, chỉ còn tiếng người kêu cứu phát ra yếu ớt từ sâu thẳm trong hang.
Tất cả các đơn vị, đồng đội bên ngoài tâp trung lại trước hang để tìm cách phá đá tảng cứu đồng đội, nhưng không thể…
Tảng đá nặng cả nghìn tấn oan nghiệt im lìm trước sức kéo của hàng chục chiếc xe xích choàng lên. Đã có người đề xuất cài thuốc nổ để phá đá nhưng không thể, vì sức ép khi nổ sẽ giết chết người trong hang. Cuối cùng, đồng đội bên ngoài chế ra một chiếc ống nhỏ luồn qua kẽ đá rồi rót nước, nghiền cháo đổ vào trong với hy vọng tiếp tế cho bên trong cầm cự...
Sau nhiều ngày, tất cả vẫn bất lực. Trong và ngoài chỉ cách một lớp đá mà đoạn lòng uất nghẹn, để cái chết cướp dần từng đồng đội. Đến ngày thứ 9 (23/11), một tiếng gọi thổn thức cuối cùng của một cô gái rất yếu ớt phát ra bên ngoài: “Mẹ ơi”, rồi im bặt.
Họ vĩnh viễn nằm lại trong hang đá lạnh lẽo và hang Tám Cô từ đó, là nấm mồ chung của 8 linh hồn TNXP thông đường bất tử.
 |
| Hoạt cảnh các TNXP chia nhau những giọt nước cuối cùng trong hang Tám Cô trong vở kịch "Hồn Trinh nữ" do Nhà hát kịch Lam Sơn dàn dựng. (Ảnh tư liệu) |
Nay theo lý giải của nhiều cựu chiến binh từng hành quân qua Km 16, hang đá này là nơi trú ẩn của 8 cô gái TNXP làm nhiệm vụ giữ đường nên thường gọi với tên dung dị - hang Tám Cô. Sau chiều định mệnh 14/11 ấy, 8 người hy sinh gồm 4 nữ, 4 nam nhưng nấm mồ chung ấy vẫn được gọi bằng tên cũ.
Năm 1996, tức là thân xác các anh hùng đã nằm lại trong hang đến 24 năm sau, tỉnh Quảng Bình quyết định phá tảng đá lấp của hang để đưa các hài cốt TNXP về với đất mẹ. Những người chứng kiến cuộc “giải thoát” cho các hài cốt kể lại, khi phá được cửa hang, cả 8 bộ hài cốt nằm cuộn chồng lên nhau.
Họ đã sống và chiến đấu vì độc lập dân tộc cùng đồng chí, đồng đội. Khi ngã xuống, họ cũng ở bên đồng đội để vỗ về tâm hồn nhau trước lúc vĩnh biệt cõi đời…
 |
| Ban quản lý VQG Phong Nha - Kẻ Bàng thắp hương viếng các liệt sĩ tại lễ tưởng niệm ngày 14/11. Ảnh: Huyền Sương |
Hang Tám Cô và những số 8 diệu kỳ
Hang đá xưa nay được mở rộng lòng hang, cửa hang gắn bia ghi tên tuổi của 8 TNXP cùng 5 chiến sĩ pháo binh khác hy sinh vào buổi chiều 14/11 ấy. Bàn thờ các liệt sĩ được đặt dưới một vỉa đá trong lòng hang. “Khi còn đặt bước chân trên mọi nẻo đường của Tổ quốc, chúng tôi không bao giờ quên sự hi sinh cao cả của các cô. Những cô gái thanh niên xung phong - cầu cho các cô được vĩnh hằng!” – đó là những dòng được khắc trên tấm đá hoa cương đen của một du khách viếng thăm ký thác lại và vẫn vang vọng mãi phúc âm.
Một ngôi đền được xây dựng bên cạnh hang Tám Cô là nơi tưởng niệm những anh hùng liệt sĩ đã anh dũng nằm lại trên tuyến đường 20 này.
Cứ mỗi lần trở lại hang Tám Cô dâng nén nhang tri ân ngưỡng vọng, là lần tôi được nghe vô số những câu chuyện diệu kỳ và đầy vẻ huyền bí. Khi vùng núi rừng này còn hoang vu, ít người thăm viếng thì vào những đêm trăng khuya bàng bạc sáng, người trong ban quản lý khu di tích này nghe văng vẳng như mấy cô gái nào đó vẫn đang hát lên những bài ca thời chiến…
Rồi vào ngày 16/5/2009, khi Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết ký quyết định công nhận Tập thể Anh hùng lực lượng Vũ trang nhân dân cho 8 TNXP hy sinh tại hang Tám Cô, cây chuối nhỏ trước cửa hang bỗng nhiên nảy ra đúng 8 nải.
Năm 2011, khi ban quản lý khu di tích này tiến hành sắp đặt lại một số thứ trong hang, cây chuối lại trổ đúng 11 nải, ứng với 11 bát hương đặt trong hang.
 |
| Du khách vào thắp hương viếng hang Tám Cô – nấm mồ chung của 8 linh hồn TNXP bất diệt. Ảnh: T. N. Phong |
Không biết có sự hiện diện của bàn tay tạo hóa hay không, nhưng những câu chuyện trên đường 20 - Quyết Thắng này đều gắn liền với những con số 8: Binh trạm phụ trách đường có 8 tập thể và 8 cá nhân được tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng Vũ trang nhân dân; Hang đá này trước là nơi trú ẩn của 8 cô gái TNXP thì ngày 14/11/1972, lại là nơi thác thân của 8 TNXP cùng quê hương Hoằng Hóa.
Cách đây chừng 7 - 8 năm, một đôi tắc kè từ trong rừng rậm Phong Nha ra sống trong hang. Đến ngày sinh sản, trứng tắc kè dính chặt vào tường hang ngay gian giữa đền thờ và nở 8 tắc kè con lành lặn. Trong đêm lễ Kỷ niệm 50 năm Ngày mở đường Trường Sơn huyền thoại, khi Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên - nguyên Tổng tư lệnh Đoàn 559, Bộ đội Trường Sơn đọc câu cuối diễn văn khai mạc: “Giờ phút thiêng liêng này, cho phép tôi được tưởng nhớ đến các đồng đội của tôi, những người còn nằm lại trên rừng Trường Sơn huyền thoại này!”.
Lời dứt, tất cả lặng im trong phút tưởng niệm, trong hang bỗng vọng ra rõ ràng 8 lần tiếng: “Tắc kè…” Nhiều người dự lễ đêm ấy đã không cầm được nước mắt. Và đến trước ngày giỗ của 8 TNXP lần thứ 43 này, cây chuối trước cửa hang lại trổ ra đúng 8 nải.
Lại trùng hợp đến lạ kỳ…
 |
| Cây chuối trước hang Tám Cô (ảnh lớn) bất ngờ trổ ra 8 nải đúng dịp Tuần lễ giỗ hang Tám Cô (ảnh nhỏ). Ảnh: Phong Nha |
Dẫu biết, thời nay không còn chỗ cho những chuyện tâm linh quá đà để mê tín vớ vẩn. Nhưng đôi khi sự trùng hợp quá lạ kỳ cũng khiến người ta không phải nghĩ suy. Hang Tám Cô, ngoài câu chuyện về sự hy sinh lẫm liệt là một bản tráng ca oai hùng, một di tích lịch sử đặc biệt để tưởng niệm, tri ân còn mang một ý niệm khác về chốn linh thiêng, mong cầu thuận lợi, may mắn cho du khách bốn phương về ngưỡng vọng.
Chín ngày lễ giỗ này, hang Tám Cô và khu vực Đền Tưởng niệm các anh hùng nghi ngút trong khói hương tỏa mờ, đèn nến lung linh và những đóa cúc, huệ dâng lên những linh hồn bất diệt với thời gian.
Chiều về đi qua những mảng rừng xanh bạt ngàn trong lòng Di sản thiên nhiên thế giới Phong Nha – Kẻ Bàng, tôi tự hỏi mình rằng: Phải chăng, một phần máu thịt của các anh, các chị nằm xuống nơi này hòa vào lòng đất mẹ, vun vén trù phú xanh non cho những cánh rừng, những cuộc đời nở hoa?
