Lão nông của lòng dân
Theo ông Nguyễn Văn Thừa (SN 1948, ở thôn Kim Đông, cháu nội liệt sĩ Nguyễn Chưng) kể, liệt sĩ Chưng sinh ra ở vùng quê miền sông nước “chín áo một quần” (chín cái áo rách rồi mà cái quần vẫn còn mới vì quấn cổ lội nước quanh năm), đất đai canh tác chẳng có là bao.
 |
| Di ảnh liệt sĩ Nguyễn Chưng |
Thời thực dân phong kiến, phần lớn đất đai nằm trong tay một số địa chủ, chức sắc ở địa phương. Đất canh tác ít, cuộc sống nhân dân thiếu thốn, đói khổ. Chưa hết, lấy lý do đắp đê phục vụ dân sinh, bọn địa chủ, cường hào đã lấy 60 mẫu ruộng của dân. Thế nhưng, đê không thấy đắp, chỉ thấy đất của dân bị chúng chiếm đoạt làm của riêng lại đẩy người dân vào bần cùng của sự đói khổ.
Ngày ấy, ông Chưng chỉ là một nông dân nhưng sớm giác ngộ chân lý cách mạng, ông đứng ra tập hợp quần chúng nhân dân ở Kim Đông đứng dậy đấu tranh chống lại bọn cường hào, địa chủ đòi lại đất. Cuộc đấu tranh không cân sức chẳng khác nào lấy trứng chọi đá, thế nên nhanh chóng bị dập tắt. Lấy cớ đó, chúng vu khống, tìm cách bắt ông và một số người trong gia đình. Sau đó, ông Chưng cùng anh trai bị kết án 6 tháng tù giam, 2 người con trai bị kết án 3 tháng tù giam.
Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, ruộng đất được chia đều cho dân nghèo. Người dân Kim Đông giành lại quyền làm chủ cuộc sống, đóng góp vào sự nghiệp kháng chiến cứu quốc do đảng khởi xướng.
Thời kỳ này, ông Chưng đứng ra thành lập công đoàn, tổ chức hội nông dân, hướng người dân địa phương đi theo hướng canh tác tập thể. Ông còn phụ trách công trình thủy lợi, vận động nhân dân xây dựng đê điều, đập giữ nước để dẫn nước về cung ứng cho sản xuất. Nhờ vậy, đời sống người dân ngày càng khá hơn.
Đến thời kháng chiến chống Mỹ, ông Chưng bám trụ tại địa phương hoạt động bí mật như treo cờ cách mạng, rải truyền đơn tuyên truyền, làm liên lạc viên, cung cấp lương thực, thực phẩm, thuốc men cho bộ đội và nuôi giấu cán bộ hoạt động cách mạng, trong đó có những cán bộ chủ chốt của tỉnh Bình Định.
Tinh thần đấu tranh cách mạng kiên cường, bất khuất của ông Chưng chẳng khác nào cái gai trong mắt kẻ địch, chúng luôn tìm cách nhổ cái gai ấy. Thế nhưng, bên cạnh ông còn có sự đoàn kết bảo vệ của nhân dân nên chúng không thể thực hiện được ý đồ.
Ngày 28/3/1966, trong một cuộc càn quét của Mỹ ngụy, ông cùng nhân dân thôn Kim Đông đấu tranh trực diện với kẻ địch và ông đã anh dũng hy sinh. Ông Chưng được Nhà nước truy tặng danh hiệu liệt sỹ vào ngày 24/12/2001. Sự hy sinh ấy trở thành một tấm gương sáng thể hiện tinh thần bất khuất, kiên cường để lớp lớp con cháu ông noi theo.
Cả gia đình cầm súng
Vợ chồng ông Chưng có 8 người con gồm 7 trai, 1 gái. Các con của ông đều noi gương cha tham gia kháng chiến, trong đó có 6 người là bộ đội trực tiếp cầm súng đánh giặc: ông Nguyễn Nghị (con trai cả) nhập ngũ ở Quy Nhơn; ông Nguyễn Bính (con thứ 3) Phó ban Binh vận tỉnh Gia Lai; ông Nguyễn Nam (con thứ 7) là chuyên viên cao cấp Ủy ban MTTQ Việt Nam; ông Nguyễn Học (liệt sỹ), cán bộ nằm vùng thời chống Mỹ; ông Nguyễn Tuân (liệt sỹ), Phó ban Binh vận tỉnh Gia Lai…
Qua hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, gia đình ông Nguyễn Chưng có 12 liệt sĩ đã hy sinh vì độc lập dân tộc bao gồm liệt sĩ Nguyễn Chưng, 2 người con trai, 1 người con dâu và 8 người cháu nội. Có 3 người trong gia đình được Nhà nước phong tặng danh hiệu mẹ Việt Nam anh hùng.
 |
| Bia tưởng niệm 12 liệt sĩ và 3 mẹ Việt Nam anh hùng của gia tộc Nguyễn Chưng |
Năm 2011, để tưởng nhớ sự hy sinh xương máu của các bậc tiền nhân cũng như công sinh thành dưỡng dục con cháu nên người, con cháu trong gia tộc Nguyễn đã đóng góp tiền của lập Bia tưởng niệm 12 liệt sĩ và 3 mẹ Việt Nam anh hùng trong gia tộc Nguyễn Chưng tại thôn Kim Đông. “Hàng năm, con cháu trong dòng tộc dù bận công tác, làm ăn xa ở đâu đều về tề tựu, ôn lại truyền thống cách mạng của cha ông để con cháu noi theo”, ông Thừa tự hào.
Ngoài những người đã ngã xuống, còn nhiều con cháu khác của liệt sĩ Nguyễn Chưng đã cống hiến một phần xương máu cho Tổ quốc, đang hưởng chế độ thương binh, bệnh binh, nhiều người được Nhà nước tặng huy hiệu 50 năm tuổi Đảng. Khi đất nước thống nhất, tiếp tục phát huy truyền thống cách mạng vẻ vang của quê hương, con cháu trong gia đình liệt sĩ Nguyễn Chưng cũng giữ nhiều trọng trách trong các cơ quan của Đảng, Nhà nước.
Xây cầu cho dân, học bổng cho trẻ em làng
Không chỉ có truyền thống cách mạng, các con, cháu, chắt của liệt sĩ Nguyễn Chưng đều học hành thành đạt. Đặc biệt, có người chắt là Nguyễn Duy Minh (34 tuổi) đã tốt nghiệp tiến sĩ tại Học viện Khoa học ứng dụng Quốc gia Lyon (Pháp) vào tháng 3/2012, hiện công tác tại Pháp.
“Thời ông nội của tôi dù đói khổ bủa vây nhưng con cháu vẫn được ăn học đến nơi đến chốn. Theo gương đó, lớp con, cháu, chắt sau này ai nấy đều có ý chí vượt khó quyết theo đuổi việc học để có tri thức phục vụ đất nước. Trước tinh thần ấy, UBND xã Phước Hòa đã công nhận “Dòng họ hiếu học” cho nhánh họ Nguyễn tại thôn Kim Đông. Tấm giấy chứng nhận tuy nhỏ, nhưng là sự động viên lớn cho con cháu trong gia tộc tiếp tục nối bước cha ông”, ông Thừa tự hào.
Hàng năm, gia tộc Nguyễn Chưng còn duy trì học bổng cho con cháu trong dòng họ và học sinh nghèo học giỏi ở thôn Kim Đông. “Tri thức mới tạo dựng nên thành công được, và các cháu học sinh ham học, vượt khó chính là nhân tố cần nuôi dưỡng. Chúng tôi không làm được nhiều, chỉ trong điều kiện của mình nhưng muốn khuyến khích những hạt giống ấy vươn lên nảy mầm cống hiến trong tương lai”, ông Thừa chia sẻ.
Theo ông Nguyễn Minh Chuẩn, Trưởng thôn Kim Đông, liệt sĩ Nguyễn Chưng là cái tên luôn được người dân địa phương nhắc đến với niềm tự hào và lòng biết ơn. Năm 2006, con cháu của gia đình liệt sĩ Chưng đã tự nguyện đóng góp, hỗ trợ tiền để xây dựng chiếc cầu ông Tường và con đường bê tông dẫn vào thôn Kim Đông với chiều dài 300m, kinh phí hơn 200 triệu đồng.
 |
| Cây cầu ông Tường được con cháu của liệt sĩ Nguyễn Chưng đóng góp xây dựng |
“Lúc trước, người dân trong thôn cũng có ý định làm cầu và đường để đi lại được thuận tiện hơn nhưng hiểm nỗi ai cũng có khó khăn nên chưa làm được. May là con cháu liệt sĩ Nguyễn Chưng bỏ vốn, rồi người dân chung tay làm mặt bằng, đóng góp ngày công. Nhờ vậy, xóa cảnh lầy lội, bất trắc mỗi khi mùa mưa về. Dân ở đây khi nhắc về ông Nguyễn Chưng thì họ tự hào lắm”, ông Chuẩn cho biết.
Ông Nguyễn Văn Nhâm, Chủ tịch UBND xã Phước Hòa, cho biết: “Gia tộc liệt sĩ Nguyễn Chưng không chỉ giàu truyền thống cách mạng mà còn là dòng họ hiếu học tại địa phương. Ngoài ra, gia tộc liệt sĩ Nguyễn Chưng còn đóng góp nhiều công trình phúc lợi cho địa phương như hỗ trợ kinh phí đầu tư xây dựng đường giao thông nông thôn liên xóm, xây dựng cây cầu ở thôn Kim Đông. Đặc biệt, hàng năm, gia tộc Nguyễn còn trao học bổng cho học sinh nghèo ở địa phương”.
