Cuộc sống hiện đại, rất nhiều đứa trẻ ở thành phố, tuy đã 4-5 tuổi nhưng không thể nói được một câu gãy gọn. Sự tưởng tượng của trẻ nhỏ bị “giam cầm” khi các kỹ thuật: Ti vi, trò chơi điện tử ngày càng phát triển. Một trào lưu giáo dục con bằng... đồng dao đã được rất nhiều ông bố, bà mẹ tiến hành nhằm cứu con thoái khỏi cảnh “các chú gà công nghiệp”.
| |
| Trẻ hào hứng với trò chơi dân gian. |
Những đứa trẻ bị “nhốt” tuổi thơ
Mới 5 tuổi, bé Hữu Nghĩa (Nghĩa Tân, Cầu Giấy, Hà Nội), con chị Hoan đã thành thạo các trò chơi điện tử trong máy vi tính của chị. Cứ lúc nào rỗi, bé lại đòi mở máy của chị để chơi. Ban đầu, chị Hoan lấy làm tự hào khi thấy con mình thông minh, đánh điện tử cứ là “nhoay nhoáy”. Được bố mẹ “bật đèn xanh”, cu cậu ham mê chơi điện tử lúc nào chẳng hay. Chồng chị Hoan chiều con tới nỗi đi công tác nước ngoài về, sắm hẳn cho cu cậu cái ipad (máy tính bảng) trị giá hơn chục triệu đồng để chơi game.
Có máy trong tay, hàng ngày, Nghĩa chơi tới 4-5 tiếng đồng hồ. Sau 2 tháng làm “game thủ”, bé Nghĩa xanh xao, luôn miệng chán ăn, đôi mắt lúc nào cũng lờ đờ, mệt mỏi. Đi học mẫu giáo về, cô giáo than phiền là bé Nghĩa không chịu học bài, không chịu chơi với các bạn, luôn miệng xưng là “chiến binh”, là “anh hùng trái đất”, là “giang hồ bất diệt”... Chưa hết, bé Nghĩa sẵn sàng đánh bạn khi nổi cáu.
Cô giáo bé Nghĩa còn cảnh báo: “Nếu gia đình cứ tiếp tục “giam” bé Nghĩa trong nhà với những trò chơi điện tử thì rất có thể bé sẽ bị rối loạn tâm lý và sức khỏe”.
Không mải chơi game như bé Nghĩa, bé Diệu Trang (4 tuổi, ở khu tập thể Nam Đồng, Đống Đa, Hà Nội) lại thường hay quanh quẩn góc nhà chơi một mình. Bé đã quá quen chơi thui thủi một mình. Bởi lẽ bố mẹ bé Trang không cho bé ra ngoài cửa, xuống khu tập thể chơi với các bạn. Theo anh Trung - bố bé Trang thì ở ngoài cửa bụi bậm, bẩn thỉu, chơi với các bạn sợ nhiễm bệnh.
Anh chị đã nhốt bé Trang trong nhà từ tấm bé với cô giúp việc. Vì quá giữ gìn, không được ra nắng gió, không được vận động, nên bé Trang da trắng bủng, xanh xao, yếu ớt, cứ trở trời là ốm đau. Chưa kể tới việc, lên 4 tuổi mà bé Trang chỉ nói được vài từ rời rạc, với vốn từ ít ỏi, khả năng vận động chậm chạp.
Thấy con không mấy phát triển thể chất và tâm hồn, cũng như chị Hoan, vợ chồng anh Trung bắt đầu hoảng và đã tìm đến các nhà giáo dục học, tâm lý học để được tư vấn.
Nhờ đồng dao phá “cũi”
Sau khi được tư vấn, chị Hoan và anh Trung đã tìm được “giáo án” cho các con mình. Đó là, cho lũ trẻ “xuống đường” chơi và hát các bài đồng dao cùng các bạn đồng lứa.
Có thể thấy việc học văn hóa cơ bản qua đồng dao và trò chơi không dạy chữ, thế mà các em vẫn đếm, vẫn tính nhẩm, cộng trừ từ “chuyền một” đến “chuyền chuyền mười”, từ “năm lên sáu” hay “bốn lên bảy” trong trò chơi chuyền chuyền... Trò chơi “đánh ô ăn quan” dạy trẻ em tính nhẩm về chia, trừ, quan sát chiều ngược, chiều xuôi để động não một cách tự lực chỉ có bạn mà không có thầy. Thật là một cách giáo dục có ý nghĩa.
Trò chơi còn giáo dục thể lực ở trẻ. “Đánh chuyền” với động tác “nâng lấy một, chộp lấy đôi, sang tay qua, ra tay chống” chẳng phải có tác dụng luyện gân, các cơ ở cổ tay, cánh tay, khuỷu tay cho bé gái sao? Trò “đánh khăng” ít nhiều là môn thể thao là sự vận động toàn diện kết thúc với chạy, nhảy, đuổi bắt, cõng nhau.
Còn bao trò chơi khác với cách thức luyện tập khác nữa. Quan sát kỹ ta thường thấy các trò chơi thường lặp đi lặp lại. Người lớn xem hay chơi có thể chán, nhưng với trẻ em đó là một việc thú vị. Cùng cách chơi “Đuổi bắt” nhưng được các em biến hóa xê dịch trong nhiều trò chơi... Qua trò chơi, các em được dịp rèn luyện mắt, chân tay, luyện thính giác, khướu giác...Và sau cùng đồng dao và trò chơi như những chất keo nối kết những tình bạn trong sáng, ngây thơ giữa lũ trẻ với nhau qua các trò chơi.
Trở lại câu chuyện của bé Nghĩa và bé Trang, sau khi được bố mẹ “phá cũi” cho ra ngoài sân, xuống khu tập thể nhà mình chơi và hát đồng dao cùng các bạn. Sau một thời gian, Nghĩa và Trang khỏe mạnh, nhanh nhẹn hẳn lên. Các bé thuộc rất nhiều bài đồng dao, dĩ nhiên, từ vựng của các bé tăng nhiều lên trông thấy. Các bé đã chơi hòa đồng, vui vẻ với các bạn, sức khỏe thể chất và tinh thần ngày một phát triển.
... Hình ảnh các em tụm năm tụm bảy rồng rắn lên mây, bịt mắt bắt dê... vào những buổi chiều tối ở các sân chơi gần nhà đẹp tới nao lòng. Các bé đã tìm lại được tuổi thơ của mình.
| Đồng dao giúp trẻ phát triển khả năng ngôn ngữ Theo TS.Giáo dục Nguyễn Thụy Anh thì, đồng dao giúp trẻ phát triển khả năng ngôn ngữ do đồng dao phong phú về từ vựng, hình ảnh sống động từ “cơm trắng”, “cây mía”, “con chó” cho đến “phú ông”, “nhà Trời”... Đồng dao còn giúp trẻ hòa đồng và hội nhập với thiên nhiên thông qua những hình ảnh gần gũi, quen thuộc xung quanh trẻ như “con cá”, củ khoai, “cây cam”, “cây quýt”, “trời mưa”, “bong bóng”... Đồng dao là kênh học tập giúp trẻ tìm hiểu, khám phá về thế giới xung quanh mình với đa dạng các sự vật, hiện tượng từ gần gũi nơi góc nhà, chái bếp như “củ khoai chấm mật” đến xa xôi như chuyện “chú bán dầu qua cầu mà té”, “phật ngồi phật khóc”. Thông qua đồng dao, trẻ biết phê phán thói hư tật xấu, học được cái tốt, cái hay. Đồng dao còn có tác dụng luyện trí nhớ cho trẻ em, kích thích sự sáng tạo thông qua các trò chơi phải vận dụng trí óc như ô ăn quan, đánh chuyền... |
Thùy Dương