Nhóm nghiên cứu độc lập của PGS.TS Bùi Công Quang cho rằng, quy hoạch hệ thống thoát nước là vấn đề kỹ thuật quan trọng cho một đô thị. Trước đây Hà Nội có nhiều mặt nước (hồ, ao, sông kết nối với nhau) nhưng hiện nay đã bị san lấp khá nhiều, thậm chí Hồ Tây – lá phổi của thành phố cũng bị ảnh hưởng.
Hiện do đô thị hóa, lấn chiếm đất đai nên số lượng ao hồ trên địa bàn Hà Nội đã giảm đi đáng kể. Sau 10 năm, tổng diện tích mặt nước tại Hà Nội (không kể Hồ Tây) đã giảm đi hơn 64%.
Theo ông Quang, việc ngập úng nặng thời gian qua của Hà Nội, ngoài nguyên nhân thời tiết thì việc quy hoạch xây dựng đô thị manh mún, thiếu quy hoạch tổng thể dẫn đến mâu thuẫn trong tiêu thoát nước giữa các tiểu khu.
“Phát triển quy hoạch tùy tiện dẫn đến các khu vực dễ bị ngập lụt cục bộ, trong khi hệ thống tiêu thoát nước của khu vực không phù hợp và không đáp ứng được sự thay đổi ở các đô thị mới”, ông Quang chỉ rõ.
Cùng quan điểm trên, theo PGS.TS Nguyễn Mai Đăng, với tốc độ đô thị hóa chóng mặt như ngày nay kéo theo ảnh hưởng không nhỏ đến hệ thống tiêu thoát nước đã cũ tại các độ thị lớn.
Thực trạng đang diễn ra tại các đô thị lớn là dân số ngày càng đông dẫn đến quỹ đất tự nhiên ngày càng hẹp, thay vào đó là diện tích đất đã bị bê tông hóa, thay đổi kết cấu đất.
Ông Đăng cũng nhận thấy hệ thống thoát nước nội thành Hà Nội đã cũ, không được thiết kế theo kịp quy hoạch sử dụng đất mới của thành phố, thêm vào đó các công trình xây dựng trên địa bàn góp phần không nhỏ và tình trạng xuống cấp của hệ thống thoát nước do vật liệu xây dựng không được quản lý đúng tiêu chuẩn, rơi xuống đường, lấp hố ga thu nước.
“Chính vì thế, những năm gần đây Hà Nội liên tiếp đối mặt với những trận ngập trên diện rộng, gây ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động kinh tế xã hội, nhất là khu vực nội đô. Đây là hậu quả của việc lấp ao hồ xây cao ốc”, ông Đăng nhận định.
Tại hội thảo, các chuyên gia cho rằng, ngập lụt ở Hà Nội được coi là thiên tai và nếu phòng chống hiệu quả sẽ giảm thiểu những tác động của nó.
Theo PGS.TS Bùi Công Quang, ngoài việc nâng cao năng lực tiêu thoát nước của các công trình đầu mối và năng lực tiêu thoát của các trục tiêu thoát chính (nằm trong dự án tiêu thoát nước giai đoạn 2), cần thiết phải điều tra, khảo sát, đánh giá khả năng tiêu thoát nước của các hệ thống tiêu thoát cấp thấp hơn.
“Trận ngập úng nặng ngày 24/5 cho thấy nhiều điểm ngõ hẻm bị ngập cục bộ. Vì vậy, công tác khảo sát, thiết kế hệ thống tiêu thoát nước cấp cơ sở cần phải có những phản biện độc lập và có sự tham gia của cộng đồng. Việc này vô cùng cấp thiết, không nên chỉ chú trọng cải tạo nâng cấp công trình đầu mối”, ông Quang nói.
Ngoài ra, theo ông Quang, Hà Nội cần phải xây dựng các cống điều tiết nước ở các hồ lớn trong khu vực, kết hợp với việc vận hành hợp lý của trạm bơm Yên Sở. Cùng với đó, Hà Nội cần phải bảo vệ, duy trì số lượng và diện tích mặt hồ hiện tại nhằm tận dụng khả năng điều tiêu thoát nước của các hồ này. Chống lấn chiếm hồ ao bằng cách kè lát và nâng cao công tác quản lý đất đai ở cơ sở.
Để tăng diện tích mặt nước, TS. Trần Nhơn đưa ra ý tưởng xây dựng lại bờ kè các con sông như Tô Lịch, Kim Ngưu, Sét…
“Mặt sông khá rộng có thể tiêu thoát rất nhiều nước trong mùa mưa. Vậy ở đây liệu có thể thay đổi hình dạng mặt cắt ngang hình thang sang dạng hình chữ nhật vừa tiết kiệm diện tích đất đai để làm các công trình khác vừa giúp việc tiêu thoát thuận lợi hơn”, ông Nhơn đưa ra gợi ý cho Hà Nội.
Kết thúc hội thảo, ông Lê Văn Dục - Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội nhận thấy những phân tích, mổ xẻ của các chuyên gia rất chính xác về hệ thống thoát nước ở Hà Nội. Chính quyền và nhân dân Thủ đô cũng đang nỗ lực cải thiện hệ thống thoát nước trong thời gian tới.
Theo ông Dục, mới sáu tháng trên cương vị lãnh đạo thành phố nhưng từ Bí thư Thành ủy đến Chủ tịch thành phố đã có 6 cuộc họp quan trọng bàn về cấp thoát nước. Những ý kiến đóng góp của các chuyên gia, ông Dục xin tiếp thu.
