Vườn Quốc gia Hoàng Liên nằm trên dãy Hoàng Liên Sơn hùng vĩ được xem là một trong số những khu dự trữ sinh quyển lớn nhất của khu vực Tây Bắc. Với một hệ sinh thái rừng phong phú nơi đây được đánh giá là một trong những trung tâm đa dạng sinh học vào bậc nhất của nước ta đồng thời là điểm đến hấp dẫn đối với du khách thích khám phá.
Trung tâm đa dạng sinh học bậc nhất Việt Nam
Vườn Quốc gia Hoàng Liên là một trong những khu rừng đặc dụng quan trọng của Việt Nam nằm ở độ cao từ 1.000 đến 3.000m so với mặt biển, phía Tây Bắc dãy núi Hoàng Liên, trong đó có đỉnh Fansipan cao nhất Đông Dương. Do đặc điểm về điều kiện tự nhiên đã đem lại cho Vườn Quốc gia Hoàng Liên sự phong phú đa dạng về thành phần các loài động, thực vật.
Có thể khẳng định được rằng thành phần các loài động thực vật ở Vườn Quốc gia Hoàng Liên đa dạng nhất trong hệ thống rừng đặc dụng của Việt Nam.
BOX: Theo đánh giá của các nhà khoa học, Vườn Quốc gia Hoàng Liên là một trong những trung tâm của đa dạng sinh học, với nhiều loài đặc hữu, được ghi vào Sách đỏ của thế giới, cần được bảo tồn và lưu giữ. Vườn cũng được Quỹ môi trường toàn cầu xếp vào loại A, cao cấp nhất về giá trị đa dạng sinh học của Việt Nam. Năm 2003, Vườn Quốc gia Hoàng Liên được công nhận là Vườn Di sản ASEAN.
Hệ thực vật Vườn Quốc gia Hoàng Liên mang đặc trưng các yếu tố thực vật á nhiệt đới và ôn đới của 3 luồng thực vật là: Vân Nam - Hymalaya, Bắc Việt Nam - Nam Trung Hoa và luồng thực vật Ấn Độ - Malaysia. Nơi đây có hơn 2.000 loài thuộc 200 họ, trong đó có 66 loài trong sách đỏ Việt Nam , 32 loài quý hiếm, 11 loài có nguy cơ tuyệt chủng như bách xanh, thiết sam, thông tre, thông đỏ, đinh tùng , dẻ tùng…
Nhiều loài phong lan quý hiếm như lan sứa Sa Pa, lan môi dày Sa Pa cũng đã được phát hiện ở đây. Bên cạnh đó, nhiều loài đặc hữu của Việt Nam phân bố ở Sa Pa như hoàng thảo ngọc vạn, thanh đạm tuyết ngọc, lan môi ẩn vàng rủ…
 Cây hoa đỗ quyên đại thụ tại vườn Quốc gia Hoàng Liên. |
Vườn Quốc gia Hoàng Liên là vùng có nhiều loài cây dược liệu quý với hơn 700 loài. Một số loài như sâm vũ điệp, trúc tiết nhân sâm, các loại Hoàng Liên, đỗ trọng, thổ hoàng liên, dâm dương hoắc là những cây thuốc không nơi nào có ở Việt Nam. Ngoài ra, Lan hài, lan kim tuyến, lan 1 lá, củ bình vôi, hoàng tinh … là những cây thuốc quý nhiều nơi có nhưng đã cạn kiệt, nay chỉ còn ở Sa Pa.
Ba loài cây đặc biệt quý hiếm đang có nguy cơ tuyệt chủng cao tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên là loài bách xanh (xã Bản Hồ, huyện Sa Pa) hiện chỉ còn không đến 10 cây; Loài thông đỏ chỉ còn 3 cá thể được tìm thấy tại xã Sa Pả huyện Sa Pa và vân sam Hoàng Liên (sam lạnh) phân bố trong vùng lõi vườn quốc gia.
Với số lượng các loài thực vật đặc hữu chiếm tới 25% các loài thực vật đặc hữu tại Việt Nam, Vườn Quốc gia Hoàng Liên sở hữu kho tàng gen cây rừng quý hiếm bậc nhất trong các vườn quốc gia Việt Nam. Hiện nay, Vườn Quốc gia Hoàng Liên vẫn còn chứa đựng nhiều bí ẩn về những loài thực vật cổ, nhiều loài đặc hữu khác chưa được nghiên cứu và khám phá đã chứng tỏ được vẻ huyền bí mà thiên nhiên ban tặng cho nơi đây.
Hệ động vật rừng nơi đây cũng rất đa dạng với 66 loài thú trong đó có 16 loài nằm trong sách đỏ Việt Nam. Bên cạnh những loài quen thuộc như sóc bay, mèo rừng, sơn dương, vượn đen, là những loài có nguy cơ tuyệt chủng như vượn đen tuyền, hồng hoàng, cheo cheo, voọc bạc má; chim có 347 loài trong đó có những loài quý hiếm như đại bàng đốm to, trĩ mào đỏ, chim hét mỏ vàng; động vật lưỡng cư có 41 loài; bò sát với 61 loài.
Vườn Quốc gia Hoàng Liên là nơi bảo tồn nguồn gen của một nửa loài ếch nhái có ở Việt Nam, trong đó có loài ếch gai rất hiếm vừa được phát hiện. Với sự độc đáo và đa dạng hiếm có, năm 2006, Vườn Quốc gia Hoàng Liên được công nhận là Vườn di sản ASEAN.
Điểm du lịch sinh thái hấp dẫn
Sở hữu nhiều danh lam, thắng cảnh nổi tiếng như đỉnh Fansipan, Suối Vàng - Thác Tình Yêu, Vũng Rồng - Giếng Tiên; các tuyến, điểm du lịch trong Vườn Quốc gia Hoàng Liên đã dần hình thành và trở thành điểm đến không thể thiếu của du khách khi đến Sa Pa.
Đến với Vườn Quốc gia Hoàng Liên, du khách không chỉ được được hòa mình vào thiên nhiên hùng vĩ của dãy Hoàng Liên Sơn, chiêm ngưỡng cảnh sắc thiên nhiên nơi đây mà còn được lưu trú qua đêm trên lưng chừng núi để cảm nhận trọn vẹn được vẻ đẹp của thiên nhiên. Và một điều đặc biệt, khi đến nơi đây du khách sẽ cảm nhận được khoảnh khắc giao mùa xuân – hạ – thu – đông chỉ trong… vài tiếng đồng hồ.
 Vẻ đẹp lãng mạn của thác Tình Yêu thu hút rất nhiều du khách tới tham quan. |
Không những đa dạng về hệ sinh thái tự nhiên, khu vực Vườn Quốc gia Hoàng Liên cũng còn đa dạng cả về văn hóa nhờ sự kết hợp của 5 dân tộc thiểu số đang cùng sinh sống: Mông, Dao, Giáy, Tày, Thái. Đến với nơi đây, du khách ngoài ngắm cảnh sẽ còn được hiểu và biết thêm những nét thú vị của người dân tộc thiểu số qua những hoạt động ca múa nhạc của người Mông, Dao, Giáy với những nhạc cụ khèn, sáo, kèn, đàn môi làm say đắm lòng người. Mỗi dân tộc sẽ có những phong tục tập quán khác nhau, từ đó tạo nên một nét văn hóa cộng hưởng vô cùng đặc sắc và phong phú tại Hoàng Liên.
Du khách cũng có thể cùng người dân nơi đây chơi các môn thể thao truyền thống như: đẩy gậy, bắn cung, kéo co, đi cà kheo, đi tham quan bản làng, cối giã gạo, các khu ruộng bậc thang, các nương chàm... của người dân tộc.
Các sản phẩm du lịch chính ở Vườn Quốc gia Hoàng Liên bao gồm các điểm du lịch và tuyến du lịch chủ yếu mang tính giáo dục, diễn giải, tìm hiểu, khám phá và chinh phục như đi bộ khám phá thiên nhiên, tìm hiểu con người và văn hóa bản địa; du lịch nghỉ dưỡng, cắm trại trong rừng; du lịch nghiên cứu khoa học, tìm hiểu đa dạng sinh học; du lịch sinh thái kết hợp giáo dục môi trường, khám phá và chinh phục tuyến suối Vàng – thác Tình Yêu, tuyến rừng già, tuyến leo núi Fansipan. Đặc biệt, nơi đây còn diễn ra Giải leo núi “Chinh phục đỉnh Fansipan” với qui mô cấp quốc gia cho các vận động viên trong và ngoài nước.
Bên cạnh đó, du khách còn được tham gia các hoạt động thể thao mạo hiểm như: Trượt thác nước (Canyoning) tại suối Vàng - thác Tình Yêu và sắp tới là leo vách đá có sử dụng dây và đinh sắt (Via Ferrata) đối với 03 địa điểm khảo sát là thác Tình Yêu, thôn Séo Mý Tỷ xã Tả Van và xã Bản Hồ.
Với những lợi thế từ thiên nhiên ban tặng cộng thêm với định hướng phát triển du lịch đúng đắn. Vườn Quốc gia Hoàng Liên đã thực sự trở thành điểm đến hấp dẫn, kỳ thú đối với du khách thích khám phá, trải nghiệm qua đó góp phần phục hồi và phát triển ngành du lịch của tỉnh Lào Cai
