Nói đến quạt cổ, dân chơi trong giới ở Hà Nội mấy ai không biết ngôi nhà số 2 phố Tạ Hiện (quận Hoàn Kiếm, Hà Nội) của ông Trần Công Phúc bởi ông có một số lượng quạt khổng lồ, khoảng 500 chiếc. Hiện ông Phúc đã mất, người con trai Trần Công Đức tiếp quản cửa hàng.
Năm 2012, ông Trần Công Phúc được xác lập kỷ lục Việt Nam “Người có bộ sưu tập quạt cổ nhiều nhất”. Anh Trần Công Đức cho biết, trước đây cha mình vốn là một thợ hàn trong ngành đường sắt. Năm 1992, một người bà con bỗng thông báo khách sạn Metropole đang tân trang và có ý định thanh lý một loạt quạt trần cũ.
Bố tôi đến mua mới ngã ngửa khi biết đó là nhãn hiệu quạt trần Marelli nổi tiếng của Ý. Mang về sửa chữa và mông má lại treo trước nhà, không lâu sau, một ông Tây đến trả giá 200 đô la trong khi giá mua chỉ có 70.000 đồng. Từ đó, bố tôi bắt đầu đi sưu tầm những chiếc quạt cổ châu Âu, anh Đức cho biết.
Anh Đức cũng chia sẻ, sau khi bố mất, anh tiếp quản của hàng để giữ gìn tài sản vô giá của người cha để lại. Hàng ngày, ngoài thời gian làm việc ở cơ quan, anh Đức cùng với những người thợ, sửa chữa, mua bán quạt cổ cho những người yêu quạt cổ.
"Hiện tại ở Hà Nội rất ít cửa hàng sửa chữa quạt cổ, chỉ có 2 – 3 cửa hàng. Chính vì vậy, thợ sửa chữa quạt cổ cũng rất hiếm, tôi và 2 người thợ ở đây do chính bố tôi đào tạo", con trai ông Phúc cho hay.
Trong căn nhà chỉ rộng chừng 20 mét vuông của anh Đức nhiều quạt đến nỗi tất cả những chiếc quạt trần treo trong nhà đều phải tháo cánh cất riêng. Nhiều nhất là quạt Marelli, thứ đến là quạt Emi Hà Lan, Calor Pháp, quạt tai voi của Nga, quạt National dùng điện 110 volt của Nhật nhập vào miền Nam trước 1975…
Theo anh Đức, những chiếc quạt cổ trong “kho đồng nát” được người Pháp chở sang trang hoàng cho các dinh sở, biệt thự để làm dịu đi cái nóng miền nhiệt đới. Đã có thời gian, những chiếc quạt điện chỉ dành cho những gia đình “quý tộc”. Chúng được treo trong nhà không những chỉ tạo mát mà còn là vật trang trí thể hiện sự giàu có.
Nổi bật nhất trong bộ sưu tập quạt cổ là dòng Marelli của Ý vốn được là vua của các loại quạt, các chi tiết đều đạt đến đến độ tinh xảo. Quạt được làm chính xác công phu đến từng con ốc, bánh răng, chân đế… Chính vì thế, chúng có khả năng hoạt động bền bỉ hàng trăm năm.
Hiện tại, cửa hàng nhà anh Đức có hơn 10 chiếc quạt cổ dòng Marelli, chúng đều được làm bằng đồng nguyên chất. Chiếc rẻ nhất có giá vài triệu, chiếc đắt nhất có giá trăm triệu đồng.
Không chỉ dòng Marelli đắt giá mà có những dòng quạt cổ của Pháp cũng có giá lên đến trăm triệu đồng/chiếc.
Theo anh Đức, quạt cổ tiêu thụ điện năng gần gấp 2 các loại quạt bình thường nhưng quạt cổ quay im và không tạo ra tiếng gió, thích hợp với những người lớn tuổi.
“Không chỉ làm cho quạt hoạt động lại được mà mình phải phục chế làm sao để đảm bảo độ an toàn cho người sử dụng và trả lại nét thẩm mỹ vốn có của nó của những chiếc quạt cổ. Như vậy, mới làm quạt “sống” lại thực sự”, anh Đức tâm sự.
Hàng ngày, có nhiều vị khách tìm đến ngôi nhà nhỏ để mua cho được một kỷ vật mang dấu ấn thời gian đang được bảo lưu trong lòng Hà Nội. Và sở dĩ quạt cổ hấp dẫn không chỉ tuổi đời mà vì vẻ đẹp trong thiết kế với các đường cong, bo trong cổ điển, lớp mạ đồng của lồng và cánh quạt sáng bóng...
