Cả thôn không đất ở
Thôn Nguyệt Đức (thường gọi là làng chài Nguyệt Đức) có lịch sử hình thành cách đây chừng 150 năm từ vài gia đình làm nghề chài lưới vùng Nam Định ngược dòng tới sông Cầu kiếm kế sinh nhai. Nghề chài lưới gắn liền với sông nước, người Nguyệt Đức sống trên sông, ăn ngủ trên sông, làm việc trên sông và cũng chết trên sông. Khi điều tra dân số, làng chài Nguyệt Đức được xác định là một trong ba thôn của xã Vân Hà, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang.
Sau nhiều đời, số nhân khẩu của làng chài Nguyệt Đức không ngừng gia tăng với trên 180 hộ gia đình, cuộc sống đa phần vẫn dựa vào sông nước. Những gia đình có điều kiện thì mua thuyền to làm nghề khai thác và vận tải thủy nhưng nay nghề này cũng suy do tài nguyên cạn kiệt, việc khai thác vận chuyển gặp vô vàn gian nan. Những gia đình hoàn cảnh không vay được vốn cũng chỉ biết theo nghề chài lưới truyền thống của cha ông, nay sông Cầu trở nên ô nhiễm, cá tôm không còn, cuộc sống mưu sinh ngày một bế tắc.
 |
| Người dân làng chài Nguyệt Đức lênh đênh với cảnh sống ở đậu, chết chôn nhờ |
Cuộc sống sông nước mưu sinh lênh đênh nay đây mai đó khiến những đứa trẻ ở Nguyệt Đức ít có cơ hội học hành. Chưa học xong trung học cơ sở, những đứa trẻ Nguyệt Đức đã theo cha mẹ đi hút cát, chở than hay đơn giản là đan lưới, kích cá… Những chiếc thuyền vừa là phương tiện mưu sinh vừa là nơi chốn ăn ở nghỉ ngơi của người dân làng chài. Ngày nắng thì nóng nôi oi bức, ngày mưa thì nước dột tứ phía không còn chỗ trú. Thuyền nhỏ thiếu không gian sinh hoạt, ra chồ vào chạm nên nảy sinh vô vàn chuyện tế nhị cười ra nước mắt, nhất là khi phát sinh đôi vợ chồng mới.
Trong số hơn 180 hộ, mới chỉ có vỏn vẹn chừng ba chục hộ mua được đất và dựng được nhà phía bên phường Vạn An (thuộc TP Bắc Ninh). Còn lại hơn 150 hộ gia đình của thôn Nguyệt Đức vẫn đành lòng chấp nhận với số phận lênh đênh, phiêu dạt cùng sóng nước. Không đất không nhà cũng thành truyền thống, công việc làm ăn khó khăn cũng đành an phận nhưng điều làm những người dân làng chài Nguyệt Đức lo lắng nhất lại là nơi chôn cất người quá cố. Mảnh đất bên núi Quả Cảm (thuộc phường Hòa Long – Thành phố Bắc Ninh) vốn là mảnh đất cha ông họ mua để làm nghĩa trang nay đã quá tải, vài năm nữa nơi này sẽ không còn đất để an táng người quá cố.
Xã và huyện đạt chuẩn nông thôn mới “thần tốc”
Trong khi đó, với quyết định số 642/QĐ-UBND do ông Nguyễn Văn Linh – Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang ký ngày 14/05/2018, xã Vân Hà thuộc huyện Viêt Yên chính thức đạt chuẩn nông thôn mới (NTM). Với quyết định này, Vân Hà là xã cuối cùng của huyện Việt Yên đạt chuẩn nông thôn mới. Lễ công bố và đón nhận quyết định đạt chuẩn NTM của xã Vân Hà được tổ chức ngày 10/8/2018.
Theo báo cáo tính tới tháng 6/2018 huyện Việt Yên đạt 9/9 tiêu chí NTM. Trên cơ sở đó, ngày 8/11/2011 Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đã ký quyết định công nhận huyện Việt Yên đạt chuẩn NTM. Với quyết định này, Việt Yên là huyện đầu tiên của tỉnh Bắc Giang và huyện thứ 56 trong cả nước đạt chuẩn NTM. Lễ công bố và đón nhận quyết định đạt chuẩn NTM của huyện Việt Yên được tổ chức long trọng vào tối 14/12/2018 với màn bắn pháo hoa rực rỡ tại quảng trường huyện.
Cũng theo báo cáo của huyện Việt Yên, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Việt Yên tiếp tục thi đua, nâng chất lượng các tiêu chí, tiến tới xây dựng huyện NTM kiểu mẫu. Huyện phấn đấu đến năm 2020, thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn đạt hơn 40 triệu đồng/người/năm; có 7- 8 thôn đạt thôn NTM kiểu mẫu. Phấn đấu đưa huyện Việt Yên trở thành thị xã trực thuộc tỉnh vào năm 2025.
 |
| Xã Vân Hà nhận quyết định công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới (ảnh Báo Bắc Giang) |
Đánh giá đăng trên cổng thông tin điện tử tỉnh Bắc Giang ngày 12/4/2018 cho biết, xã Vân Hà – huyện Việt Yên đạt 16/19 tiêu chí NTM. Ba tiêu chí chưa đạt của xã Vân Hà được xem là những tiêu chí “tử thần” không dễ hoàn thành trong một sớm một chiều, bao gồm: giao thông (tiêu chí số 2), cơ sở vật chất văn hóa (tiêu chí số 6), môi trường và an toàn thực phẩm (tiêu chí số 17). Tuy nhiên, điều thần kỳ đã xảy ra khi trong vòng một tháng xã Vân Hà đã hoàn thành 3 tiêu chí này và cán đích nông thôn mới cách ngoạn mục và thần tốc. Việc xã Vân Hà là xã cuối cùng đạt NTM của huyện là bước đệm quan trọng để huyện Việt Yên là huyện đầu tiên của tỉnh Bắc Giang đạt chuẩn NTM.
Điều đáng lưu tâm là trong các báo cáo, đánh giá của xã Vân Hà về việc xây dựng NTM lại không hề thấy hạng mục hay tiêu chí nào liên quan hay ảnh hưởng đến người dân Nguyệt Đức. Bản đánh giá việc thực hiện NTM của xã vào tháng 4/2018 của xã Vân Hà cho thấy, trong tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa mới chỉ đề cập đến nhà văn hóa xã, nhà văn hóa thôn Yên Viên, hay trong tiêu chí môi trường và an toàn thực phẩm chỉ nhắc đến chỉnh trang nghĩa trang nhân dân thôn Yên Viên và Thổ Hà. Như vậy có thể thấy, thôn Nguyệt Đức không thuộc xã Vân Hà hoặc đã bị loại ra bên lề, hoặc cố tình không nhắc đến.
Xã Vân Hà đã đạt NTM cả năm, huyện Việt Yên cũng đã bắn pháo hoa đón nhận quyết định đạt chuẩn NTM nửa năm nhưng cuộc sống của người dân thôn Nguyệt Đức vẫn y như cũ, chẳng hề có sự thay đổi. Điều người dân làng chài Nguyệt Đức mong muốn, khát khao, ước mơ là “an cư lạc nghiệp” để con cháu còn có chút hy vọng vào tương lai.
