Plei Chan (xã Ia Pnôn, huyện Đức Cơ, Gia Lai) là làng của đồng bào dân tộc J’Rai sinh sống. Những năm đời sống còn khó khăn, nhiều người bị kẻ xấu xúi giục vượt biên tìm thiên đường ở vùng trời khác. Song những người ở lại với sự tiếp sức của Công ty 72, đã khẳng định, không nơi đâu hạnh phúc bằng sống quê hương mình .
 |
| Ngôi nhà với tiện nghi sinh hoạt đắt tiền của một gia đình thanh niên Plei Chan vừa sắm sửa |
Nghèo khó chỉ còn là hoài niệm
Tiếp chúng tôi trong ngôi nhà khang trang vừa mới xây dựng gần 200 triệu đồng, già làng Siu Blik mở đầu câu chuyện: Làng mình có 281 hộ, 1042 khẩu, hầu hết đều là người J’rai. Trước đây, đời sống bà con khổ cực khó khăn lắm. Ruộng nước chưa có, quanh năm chỉ biết phát, đốt, chọc, trỉa trồng lúa rẫy, mì, bắp tạm bợ sống qua ngày.
Năm nào Yàng thương, mưa nắng thuận hoà, cây lúa, cây bắp nhiều hạt, con chim, con chuột không phá thì có cái ăn. Năm nào nắng mưa thất thường, mất mùa thì công sức cả năm xem như đổ bỏ.
Bệnh tật không có thuốc chữa trị, chỉ trông chờ vào cúng bái, cầu khấn. Trẻ con thì có rất ít đứa theo học, bởi vì trường ở xa. Cho dù trường có ở gần thì cũng chịu thôi, cái bụng chưa no mà, chúng còn phải theo cha mẹ lên núi, lên rừng kiếm cái ăn.
Già làng tiếp tục: Người dân làng mình ai cũng nhớ mùa giáp hạt năm 1985, đó là ngày 7/11. Trong lúc bà con đang lên rừng, xuống suối kiếm cái ăn cho con cháu thì bộ đội Công ty 72 (Binh đoàn 15 thuộc Bộ Quốc phòng đứng chân trên địa bàn Tây nguyên) về đây, họ tổ chức phát dọn đất hoang trồng lứa cao su đầu tiên trên vùng đất này.
Bộ đội vận động người dân làm công nhân, làm đường, xây trường học và hỗ trợ lương thực, vật liệu làm nhà cho dân. Dân có được cái ăn thì mừng lắm nhưng khi nghe cán bộ nói trồng cao su phải sau 7 năm mới cho thu hoạch, nhiều người đã tỏ ra nghi ngại, lâu quá mà. Tuy nhiên, cứ vào làm công nhân để được cấp gạo ăn chống đói trước đã.
Thế nhưng, chỉ được một thời gian ngắn, nhiều người không thích nghi nổi nên đã bỏ Công ty, quay về nhà đi làm rẫy, không ít người vào tận rừng sâu đào đãi vàng… Rơ Mal Bơm- một trong những công nhân đầu tiên của Plei Chan tiếp lời già làng: Năm 1988, phong trào đãi vàng bên suối Ia Puch (huyện Chư Prông bây giờ) cuốn hết thanh niên trai tráng làng Plei Chan.
Mình vừa đi học chính trị về thì một cán bộ công ty xuống bảo: Anh Bơm, anh có học rồi, anh phải làm sao điều động bà con trở lại làm công nhân đi. Vàng đãi nhiều rồi có lúc nó cũng hết, về đây làm vàng trắng đến đời con đời cháu mình cũng không hết.
Tôi đã xin giấy giới thiệu của Công ty qua xã Ia Púch kêu gọi bà con trở lại. Qua đấy mới thấy, nhiều người bỏ công nhân sống còn lay lắt, khổ đau bệnh tật hơn khi làm công nhân. Do đó, dù chỉ ít lời nhưng nhiều người đã nghe theo nên quyết đi về làm công nhân, tuy khó khăn, khó nhọc nhưng dù sao vẫn đỡ cơ cực và đói rét hơn ở bãi vàng. Bây giờ nhiều người làm ăn khấm khá, họ vẫn còn nhớ ơn tôi.
 |
| Nhiều ngôi biệt thự xinh xắn mọc lên ở Plei Chan |
Plei Chan còn một cơn sóng cả khác: Gần chục năm trước khi hạ tầng ở đây còn khó khăn, bọn xấu đã lợi dụng kích động kêu gọi, lôi kéo gần trăm người bỏ quê đi tìm thiên đường ở chân trời khác. Không ít người sau khi nhận ra thực tế phũ phàng ở các trại tị nạn, đã quay trở về. Nhìn thấy quê hương đổi mới, họ tỏ ra ân hận vô cùng.
Rơ Lan Ben trước đây là công nhân công ty 72 cũng bị xúi giục trốn đi, đến khi trở về, xuất công nhân của anh không còn nữa, song vườn cây của anh được Công ty 72 thương tình giao lại cho con của Ben. Bây giờ Ben tỏ ra ân hận vô cùng. Cái tai mình không hiểu sao lại nghe lời xằng bậy, cũng may bộ đội vẫn thương nhà mình nên mình sẽ cố gắng lao động, sống tốt để đáp lại tấm chân tình này!
Đua nhau làm giàu
Plei Chan chỉ cách nước bạn Campuchia một tầm mắt, đi bộ thì chỉ chừng “một quăng rựa”* là tới. Là vùng sâu vùng xa nên điện, đường, trường, trạm… đã đến chậm hơn những nơi khác. Tuy nhiên, bây giờ về Plei Chan, chúng tôi cảm nhận thấy một sức sống ấm no đang trở mình.
Con đường làng láng nhựa bằng phẳng, những hàng trụ điện thẳng tắp chẳng khác nào như ở phố. Nhiều căn biệt thự trị giá năm ba trăm triệu đồng đua nhau mọc lên. Người dân ai cũng ý thức đến việc xây nhà, rào vườn chăm chút cho sạch đẹp. Rồi những chiếc xe máy như Attila Elizabet, xe Air Blade… đã không còn lạ lùng với họ .
Anh Ksor Găn (33 tuổi) khoe: “Mình mới đóng bộ bàn ghế 70 triệu đồng bằng tiền vượt khoán mủ cao su năm 2010 đấy.” Nhà Găn chỉ có 4 người mà có tới 6 chiếc xe. Bố Găn có một xe đi làm, một xe đi chơi, em vợ cũng một xe đi làm một xe đi chơi, vợ chồng Găn cũng thế, xe đi chơi nào cũng thuộc loại xịn mà nhiều người ở Phố vẫn còn mơ ước.
5 năm liền, Găn được bầu là “Thanh niên tiêu biểu” và tuyển thủ bàn tay vàng của Công ty 72. Thu nhập của anh từ tiền làm công nhân, trồng cà phê, sắn lên đến gần 400 triệu đồng trong năm 2010. Các gia đình trẻ ở Plei Chan thu 200 triệu đồng/hộ trở lên ngày càng nhiều, họ đang đua nhau làm giàu.
Đại tá Phạm Văn Nguyên- Giám đốc Công ty 72 hồ hởi khoe: Plei Chan thuộc đội 711 của công ty, có 141 công nhân, 100% là người đồng bào dân tộc thiểu số. Nhiều công nhân người địa phương có mức thu nhập trên dưới 10 triệu đồng/tháng. Những năm qua, cán bộ công ty đã giúp nhau ngoài việc trồng, chăm sóc khai thác cao su còn tăng gia cà phê, mì, lúa nước…
Nhà trẻ, mẫu giáo của làng với 100% cô giáo là người dân tộc thiểu số, được công ty trả lương. Các cháu được chăm sóc miễn phí và hỗ trợ 10.000 đồng/cháu/ngày khiến công nhân hết sức an tâm công tác. Thu nhập trung bình của các hộ dân trong làng đạt trên 100 triệu đồng/năm, có 30% số hộ thu nhập trên 200 triệu đồng/năm. Nhiều hộ có nhà xây kiên cố với đầy đủ tiện nghi sinh hoạt như ti vi, tủ lạnh, bếp ga, xe máy đắt tiền... đã có nhiều hộ đang manh nha ý tưởng mua xe hơi nữa đó!
 |
| Vườn cà phê trĩu quả của gia đình Rơ Mal Bơm |
Kinh tế phát triển, nhiều hủ tục lạc hậu đã được bà con loại bỏ. Với người J’rai ở Plei Chan, quá khứ nghèo đói giờ chỉ còn là hoài niệm. Từ chuyện lo cái ăn hằng ngày, rồi đến ăn no mặc ấm, giờ đây bà con đang vươn lên ăn ngon mặc đẹp, phải làm giàu để theo kịp xu thế của làng.
Siu H’Biên (26 tuổi) có chồng là công nhân nhiều năm liền là chiến sĩ thi đua của công ty 72 khẳng định: Bây giờ thanh niên ở đây có mời họ cũng chẳng đi vượt biên bởi không ở đâu sướng và vui hơn quê hương mình.
Trao đổi với chúng tôi ông Nguyễn Văn Hùng- Chủ tịch UBND huyện cho biết: Ở Nhiều nơi mọi người đang còn quan niệm người đồng bào không biết làm kinh tế nên luôn luôn đói nghèo. Ở Plei Chan thì khác, từ khi có chính sách ưu đãi đúng hướng của Đảng và Nhà nước vào những nơi đặc biệt khó khăn thì bộ mặt nơi đây đã đổi thay. Từ kinh tế, chính trị được ổn định và tất cả các nhà dân trong làng đều vươn lên làm giàu từ chính bàn tay, khối óc trên mảnh đất của mình. Từ thành công nơi đây chúng tôi sẽ cố gắng nhân rộng ra các nơi khác.
Cái tai, cái bụng của lũ làng Plei Chan đều đã hiểu, cái thiên đường mà bọn xấu vạch ra và xúi giục chỉ là huyễn hoặc, người dân nơi đây đã và sẽ tiếp tục xây dựng buôn làng ngày càng giàu đẹp hơn .
Ngọc Anh
