Hàng năm cứ đến ngày “vía Thần Tài” (mồng 10 tháng Giêng âm lịch), người dân trên cả nước lại đổ xô đi mua vàng cầu may. Người ta tin rằng, vàng tượng trưng cho sự giàu sang, phú quý “buôn may bán đắt” trong năm mới, vì thế, càng mua nhiều vàng trong ngày vía thần tài sẽ càng tài lộc, sung túc cho cả năm. Tuy nhiên, theo TS Nguyễn Thị Ánh Hồng (Trưởng Khoa Văn hóa - Phát triển, Học viện Báo chí Tuyên truyền), ngày “vía Thần Tài” thực chất không phải truyền thống của Việt Nam mà chịu ảnh hưởng của Trung Quốc.
Đạo Phật không dạy chúng ta cầu giàu sang bằng cách cung phụng cho một vị thần linh nào đó mà Đức Phật đề cao hạnh bố thí, giúp người sẽ được tài lộc tương ứng. Cho nên bố thí và cúng dường là nhân lành để kết hoa trái ngọt phước báo giàu sang phú quý trong hiện tại và mai sau.
Câu chuyện về sự tích Thần tài say rượu bị rơi xuống trần gian rồi về trời ngày 10 tháng 1 âm lịch cũng chỉ là câu chuyện thêu dệt để “thần thánh hóa” ngày vía Thần Tài mà không hề có bất cứ cơ sở văn hóa nào.
“Ở Trung Quốc người ta tổ chức ngày vía Thần Tài vào ngày mùng 5 còn Việt Nam lấy ngày 10/1 với quan niệm “mười phân vẹn mười”. Trong truyền thống, người Việt Nam không có quan niệm về chuyện tài lộc theo nghĩa về kinh tế, mà tài lộc ở Việt Nam được hiểu theo nghĩa đức độ.
Người Việt xưa trọng người tài, coi người tài là nguyên khí quốc gia. Chính vì thế chữ “tài” thường được hiểu theo nghĩa hiền tài chứ không phải là Tài lộc”, Tiến sỹ Ánh Hồng nói.
Theo chuyên gia văn hóa này, ngày Vía thần tài cũng chỉ mới phát triển mạnh mẽ trong vài năm trở lại đây khi kinh tế phát triển, việc giao thương buôn bán được mở rộng. Mặt khác, câu chuyện về ngày “vía" thần Tài được một số người làm kinh doanh (đặc biệt những người buôn vàng) tuyên truyền mạnh nhằm thúc đẩy việc bán hàng đầu năm. Nhờ “ăn theo” ngày “vía" thần Tài, lượng vàng bán ra tại các cơ sở kinh doanh mặt hàng trong tháng Giêng tăng vọt.
Vài năm trở lại đây, có một bộ cư dân đặc biệt là cư dân đô thị đang bị lôi kéo trước sự mời gọi của tham vọng nhiều hơn là các giá trị văn hóa, tín ngưỡng. Và đây cũng là cơ hội để những nhà kinh doanh, chủ tiệm vàng đầu tư, có lãi.
