Nghị định mới tăng mức xử phạt, “hàng xách tay” hết thời hoàng kim

Muôn vẻ “hàng xách tay”

Pháp luật hiện hành không có quy định về “hàng xách tay”. Khái niệm này được người tiêu dùng ngầm hiểu là những mặt hàng do cá nhân mua trực tiếp từ nước ngoài mang về Việt Nam bằng đường hàng không. Đó có thể là hàng do những người đi du lịch, du học sinh, tiếp viên hàng không... xách về sau những chuyến du lịch, chuyến bay của tiếp viên.

Người tiêu dùng Việt Nam hiện nay rất ưa chuộng hàng xách tay bởi theo quảng cáo của những người bán hàng thì do “xách về” nên những hàng hóa này có giá thành rẻ hơn vì không phải chịu thuế, không phải làm thủ tục khai hải quan đối với hàng hoá nhập khẩu theo thủ tục thông thường.

Vài năm trở lại đây, hoạt động kinh doanh hàng xách tay diễn ra rầm rộ, đặc biệt là thông qua mạng xã hội. Đơn cử như trên Google, Facebook... chỉ cần gõ cụm từ tìm kiếm “hàng xách tay” sẽ hiện ra rất nhiều nhóm như: Hội buôn hàng xách tay từ châu Âu, Hàng xách tay Mỹ, Hàng xách tay Hàn Quốc, Hàng xách tay Thái Lan... Các mặt hàng xách tay cũng rất đa dạng, từ mỹ phẩm, thực phẩm, bia, rượu cho đến máy tính, đồng hồ.

Các nhà nhập khẩu chính ngạch phải bỏ ra rất nhiều tiền để quảng cáo thương hiệu. Cạnh đó, họ còn phải chịu nhiều loại thuế, chi phí khác nhau. Trong khi đó, hàng xách tay không mất đồng nào để quảng cáo vì các đơn vị nhập khẩu chính ngạch đã quảng cáo rồi. Người bán hàng xách tay cũng không phải chịu các loại chi phí như các công ty nhập khẩu chính ngạch nên nghiễm nhiên bán giá rẻ, giành được lợi thế cạnh tranh.

Trên thị trường, nhiều mặt hàng xách tay không có nhãn phụ hay hướng dẫn sử dụng bằng tiếng Việt. Đáng chú ý, hàng nhập chính ngạch nhập về sẽ phải lấy mẫu sản phẩm để đi kiểm tra, đạt tiêu chuẩn mới được tiêu thụ vào thị trường. Trong khi đó, hàng xách tay cứ xách được về là tiêu thụ được luôn nên tạo ra sự cạnh tranh không công bằng. 

Những rủi ro của “hàng xách tay”

Thứ nhất, hàng xách tay là nhóm hàng nhập khẩu không chính thức, không chịu sự kiểm tra, giảm sát của Nhà nước vì thế khó biết được xuất xứ sản phẩm rõ ràng nên người tiêu dùng dễ dàng mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng.

Ngoài ra, theo Điều 6 Nghị định 134/2016/NĐ-CP, người nhập cảnh, có hành lý mang theo người, hành lý gửi trước hoặc gửi sau chuyến đi được miễn thuế nhập khẩu cho từng lần nhập cảnh theo định mức như sau: “Rượu từ 20 độ trở lên: 1,5 lít hoặc rượu dưới 20 độ: 2,0 lít hoặc đồ uống có cồn, bia: 3,0 lít; Thuốc lá điếu: 200 điếu hoặc thuốc lá sợi: 250 gam hoặc xì gà: 20 điếu; Đồ dùng cá nhân với số lượng, chủng loại phù hợp với mục đích chuyến đi; Các vật phẩm khác (không nằm trong Danh mục hàng hóa cấm nhập khẩu, tạm ngừng nhập khẩu hoặc nhập khẩu có điều kiện) có tổng trị giá hải quan không quá 10 triệu đồng Việt Nam”.

Riêng người điều khiển tàu bay và nhân viên phục vụ trên các chuyến bay quốc tế... chỉ được hưởng định mức hành lý miễn thuế theo quy định nêu trên cứ 90 ngày 1 lần.

Với định mức chỉ 10 triệu đồng, thậm chí tiếp viên hàng không cứ 90 ngày mới được miễn thuế 1 lần thì việc lượng hàng xách tay tràn ngập thị trường Việt Nam liệu có đảm bảo là hàng thật? Theo cơ quan chức năng Việt Nam, hiện nay không ít đơn vị mua hàng gần hết hạn của nước ngoài về dập lại hạn sử dụng hoặc bán hàng giả cho người tiêu dùng...

Rủi ro thứ hai liên quan đến hàng xách tay là không được bảo hành hoặc chỉ được bảo hành từ cơ sở bán hàng chứ không được bảo hành chính hãng. Ngoài các rủi ro nêu trên, hàng nhập lậu chính là nguyên nhân gây thất thu thuế của Nhà nước, đồng thời gây khó khăn cho các doanh nghiệp sản xuất trong nước...

Tăng nặng mức phạt

Trao đổi với báo chí, ông Nguyễn Đức Lê (Phó Cục trưởng Cục Nghiệp vụ quản lý thị trường, Tổng cục Quản lý thị trường - Bộ Công Thương) đánh giá, thời gian qua, hoạt động kinh doanh hàng xách tay ở Việt Nam diễn biến vô cùng phức tạp. Cùng với sự bùng nổ của thương mại điện tử, các tổ chức và cá nhân kinh doanh hàng xách tay đã thông qua các công cụ website, Zalo, Facebook... chào bán các sản phẩm do nước ngoài sản xuất. 

Thông qua các đơn đặt hàng, các tổ chức, cá nhân nói trên thu gom hàng hóa rồi thuê người vận chuyển dưới hình thức xách tay từ các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ, Pháp, Đức... về Việt Nam để tiêu thụ. Các loại hàng hóa này có giá rẻ hơn hàng hóa nhập khẩu chính ngạch, do không phải đóng thuế cho Nhà nước. 

Theo tìm hiểu thực tế, từ ngày 15/10/2020 vừa qua, Nghị định  98/2020/NĐ-CP có hiệu lực, nhiều cơ sở kinh doanh hàng xách tay đã phải “hạ nhiệt” việc kinh doanh của mình, hạ giá, giảm giá để bán nhanh các chủng loại “hàng xách tay” còn tồn, nhiều cơ sơ còn “mách nước” cho nhau bằng cách chuyển sang bán hàng online (qua mạng) chứ không bày bán trực tiếp tại cửa hàng.

Ông Lê cũng cho hay, thật ra không phải đến Nghị định 98/2020 thì hành vi nhập khẩu hàng hóa không qua các cửa khẩu quốc tế (hàng xách tay) mới bị coi là hành vi kinh doanh hàng hóa nhập lậu, mà trước đó Nghị định 185/2013 của Chính phủ cũng đã có quy định để xử lý hàng xách tay.

Tuy nhiên, trong Nghị định 98, mức xử phạt đã tăng nặng lên rất nhiều. Ví dụ, nếu hàng hóa nhập lậu có giá trị từ 3 triệu đến dưới 5 triệu đồng sẽ bị phạt 1-2 triệu đồng. Mức phạt đối với hoạt động kinh doanh hàng xách tay không có hóa đơn, chứng từ kèm theo, không khai báo hải quan... có giá trị 100 triệu đồng bị phạt đến 200 triệu đồng.

Việc nâng khung xử phạt theo nghị định mới là cần thiết, nhằm tăng cường tính răn đe đối với các hành vi vi phạm pháp luật. Với những quy định của Nghị định 98 thì việc kinh doanh hàng hóa nhập lậu nói chung và kinh doanh hàng xách tay nói riêng sẽ dần dần bị kiểm soát, tiến tới hạn chế tối đa. Qua đó dần xóa bỏ triệt để hành vi vận chuyển, tàng trữ, giao nhận và kinh doanh hàng hóa nhập lậu.