Những biến cố mang tính lịch sử và thời đại qua 54 bài báo
Sáng 12/6/2019, lễ ra mắt sách “Thời cuộc và văn hoá” của nhà báo Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam diễn ra tại Thư viện Hà Nội. Cuốn sách “Thời cuộc và văn hoá” với 54 bài báo, tuyển chọn theo chủ đề, được viết trong khoảng thời gian trên 20 năm làm nghề của tác giả. Những biến cố mang tính lịch sử và thời đại được thể hiện sâu sắc qua ngòi bút sắc bén, hấp dẫn của nhà báo Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam.
Cuốn sách được chia thành 5 phần: Trong lốc xoáy thế sự; Văn hóa giữ nước; Phẩm cách những con người; Lõi vàng văn hóa Việt Nam; Văn hóa và báo chí. “Thời cuộc và văn hóa” đề cập đến thời cuộc với những vấn đề thời sự nóng bỏng, chấn động đời sống nhân loại như: Sự sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu; Hai cuộc chiến tranh vùng Vịnh; Cuộc chiến Coxôvô; Cú đánh 11/9/2001 và cách thức chống khủng bố; Các vấn đề sắc tộc, tôn giáo, nhân quyền, kỷ nguyên số với nỗi ám ảnh mạng xã hội “siêu quyền lực” và không thể kiểm soát... Bên cạnh đó, cuốn sách cũng đề cập đến những vấn đề mang tính văn hoá của thế giới, Việt Nam với những con người Việt Nam.
Chính trị và văn hóa, hai nội dung tưởng chừng như ít liên quan đã được nhà báo Hồ Quang Lợi kết hợp rất hài hòa, nhuần nhuyễn lại không kém phần sâu sắc, tinh tế, hấp dẫn, qua đó, lột tả được mối quan hệ biện chứng thế cuộc - văn hóa. Những biến cố mang tính lịch sử và thời đại được đề cập trong các bài báo Hồ Quang Lợi luôn được đối chiếu, soi rọi không chỉ với những bài học, kinh nghiệm quý báu trong quá khứ, mà còn bao quát hiện tại và dự báo cho tương lai.
Cái nhìn chính sự, thời cuộc và thế giới của Hồ Quang Lợi luôn đạt tới sự thống nhất một cách khoa học, biện chứng giữa lý trí, tư duy chính trị và tính nhân văn, văn hóa bắt nguồn từ tài năng và cái tâm của người cầm bút.
Cuốn sách “Thời cuộc và văn hóa” vẫn bám vào mạch bình luận thế sự, thời cuộc thế giới và Việt Nam là sở trường của tác giả lâu nay. Điểm khác của cuốn sách để chỉ ra cái lõi văn hóa trong các sự kiện nóng bỏng. Đề cập đến thời cuộc với những vấn đề, sự kiện chấn động đời sống nhân loại để chỉ ra cái lõi văn hóa trong cuộc sống tưởng như xa xôi, khiên cưỡng.
Nhà báo Hồ Quang Lợi đã kết hợp thành công hai nội dung tưởng chừng ít liên quan này một cách hài hòa, nhuần nhuyễn, song lại không kém phần sâu sắc, tinh tế và vô cùng hấp dẫn, lột tả được mối quan hệ biện chứng thế cuộc - văn hóa.
Chia sẻ về lý do lựa chọn văn hóa và các sự kiện thời sự để phân tích, mổ xẻ trong cùng một cuốn sách, nhà báo Hồ Quang Lợi cho biết, văn hóa là gốc của đời sống con người. Mọi sự kiện diễn ra trong đời sống chính trị của thế giới có mối liên hệ chặt chẽ với nền tảng văn hóa. Những năm tháng làm báo và làm công tác tuyên giáo đã giúp ông hiểu về văn hóa Việt Nam để soi chiếu ra thế giới. Văn hóa vừa mang tính nhân loại nhưng cũng lại rất dân tộc.
Thời cuộc và văn hóa tưởng chừng như không có mối liên hệ với nhau nhưng thực ra lại vô cùng gắn bó và ảnh hưởng trực tiếp qua lại lẫn nhau. Những cuộc chiến tranh có thể hủy diệt các di sản và đe dọa sự tồn vong của một dân tộc, làm thay đổi các giá trị về văn hóa. Nhưng ngược lại, văn hóa là cái còn lại, là cái gắn kết và cứu rỗi các dân tộc khỏi chiến tranh.
Nhà báo Hồ Quang Lợi xúc động chia sẻ những khó khăn của người làm báo: “Nghề cầm bút, đặc biệt là nghề báo rất khó nhọc. Bởi vì khi anh làm việc đến 2 - 3 giờ sáng thì chỉ có anh biết anh khổ như thế nào. Nhưng cũng chỉ có anh cảm thấy sướng như thế nào khi anh viết ra được điều gì đó đúng với suy nghĩ, tâm can của mình.
Có những lúc viết xong bài báo, đứng dậy, tôi thấy mình không có trọng lượng nữa, không phải vì quá mệt mà là cảm thấy mình rút được cái gì đó trong con người mình ra. Tôi biết lúc đó bài viết của tôi có thể đến được bạn đọc hay không”.
“Một thư ký chuyên cần và xuất sắc của thời đại”
TS Phạm Quang Nghị, nguyên Bí thư Thành ủy Hà Nội, người đầu tiên đọc bản thảo và viết lời tựa cho cuốn sách cho biết, đọc những bài báo của Hồ Quang Lợi, mọi người đều có chung cảm nhận về năng lực tư duy sắc bén, khoa học, một bút lực dồi dào, cuốn hút.
Bình luận về các vấn đề thời sự luôn là những cuộc vật lộn cân não, là sự thách thức nhọc nhằn đối với người cầm bút do vừa bị câu thúc về thời gian, vừa chịu sức ép từ những đòi hỏi cao của độc giả về năng lực tư duy, phân tích, về đánh giá, dự báo diễn biến của sự việc.
“Tôi cảm nhận đó là một sự thăng hoa cả về cả tư duy lẫn ngôn từ. Những câu chữ và ngôn từ của anh như những cánh buồm no gió lướt trên mặt sóng. Ai đó đã nói, nhà văn, nhà báo là những thư ký của thời đại, Hồ Quang Lợi là một thư ký chuyên cần và xuất sắc của “Thời cuộc và văn hoá”, TS Phạm Quang Nghị xúc động chia sẻ trong lễ ra mắt sách.
Nhà báo Hồ Quang Lợi nhắn nhủ: “Những người cầm bút hãy luôn ghi nhớ điều đó và phát huy lấy nó. Báo chí vượt trội mạng xã hội bằng tính chuẩn mực, tinh thần trách nhiệm và sức thuyết phục. Độ tin cậy và sức thuyết phục chính là con đường sống của báo chí ngày hôm nay. Báo chí đương nhiên phải bảo vệ phát huy giá trị văn hóa trong thời đại hội nhập và đó vẫn tiếp tục là nhiệm vụ của tôi cũng như các nhà báo”.
