Đức tinh tấn là một sức mạnh cả quyết, quả cảm, quét sạch, dẹp tan mọi trở ngại, mọi khó khăn để tiến tới mục đích tự lợi, lợi tha viên mãn. Nếu thiếu đức tinh tấn, con người sẽ là cánh bèo bấp bênh ngoài bể cả, là chiếc lá rơi lảo đảo theo chiều gió đưa!
Tinh tấn, ai cũng nên
Tôi là một học sinh, buổi tối nọ gặp bài khó, tôi ngồi đọc năm bảy lượt mà không vô đầu. Thối chí, tôi vươn vai vài cái, rồi ngáp! Thế là con ma lười biếng sáp nhập vào người tôi. Khi ấy nếu tôi không biết dùng ngọn roi thần “tinh tấn” đánh đuổi nó ra, tôi xếp tập lại, đi xổ mùng xuống rồi đánh ngon một giấc tới sáng.
Thế là ngày mai, tôi phải bị thầy giáo quở phạt, chúng bạn chế nhạo. Một lần tôi đầu hàng ma “lười biếng”, nhiều lần cũng thế, tức là đời tôi sẽ đi lần đến chỗ hư!
Bạn là một Phật tử, hôm nay ngày chủ nhật, đúng 7 giờ bạn phải đi họp tại chùa, nhưng bạn nhớ những giờ lễ Phật phải quì, đứng trang nghiêm, giờ học giáo lý buồn buồn, bạn nghe hơi chán. Bỗng cậu bạn nhà bên cạnh lại rủ bạn đi xem phim.
Nó bảo: Sáng nay có suất đặc biệt vào lúc 8 giờ, cuốn phim mới, hay, cười nôn ruột... Nếu không biết áp dụng đức tinh tấn vào lúc này, bạn sẽ theo bạn đi xem chiếu bóng. Đó là bạn đã bị con quỉ “phóng túng” nhập xác và làm chủ bạn.
Chủ nhật này bạn trốn, chủ nhật sau bạn lấy cớ nghỉ luôn... như vậy đời bạn dần dần sẽ xa lần ánh sáng đạo đức, mà bước gần về bóng tối trụy lạc!
Ngoài ra, bác nông phu không tinh tấn là bỏ bê việc đồng áng. Anh công nhân không tinh tấn sẽ bị chủ đuổi có ngày. Một kỹ nghệ gia thiếu tinh tấn thì sự nghiệp không thành v.v... và v.v...
Đâu là kẻ thù của tinh tấn?
Con ma “luời biếng” nhập vào ai, người ấy tốt trở thành xấu, hay hóa ra dở, hiền lành trở nên hung dữ, sáng suốt biến thành ngu mê... Ngược lại, tinh tấn đến với ai, kẻ ấy hư hóa nên, xấu trở thành tốt... Nên tinh tấn và lười biếng chống nhau như tối và sáng, như trắng với đen.
Có tinh tấn là không lười biếng, ngược lại cũng thế. Do đó, nên khi nào con ma lười biếng muốn nhập vào ta, ta phải cấp bách lấy roi thần tinh tấn mà trừ nó. Vừa thấy ngọn roi tinh tấn, bọn ma lười biếng đã chạy bay hồn.
Con quỉ “phóng túng” lại càng nguy hiểm hơn. Chúng lôi người xuống hố trụy lạc, thúc đẩy người chạy rong trong rừng ngũ dục và sau cùng chúng dìm người trong bể trầm luân kiếp kiếp đời đời.
Ngược lại, “tinh tấn” là cái móc kéo người lên khỏi hố trụy lạc, là kim chỉ nam hướng người trở về con đường sáng suốt, khỏi lạc trong rừng ngũ dục, là chiếc thuyền vớt người khỏi bể trầm luân và đưa lên bờ giải thoát.
Vì thế, chúng đố kỵ nhau, không bao giờ chúng gặp. Nếu ai rước thần “tinh tấn” đến, thì “phóng túng” lánh xa, ngược lại cũng thế.
Tại sao phải tinh tấn?
“Chiếc thuyền” người của chúng ta muốn về đỗ bến người và vượt lên bến Hiền, Thánh. Nhưng nó đang bị dòng nước lười biếng cuốn mạnh, ngọn gió phóng túng thổi đùa bấp bênh, sắp trôi về bể vô nhân phẩm.
Nếu chúng ta không chuyên cần, không nỗ lực chèo chống nó về hướng đã định, thì nó sẽ chơi vơi phiêu bạt không bến đỗ, không chỗ nương, rồi một ngày kia đinh lay, ván mục, nó phải chìm lịm dưới đáy bể hư hèn.
Ôi, còn đau đớn nào hơn, một kiếp người không định hướng! Vì thế, chúng ta phải tinh tấn và tinh tấn mãi mãi! Mỗi khi nhìn xuống con sông Cửu Long, thấy hình ảnh người chèo thuyền ngược dòng, trái gió, chúng ta nhớ đến đức tinh tấn, nguyện tiến mãi không ngừng.
Trên đường thiện đâu phải toàn hoa và bướm mà rất nhiều hầm hố, chông gai; nếu người không quyết tâm dũng tiến rất dễ ngã lòng lùi bước. Bạn đã sống trong gia đình một hoặc vài năm, bạn đã thấy những trở ngại khó khăn trong việc hành đạo.
Nhưng nếu bạn là một Phật tử chân chánh, bạn luôn thực hành theo hạnh tinh tấn, thì những cái trở ngại ấy, bạn thấy không đáng kể. Đức Thích-ca ngót mười năm tìm đạo mà chưa toại nguyện, một hôm đến dưới cội bồ-đề, Ngài chỉ cội cây mà cả quyết rằng:
“Ngồi dưới cội cây này nếu tìm không được đạo, thì dù xương ta tan, thịt ta nát, ta nguyện không rời khỏi chỗ ngồi này!” Do sức cả quyết ấy, hay do đức tinh tấn đó, sau bốn mươi tám ngày, Ngài chứng thành đạo quả.
Mặt khác chúng ta phải tinh tấn đoạn trừ phiền não bằng cách thường kiểm soát ba nghiệp trong sáu thời. Sớm tối mỗi ngày, từ sáng đến trưa, từ trưa đến chiều, từ chiều đến tối, từ tối đến sáng, cho đến một giờ một khắc, một niệm một sát-na, hành giả phải kiểm soát ba nghiệp.
Ban đầu thực tập kiểm soát được trong một ngày đêm hành giả tạo tác bao nhiêu nghiệp thiện, ba nhiêu nghiệp bất thiện. Rồi từ đó dần dần kiểm soát đừng để tạo tác các nghiệp bất thiện bằng những lời Phật dạy như quán tứ niệm xứ, quán nhân duyên nghiệp báo, quán về quả khổ của ác nghiệp trong ba đường ác,…
Sự thực tập kiểm soát cũng như các phương pháp đoạn trừ phiền não phải được áp dụng hằng ngày trong các công việc, thời khóa công phu, trong các oai nghi đi, đứng, nằm, ngồi. Được như vậy thì mới gọi là tinh tấn.
Cũng ví như một người trồng lúa ngoài những việc cày cấy, gieo giống, tưới nước, bón phân,… còn phải thường xuyên dọn cho sạch cỏ thì cây lúa mới phát triển và cho hạt tốt được. Cỏ ở đây được ví như phiền não, thường xuyên dọn cỏ nghĩa là thường xuyên làm sạch phiền não trong tâm của mỗi hành giả vậy.
Mỗi khi bị con ma lười biếng cám dỗ, con quỉ phóng túng rủ rê, các bạn nên theo gương đức Thích-ca mà cả quyết rằng: “Trên đường đạo, đường thiện, dù tan thân mất mạng, ta không hề lùi bước!” Các bạn cương quyết được như vậy, bọn ma lười, quỉ phóng túng phải khiếp đảm le lưỡi chạy dài.
Hằng ngày tập được đức tinh tấn mãnh liệt ấy, các bạn sẽ thấy giữa đời không có việc gì khó. Các bạn “muốn là được, quyết là thành”. Đời các bạn sẽ có nghị lực phi thường, không còn nhút nhát, hồi hộp, nghi ngờ như khi xưa nữa.
Phàm cái gì hễ có đi là phải có đến. Mà tinh tấn là tiến tới theo chiều hướng tốt đẹp, lợi ích và an lạc, nên kết quả của nó cũng toàn tốt đẹp và an lạc. Người học trò tinh tấn sẽ thành tài đạt đức. Người làm thợ tinh tấn sẽ trở thành một tay kỹ xảo.
Phật tử hằng tinh tấn sẽ được đức hạnh đầy đủ, phước tuệ viên thành. Tóm lại, tất cả sự thành công trên đường tu thân sửa mình, trong việc thiện đều do tinh tấn quyết định. Bao nhiêu vị Hiền Thánh, bao nhiêu bậc giác ngộ đều do lò tinh tấn đúc nên.
Tóm lại, từ trên đến đây, các Phật tử đã thấy tinh tấn là then chốt của đạo làm người, của đạo từ bi. Tinh tấn là một sức mạnh, là sự định đoạt đời người trên đường vinh quang, trong bầu không khí ngát hương thanh tịnh.
Lời Phật dạy trong kinh Bồ Tát Bổn Hạnh: “Tính biếng nhác đem lại hậu quả vô cùng tai hại. Nếu người ở đời mà biếng nhác thì cơm không đủ ăn, áo không đủ mặc, tài sản nghiệp nhà không phát triển. Nếu hàng xuất gia mà biếng nhác thì không thể vượt ra khỏi bể khổ sanh tử. Do đó biết rằng tất cả kết quả tốt đẹp đều phát sanh từ hạnh tinh tấn.”
Nói tóm lại, người tu hành không có tinh tấn chẳng khác gì kẻ muốn vượt qua bể rộng mà không có thuyền bè. Do đó cần phải tinh tấn, vì tinh tấn là một động lực mạnh mẽ thúc đẩy ta tiến mau trên đường thiện.
Không có tinh tấn dù hành giả có sáng suốt bao nhiêu, có nhân từ đức hạnh bao nhiêu, hành giả cũng không làm được việc gì có lợi cho mình, cho xã hội. Cho nên, lời dặn cuối cùng của Đức Thế Tôn với các đệ tử trước khi Ngài từ giã cõi đời để nhập niết bàn là: “Hỡi các đệ tử hãy tinh tấn lên để được giải thoát”…/.