Hàng loạt sai phạm
Bộ Công an vừa báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả điều tra vụ án “Vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra ở cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi do Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) là chủ đầu tư.
Theo Bộ Công an, cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi có chiều dài toàn tuyến là 139,2km, tổng vốn đầu tư hơn 34,5 nghìn tỷ đồng. Dự án đầu tư này sử dụng vốn vay ODA của JICA và WB, vốn đối ứng trong nước. Quá trình thi công được chia thành 2 giai đoạn, tương ứng với 2 đoạn tuyến của dự án.
Tuy nhiên, khi vừa hoàn thành, tuyến cao tốc này đã vá chằng vá đụp. Kết quả điều tra cho thấy, có rất bất cập, tồn tại, sơ hở trong công tác quản lý, thực hiện đầu tư, xây dựng ở cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi.
Trong số đó, nổi bật là VEC chọn được một số nhà thầu nước ngoài có năng lực như: Công ty OHL (Tây Ban Nha) thi công gói thầu số 7, Tập đoàn Lotte (Hàn Quốc) thi công gói thầu A1 và A4, liên danh Tập đoàn Sơn Đông - Giang Tô (Trung Quốc) thi công gói thầu A2 và A3, Tập đoàn Posco (Hàn Quốc) thi công gói thầu A5.
Tuy nhiên, sau khi trúng thầu, ký hợp đồng xây lắp, chủ đầu tư theo đệ trình của các nhà thầu đã cho rất nhiều đơn vị thầu phụ là các doanh nghiệp xây dựng trong nước tham gia mà không phải thông qua công tác đấu thầu. Các nhà thầu này được giao thi công các hạng mục chính, quan trọng của dự án thay cho nhà thầu chính.
Chẳng hạn như tại gói thầu A3 do liên danh Tập đoàn Sơn Đông - Giang Tô trúng thầu, liên danh này đã chia nhỏ gói thầu cho nhiều thầu phụ trong nước làm. Thậm chí, chỉ một đoạn ngắn từ km101+800 đến Km102+400 (dài 0,4km) cũng được giao tới 4 nhà thầu thực hiện. Đó là Công ty Anh Cường thi công lớp vật liệu đất nền, Tập đoàn Giang Tô thi công lớp vật liệu phối đá dăm, Công ty Wiecovina thi công lớp vật liệu đá dăm gia cố nhựa, Công ty Tranimexco thi công lớp bê tông nhựa.
 |
| Cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi hư hỏng khi gặp mưa nắng đột ngột |
Việc liên danh Tập đoàn Sơn Đông - Giang Tô chia nhỏ gói thầu nhưng không có cơ chế kiểm tra, giám sát, đánh giá năng lực thầu phụ, thầu thứ cấp, dẫn đến mất khả năng kiểm soát chất lượng công trình xây dựng. Liên danh nhà thầu Trung Quốc cũng tự giải thể khi dự án còn nhiều công đoạn chưa thực hiện, công trình chưa được bàn giao chính thức. Trong khi đó, theo thỏa thuận hợp đồng giữa VEC và đơn vị tư vấn giám sát, đơn vị này có thẩm quyền cấp chứng chỉ hoàn thành công trình để phục vụ việc bàn giao, thanh quyết toán công trình xây dựng.
Bên cạnh đó, công tác tư vấn giám sát tuyến cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi cũng bị Bộ Công an chỉ ra nhiều vấn đề bất hợp lý. Theo đó, VEC ký hợp đồng thuê liên danh tư vấn giám sát OC - KEI - SMEC (Nhật Bản) giám sát thi công đoạn Đà Nẵng - Tam Kỳ và CDM Smith (Mỹ) giám sát thi công đoạn Tam Kỳ - Quảng Ngãi, nhưng trên công trường chỉ có một số ít là kỹ sư nước ngoài, còn phần lớn là các kỹ sư người Việt yếu năng lực, thiếu kinh nghiệm giám sát dự án.
Các đơn vị tư vấn giám sát không có công cụ để kiểm tra chất lượng, thí nghiệm độc lập mà phụ thuộc vào nhà thầu thi công. Vì vậy, tư vấn giám sát không phát huy được tính độc lập, tự chủ về chuyên môn, không giám sát được chất lượng công trình nhưng vẫn ký xác nhận chất lượng công trình.
Ngoài ra, dù cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi được thông tuyến từ tháng 9/2018 nhưng còn nhiều hạng mục chưa hoàn thành. Trong đó có 58 đường gom, đường ngang dân sinh, đường mượn của dân để thi công công trình, đường 24B kết nối với nút giao Bắc Quảng Ngãi chưa được thi công hoàn trả cho địa phương. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng tới kết nối giao thông, đến đi lại, sinh hoạt của người dân, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông.
Cao tốc không chịu được mưa nắng
Theo Bộ Công an, kết quả điều tra đến nay đã có đủ căn cứ xác định quá trình tổ chức thi công, quản lý giám sát thi công, nghiệm thu hạng mục, nghiệm thu công trình, chủ đầu tư, nhà thầu thi công, tư vấn giám sát và các đơn vị liên quan đã không tuân thủ các quy định về xây dựng công trình, không đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật, yêu cầu thiết kế dự án đã được phê duyệt.
Sự việc trên dẫn đến công trình xây dựng hoàn toàn không đảm bảo chất lượng, gây hư hỏng khi vận hành khai thác, xảy ra tình trạng ổ gà, hằn lún vệt bánh xe, rạn nứt, mặt đường không bằng phẳng êm thuận ở nhiều vị trí trên toàn tuyến đường. Nhà thầu và chủ đầu tư đã phải sửa chữa, dự kiến sửa chữa, khắc phục tại 291 vị trí. Tổng diện tích mặt đường cao tốc hư hỏng là hơn 1.663m2.
Cơ quan điều tra cũng đã trưng cầu Phân viện Khoa học - Công nghệ giao thông vận tải phía Nam (thuộc Bộ Giao thông vận tải) giám định chất lượng công trình. Kết luận xác định chất lượng công trình xây dựng với 7/7 gói thầu thuộc giai đoạn 1 của dự án (dài 65km, đoạn từ TP Đà Nẵng đến TP Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam) từ các lớp nền - móng - mặt đường không đảm bảo đúng tiêu chuẩn kỹ thuật, yêu cầu thiết kế dự án. Đây là nguyên nhân gây hư hỏng công trình, đặc biệt khi gặp nắng nóng kéo dài hay mưa nắng đột ngột kết hợp tác động của tải trọng và lưu lượng xe qua tuyến.
“Hành vi của một số người tại các đơn vị này đủ dấu hiệu của tội “Vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng”, quy định tại Điều 298 Bộ luật Hình sự”, báo cáo của Bộ Công an kết luận.
Từ những sai phạm nói trên, Bộ Công an đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Giao thông vận tải khẩn trương rà soát lại các văn bản pháp luật có liên quan trong tất cả các khâu đấu thầu, thi công, giám sát, thanh quyết toán để khắc phục những bất cập.
Theo đó, cần quy định ràng buộc trách nhiệm, tăng tính độc lập, giám sát chuyên môn của nhà thầu thiết kế, giám sát, thi công trong quá trình làm dự án. Đặc biệt là tránh tình trạng chia nhỏ các gói thầu, giao nhiều nhà thầu phụ không đủ năng lực làm dự án, dẫn đến mất kiểm soát chất lượng công trình.
Ngoài ra, Bộ Công an cho rằng cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát trong quá trình triển khai thực hiện dự án; phân định rõ trách nhiệm, quan tâm chỉ đạo tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về nguồn vốn thực hiện dự án để chủ đầu tư, nhà thầu thi công có điều kiện về vốn, hoàn thành các hạng mục công trình.
Đã khởi tố 19 bị can
Đến nay, Cơ quan CSĐT Bộ Công an đã khởi tố hình sự 19 bị can liên quan tại VEC, Ban Quản lý dự án, nhà thầu thi công về tội “Vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng”. Trong đó, có ông Lê Quang Hào - Phó tổng giám đốc VEC, Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu cơ sở công trình dự án đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi và ông Nguyễn Tiến Thành - cựu Giám đốc Ban Quản lý dự án.
“Hiện Bộ Công an đang chỉ đạo cơ quan điều tra phối hợp các đơn vị liên quan thực hiện giám định chất lượng công trình xây dựng với các gói thầu thuộc giai đoạn 2 của dự án (dài 74,2km, đoạn từ TP Tam Kỳ đến tỉnh Quảng Ngãi), được đưa vào khai thác từ năm 2018 cũng xảy ra nhiều điểm hư hỏng, để điều tra mở rộng, xử lý triệt để các đối tượng liên quan”, báo cáo của Bộ Công an nêu rõ.
