47 năm ngồi bên hông cầu Tràng Tiền
Người đi qua cầu Tràng Tiền, rẽ phải vào đường Trần Hưng Đạo (TP Huế, Thừa Thiên – Huế), ngày ngày nhìn thấy ngay chiếc tủ nho nhỏ đặt ở góc vỉa hè có đề mấy chữ “làm chìa khóa”. Mưa nắng như hằn vết thời gian trên chiếc tủ cũ nhòe màu sơn. Dòng chữ viết màu trắng đã ố màu càng trở nên xộc xệch vì bong tróc nhiều chỗ, khiến “tiệm” sửa chìa khóa toát lên vẻ già nua như chính dáng hình người đàn ông ngồi phía sau “tiệm”.
47 năm về trước, cũng tại bên hông cầu Tràng Tiền này, ông Hồ Tâm (57 tuổi) bắt đầu mưu sinh bằng nghề làm chìa khóa. Năm đó, ông chỉ mới 10 tuổi.
Cái duyên đến với nghề sửa chìa khóa của ông Tâm cũng rất lạ. Hồi đó, ông hay lân la học lỏm việc sửa khóa của mấy người quân nhân khi họ vào ra chợ Đông Ba hoặc mấy quán xá liền kề để ăn uống. Hẳn lúc đó, ông không bao giờ ngờ, chút kiến thức ít ỏi ấy, sau ngày đất nước thống nhất, đã giúp ông ngồi bên chân cầu mưu sinh.
Huế đang vào độ nắng nóng. Mới sáng sớm mà nắng đã chói chang trút xuống phố. “Tiệm” của ông Tâm được che bởi chiếc dù đã cũ. Hàng phượng vàng xanh ngắt phía trước chẳng đủ sức xoa dịu thời tiết oi nồng. Dẫu vậy, gương mặt ông Tâm vẫn tươi cười, liên tục “đánh” chìa khóa cho mấy lượt khách vừa ghé lại. Mỗi chiếc chìa khóa được ông làm với giá từ 15 – 20 nghìn. Mỗi ngày mặt trời lên dọn hàng, mặt trời lặn thì dẹp “tiệm”, túc tắc làm việc, ông Tâm cũng kiếm được vài trăm nghìn để trang trải cuộc sống, cùng vợ nuôi ba người con vừa học xong đại học.
Ông Tâm nhớ ngày đầu vào nghề, bộ đồ nghề chỉ là chiếc dũa, chiếc kìm, chiếc cưa… chứ không có máy “xịn” như bây giờ. Ông vừa làm, vừa mày mò tự học, tự nghiên cứu cách sửa chữa. 47 năm vậy mà trôi qua như cái chớp mắt, cho đến bây giờ, khi tóc trên đầu đã hai màu đen trắng, ông vẫn không ngừng tự học, liên tục cập nhật những mẫu mã mới để bắt kịp với xu hướng thị trường sản xuất khóa.
Khác với ông Tâm, anh Lê Văn Hải (43 tuổi) lại được chính cha truyền nghề cho. Bắt đầu theo nghề sửa khóa khi mới 13 tuổi, đến nay anh Hải đã có thâm niên 30 năm trong nghề. Cũng giống như bất cứ nghề nghiệp nào trong xã hội, nghề sửa khóa cũng đòi hỏi người làm nghề phải nỗ lực học hỏi mỗi ngày, không ngừng nâng cao tay nghề, để không bị lỗi “mốt”.
Theo anh Hải, công việc sửa chìa khóa nhìn thì nhẹ nhàng nhưng lại đòi hỏi rất cao ở sự khéo léo, linh hoạt và cả sự tỉ mẩn, nhẫn nại trong công việc. Có ổ khóa chỉ cần làm chìa vài phút là xong, nhưng có khi phải mất 2 - 3 tiếng mới hoàn thành. Không ngừng tìm tòi, học hỏi để khiến đôi bàn tay đầy những vết chai sần của mình trở thành đôi tay vạn năng, có thể “xử” bất kỳ một ổ khóa “khó nhằn” nhất, nên khách hàng tìm đến anh Hải còn có cả các cơ quan, doanh nghiệp. Cần mẫn làm việc, mỗi tháng anh Hải có thu nhập ổn định trên dưới chục triệu đồng.
 |
Ông Hồ Tâm tỉ mẩn “đánh” một chìa khóa cho khách. |
Nghề đòi hỏi chữ tâm và yếu tố đạo đức
Bên dưới lũy tre xanh ngắt, ngay ngã ba đường Hồ Đắc Di và đường Nguyễn Khánh Toàn là nơi đặt chiếc tủ sửa chìa khóa của anh Nguyễn Văn Khánh (44 tuổi) gần chục năm nay.
Anh Khánh bắt đầu làm nghề chìa khóa từ năm 1991. Có một thời gian, anh Khánh đã bỏ nghề sửa khóa tìm một công việc khác mưu sinh. Nhưng dường như duyên nợ với nghề cứ níu, để rồi hơn chục năm trước, anh quay lại với công việc mà mình từng theo đuổi khi còn trai trẻ.
Anh Khánh kể, nghề làm chìa khóa bình lặng lắm, suốt ngày chỉ ngồi im một góc đường, cho đến khi có người mất chìa khóa, họ mới nhớ đến những người như anh. Vui nhất của nghề sửa khóa là nhìn nụ cười đầy mừng rỡ và tiếng cảm ơn của khách hàng khi nhờ đôi tay người sửa khóa mới được vào nhà, khi lỡ đêm hôm mưa gió mà lại xui xẻo đánh mất chìa khóa. Những lúc như thế, anh Khánh thấy công việc của mình thật ý nghĩa. Niềm vui mà công việc đem lại, đôi khi chỉ là những tiếng cảm ơn như thế.
Còn anh Hải thì thấy công việc của mình thật ý nghĩa khi góp phần giúp lực lượng chức năng giữ gìn trật tự, an ninh xã hội. Có những kỷ niệm như gặp một người đàn ông dẫn xe máy đến nhờ anh phá khóa, nghi ngờ là xe kẻ gian lấy cắp nên anh bí mật chạy theo đến tận nhà trọ, báo tin cho công an. Nhờ nhiều lần đề cao cảnh giác, anh Hải đã có một số lần góp phần giúp lực lượng công an phá án. Năm 2017, anh Hải được Giám đốc Công an tỉnh tặng giấy khen vì đã có thành tích trong phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc.
30 năm theo nghề, bây giờ anh Hải đã có người nối nghiệp, chính là người con rể của mình. Còn ông Tâm hay anh Khánh hoàn toàn không có người kế tục. Theo ông Tâm, nghề sửa chìa khóa đòi hỏi người làm phải có cái tâm, có đạo đức, nếu không, sẽ dễ dàng sa ngã. Từng ấy năm gắn liền với những chiếc ổ khóa lặng thầm mưu sinh trên phố, cũng có người qua, kẻ lại xin ông theo học nghề. Nhưng có người tâm không đủ sáng, có người thiếu sự khéo léo, tỉ mẩn… nên ông Tâm vẫn chưa có ai để truyền nghề.
