[links()]Xã Đức Hồng vốn nằm bao quanh những dãy núi cao chót vót. Nhìn bề ngoài, những ngôi nhà sàn mọc san sát trông rất hoang sơ và trầm mặc. Nhưng đằng sau vẻ yên bình này lại là những chuyện bi thương, oán thán cần được thanh minh, gột rửa…
Bi kịch những người bị gán mác “ma thuốc độc”
Men theo những con đường rải đá nhấp nhô, gồ ghề đi vào các thôn bản trong xã Đức Hồng, chúng tôi truy tìm tung tích của “ma độc”. Hỏi người dân ở bản Nà Khiêu, Nà Ngườm không ai không biết đến Hoàng Văn T và Hoàng Văn C – hai “ma độc” một thời. Tuy nhiên, công việc tìm kiếm của chúng tôi phải dừng lại vì người tên C đã chuyển vào miền Nam sinh sống và một người đã mất cách đây nhiều năm.
 |
| Trưởng bản Nà Khiêu Ngân Bá Tạ |
May mắn, anh Trưởng bản Nà Khiêu là Ngân Bá Tạ lại biết khá rõ về chuyện này. Anh chính là truyền nhân của người cha đã mất Ngân Bá Đàm – một lang y nổi tiếng một thời về các bài thuốc chữa bệnh cứu người. Cho đến nay, anh vẫn còn nhớ như in những chuyện xảy ra tại các bản lân cận trong xã.
Theo anh Tạ, những năm 1990 chuyện về tục bỏ độc giết hại người đã ám ảnh mọi người dân đến cả ngay trong giấc ngủ. Đi đâu cũng nghe mọi người xôn xao, bàn luận về những cái chết bất thường, không rõ nguyên nhân. Sau khi bàn luận chán chê, cuối cùng người dân lại tìm cách bắt quả tang những người hạ độc.
Và rồi, một thời gian sau dân bản cũng tìm ra “ma độc”. Không ai khác, đó chính là Hoàng Văn T, người đã đầu độc ông Lục Văn Thước ở bản Nà Ngườm. Người dân khẳng định ông T là người nuôi độc bởi vì hai lý do.
Thứ nhất, nơi ông Thước trúng độc là ở tại nhà Hoàng Văn T. Thứ hai, trong lúc ông Thước đang lên cơn sốt nặng, Hoàng Văn T đã chỉ đường mách nước đến nhà một thầy lang y lấy thuốc về chữa trị.
Người dân suy luận logic sự việc, cho rằng Hoàng Văn T lúc đầu đã cố ý hại ông Thước. Tuy nhiên, sau vài hôm Hoàng Văn T cảm thấy áy náy nên đã gián tiếp cứu sống ông Thước.
Ngay sau khi ông Lục Văn T được chữa khỏi, cả bản đã họp lại và đưa Hoàng Văn T vào nhà văn hóa lập biên bản và đòi giết. Vụ việc còn đưa lên Tòa án huyện giải quyết nhưng không có bằng chứng nên Tòa không xử lý và cho hai bên hòa giải.
Tuy nhiên, sau vụ kiện đó cả bản đã cô lập cả gia đình ông Hoàng Văn T, các ngày ma chay, đám cưới của bản không được phép tham gia. Trong thời gian đó, hễ mỗi lần ông T ra ngoài đường là bị thanh niên trong bản xua đuổi, dọa nạt, thậm chí đánh đập. Sau này, vì cô đơn với sự kỳ thị của dân làng mà ông sinh bệnh chết.
Còn người được người dân gọi là “ma độc” C lại giải thoát bằng cách đưa cả gia đình chạy vào miền Nam sinh sống. Trong thời gian sống ở bản Pác Bo, xã Cao Thăng (giáp ranh với xã Đức Hồng), ông C luôn chịu sự dị nghị, xa lánh của người dân trong vùng. Cũng không ai chứng kiến và dám khẳng định việc ông C nuôi độc hại người nhưng trong cái ý nghĩ của người dân nơi đây luôn chất chứa sự nghi hoặc, sợ hãi.
Chuyện bắt đầu xảy ra vào cuối những năm 1990. Đây là giai đoạn mà nghiệp bốc thuốc cứu người của ông C đang ở đỉnh cao. Tuy nhiên, danh tiếng ông C bị đánh mất khi bệnh nhân lấy thuốc từ ông về uống mà không khỏi bệnh và bị chết ngay sau đó.
 |
| Anh Nông Văn Khâm, Phó Chủ tịch xã Đức Hồng. |
Người dân khi thấy chuyện chết chóc mang tính bí ẩn, lạ lùng lại đổ tội cho “ma độc”. Nhiều người bắt đầu nghi ngờ, xa lánh, thậm chí có người còn thẳng thừng, có thể trong quá trình bốc thuốc ông T nhầm với cây thuốc độc nào đó nên mới dẫn đến cái chết của người bệnh nhân ở xã Cao Thăng.
Vì vậy, tin đồn cùng những lời thêu dệt lại được nhiều người bàn cãi. Họ vừa sợ hãi vừa âm thầm theo dõi nhằm bắt quả tang, bóc mẽ chiêu trò của ông T giết người bằng thuốc độc. Và rồi, ngày định mệnh cũng đã xảy đến với ông T.
Trong một bữa tối đi ăn cưới ở xã bên, một vị khách ngồi cùng mâm cỗ với ông T bỗng dưng bị đau bụng dữ dội. Lập tức, cả chủ nhà lẫn khách mời xúm quanh người đàn ông đang nằm ôm bụng. Mọi người liền nghi ngờ trong mâm nhất định đã có người bỏ độc.
Một lúc, có người nhảy xem vào đám đông ồn ào và hét to: “Kẻ bỏ độc chính là ông T, giờ thì không chối cãi được nữa nhé”. Lập tức, những con mắt đổ dồn vào ông T. Những người trong mâm rượu cũng đã chứng kiến giữa người khách bị đau bụng đã uống với ông T mấy chén rượu nên đã lôi cổ ra khỏi nhà và đánh tới tấp.
Sau trận đòn “thừa sống thiếu chết”, mãi đến sáng hôm sau ông T mới bò lê lết về tới nhà. Lúc đó, từ làng trên bản dưới khắp nơi đều bàn tán chuyện ông T “bị quả báo”.
Nhiều người còn suy đoán, ông biết nhiều cây thuốc độc lẫn thuốc giải nên đêm đó đã ngậm cây thuốc ở ngoài đồng mới có thể giữ được mạng sống.
Không chịu được những ánh mắt nghi hoặc, khinh ghét, cũng chẳng thể thanh minh được nửa lời ông T đã cùng gia đình quyết định rời khỏi vùng quê.
“Tôi khẳng định là không có “ma độc”…”
Để biết thực hư về tục bỏ độc giết hại người, chúng tôi hỏi anh Nông Văn Khâm, Phó chủ tịch UBND xã Đức Hồng, anh Khâm cho biết: “Thực tế nhiều năm nay có xuất hiện những lời đồn về “ma độc”, nhưng qua tìm hiểu thì không phải là sự thật. Nhiều người bị ngộc độc thực phẩm cũng đều đổ tội cho “ma độc”. Làm sao mà có nhiều “ma độc” đến thế chứ. Người ta cứ đồn đại như thế làm tai tiếng cho xã chúng tôi. Tôi khẳng định là không có “ma độc”.
Anh Khâm cho biết thêm, chuyện “ma độc” ngày xưa là do các cụ không hiểu biết, trình độ dân trí còn thấp nên mới có những lời đồn đại như vậy. Hiện nay, đời sống nhân dân được no đủ hơn, nhận thức cũng được nâng lên ắt sẽ loại bỏ được những ý nghĩ, tin đồn về tục bỏ độc giết hại người. Nhưng nỗi oan của cả xã chưa biết bao giờ sẽ được thanh minh, gột rửa?.
Nhiều khi do nghi ngờ mù quáng đã làm mất đi tình cảm thân thiết, sự gắn bó đoàn kết của những người dân trong các bản làng, dẫn đến những sự việc đáng tiếc như vừa kể trên.
Sự nỗ lực của chính quyền địa phương về việc công cuộc xây dựng, bảo vệ và công tác tuyên truyền nhằm phục vụ cho cuộc sống của nhân dân sẽ góp phần nhanh chóng đẩy lùi những hủ tục, mê tín dị đoạn để tránh sự việc đáng tiếc xảy ra, đặc biệt là đề phòng, cảnh giác kẻ xấu lợi dụng.
Nông Lưu Vĩnh
