Có 3 giải thuyết nói về sự mất tích bí ẩn của nữ phi công Earhart, người bỗng dưng biến mất vào năm 1937 trên vùng biển Thái Bình Dương trong một nỗ lực bay vòng quanh thế giới. Có lẽ đây được coi là bí ẩn hàng không lâu đời nhất trong lịch sử. Giả thuyết đầu tiên (và có vẻ đơn giản nhất) cho rằng phi công Earhart và người dẫn đường Fred Noonan, đã cùng bay trên chiếc máy bay Lockheed Electra 10E, đang bay thì hết nhiên liệu và đâm xuống vùng biển Thái Bình Dương, cách đảo Howland một khoảng ngắn, và có vẻ như họ đã vào bờ.
Hài cốt “lên tiếng”
Giả thuyết thứ hai cho rằng nữ phi công Earhart (và có thể là Noonan) đã sống sót sau khi máy bay rơi xuống đất, hay chí ít Earhart đã bị quân đội Nhật Bản bắt làm tù binh bởi lực lượng Nhật khi đó đang có mưu đồ mở rộng lãnh thổ trong suốt thời kỳ Đại chiến tranh thế giới thứ II (ĐCTGII).
Còn một giả thuyết thứ ba lại cho rằng chiếc máy bay Lockheed Electra rơi xuống một nơi nào đó hoặc gần đảo Nikumaroro, cách đảo Howland độ 400 hải lý về phía Nam, hệ quả của một nhầm lẫn định vị hoa tiêu. Đảo Nikumaroro (khi đó có tên là đảo Gardner) là một hòn đảo san hô nhỏ xíu mà ngày nay là một phần lãnh thổ của nước Cộng hòa Kiribati.
Giả thuyết cuối cùng này thu hút sự quan tâm của nhà nghiên cứu Richard Jantz, một giáo sư danh dự về nhân chủng học và là Giám đốc danh dự của Trung tâm nhân chủng học pháp y (Đại học Tennessee). GS Richard Jantz đã nghiên cứu dữ liệu thu thập được từ năm 1940 xoay quanh những hài cốt xương người được tìm thấy bởi chuyến thám hiểm của người Anh đến đảo Nikumaroro.
Theo đó, người Anh đã tìm thấy một sọ người, xương cánh tay, một xương mác và xương ống chân từ chi dưới và 2 xương đùi. Những mảnh xương này đã được gửi tới quốc đảo Fiji, được khảo nghiệm và đo lường bởi bác sĩ D.W. Hoodless, nhưng rồi những phần xương này đã biến mất. Sau khi bác sĩ Hoodless thẩm tra và xác định chúng thuộc về hài cốt của một người đàn ông châu Âu, thì chúng đã biến mất. Có vẻ như Hoodless hay một ai đó ở Fiji đã loại bỏ số xương này.
 |
| Giả thuyết đơn giản về chuyện đã xảy ra với Earhart và người hoa tiêu Fred Noonan là máy bay của họ bị cạn nhiên liệu giữa chừng và rơi xuống biển Thái Bình Dương |
GS Richard Jantz đã làm việc với Tổ chức quốc tế về phục hồi máy bay lịch sử (IGHAR) và nghiên cứu vụ mất tích của nữ phi công Earhart trong suốt nhiều năm, nhằm kiểm chứng lại tính xác thực từ những gì mà bác sĩ Hoodless thu thập từ cách đây 80 năm thông qua Fordisc – chương trình máy tính để ước lượng tính dục, tổ tiên và tỉ lệ của các phép đo hài cốt – theo một thông cáo báo chí của Đại học Tennessee ở Knoxville.
Các phân tích đã chỉ ra rằng “Những công bố của bác sĩ Hoodless đã không nói một cách chính xác về giới tính của hài cốt. Phương pháp Fordisc cũng được sáng tạo và sử dụng bởi gần như các nhà nhân chủng học pháp y tại Mỹ và trên khắp thế giới. Dữ liệu cho thấy rằng các mảnh xương người có những đặc điểm tương tự như của nữ phi công Amelia Earhart đến 99% trong một mẫu tham khảo lớn”.
Theo Christopher Joyce của hãng tin NPR trong bài viết trên chương trình All Things Considered (Xét lại mọi thứ) có từ năm 1998: “Bác sĩ Hoodless đã giảo nghiệm 13 mảnh xương bao gồm hộp sọ và một số xương dài từ xương tay, xương chân. Kết luận của vị bác sĩ này là các xương này là thuộc về một người châu Âu, là nam giới châu Âu, và chúng thuộc về một cá nhân có chiều cao thấp hơn là Amelia Earhart.
Sai lầm?
Bằng cách sử dụng “một số vật thể có thay đổi” trong các bức ảnh chụp về Earhart và giảo nghiệm một số quần dài của bà trong kho lưu trữ, GS Richard Jantz và một nhà phân tích pháp y khác tên là Jeff Glickman đã đi đến quyết định rằng Earhart là người thấp hơn (5 feet 7 inch hay 5 feet 8 inch). Bằng lái phi công của Earhart cũng liệt kê chiều cao của bà là 5 feet, 7 inch.
Trong các bức ảnh chụp về Earhart và Noonan đều cho thấy Noonan cao hơn người đồng hành của mình. Để xác định chính xác chiều cao của người – là những phần hài cốt được giảo nghiệm – GS Richard Jantz đã so sánh tỷ lệ bán kính của xương sườn, cho ra tỷ lệ là 0,756. Trung bình một phụ nữ trong giữa thế kỷ 20 là 0,73, nhưng Earhart lại cao hơn mức trung bình. Từ phân tích bức ảnh, nhà phân tích pháp y Jeff Glickman nói rằng tỷ lệ của Earhart là 0,76.
 |
| Mảnh vỡ được cho là từ chiếc máy bay Lockheed Electra 10E chở theo Earhart và Noonan |
Tuy nhiên, tất cả đều phụ thuộc vào một vài thứ: Liệu phép đo hài cốt của bác sĩ Hoodless có chính xác? (Và nếu đúng thì như chúng ta phỏng đoán, bác sĩ Hoodless không hề biết đến tầm quan trọng của hài cốt, phải giữ gìn cẩn thận hài cốt như thế nào?)
Và liệu có tính chính xác trong phân tích bức ảnh? Ngay cả một biến thể nhỏ cũng có thể khiến cho việc tính toán trật lất. Nếu vẫn còn nguyên hài cốt thì tình thế sẽ sáng tỏ hơn, nhưng tại sao bác sĩ Hoodless lại quẳng chúng đi? Hồi năm 1929, chiếc tàu hơi nước của Anh mang tên SS Norwich City, đã bị va đụng ở vùng duyên hải của đảo Gardner làm thiệt mạng 11 thủy thủ trong số 35 người trên tàu.
Bác sĩ Hoodless có lẽ nghĩ rằng hài cốt mà ông đang giảo nghiệm là đến từ chiếc tàu bị đắm. (GS Richard Jantz nói rằng trong phân tích của ông, đã loại bỏ ý tưởng cho rằng hài cốt mà bác sĩ Hoodless giảo nghiệm có thể là của một trong số thủy thủ của chiếc tàu bị đắm). Cũng có thể giả thuyết nổi tiếng vào năm 1940 chính là sự biến mất của nữ phi công Earhart là do chiếc máy bay của bà đã cạn nhiên liệu khi chỉ còn cách đảo Howland một khoảng ngắn và bị rơi xuống vùng biển mở. Đó cũng là lời giải thích chính thức được cung cấp bởi chính phủ Mỹ.
Trong một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nhân chủng học pháp y, GS Richard Jantz giải thích: “Khi bác sĩ Hoodless tiến hành các phân tích của mình thì vào thời đó khoa xương sống pháp y vẫn chưa phát triển. Việc đánh giá các phương pháp của ông Hoodless tham chiếu đến dữ liệu và các phương pháp hiện đại đã cho thấy rằng chúng không thích hợp với nhiệm vụ của ông; điều này đặc biệt đúng với trường hợp của ông.
Do vậy mà đánh giá của bác sĩ Hoodless về giới tính của hài cốt trên đảo Nikumaroro đã không thật sự chính xác”. Bên cạnh đó, theo kiến thức mà ông Jantz có được thì một nghiên cứu vào năm 2015 đã cho thấy rằng các kỹ thuật do bác sĩ Hoodless triển khai “nghe có vẻ hơi chính xác khi đề cập đến giới tính”.
