Thành tích nối tiếp thành tích, tự hào nối tiếp tự hào
Ngày 8/4/2021 vừa qua, hai thí sinh đội tuyển Việt Nam đã xuất sắc giành Huy chương Vàng Cuộc thi Kỹ năng nghề Cơ điện tử online châu Á - Thái Bình Dương. Tham gia cuộc thi lần này, có 6 nước tham gia bao gồm: Nhật, Hàn Quốc, Indonesia, Singapore, Malaysia và Việt Nam. Ngoài Việt Nam, 5 quốc gia còn lại đều được giới chuyên môn đánh giá là những đối thủ mạnh trên thế giới.
Hai thí sinh tham gia cuộc thi là sinh viên Trường Cao đẳng Cơ điện Hà Nội Nguyễn Văn Tấn sinh năm 1998 và Đinh Tú Ngọc sinh năm 2000. Trước đó tại Kỳ thi Kỹ năng nghề quốc gia năm 2020 hai sinh viên này đã giành Huy chương Vàng.
Cuộc thi Kỹ năng nghề Cơ điện tử online khu vực châu Á – Thái Bình Dương năm nay khác với đề thi cơ điện tử thế giới và ASEAN trước đó, đề thi thiên về lập trình nhiều hơn là lắp đặt cơ khí. Đề thi cũng có sự chuyển giao linh hoạt trong các hệ thống, gần gũi với các công việc trong các dây chuyền thực tế của nhà máy. Phải đối đầu với Hàn Quốc, Nhật Bản và Singapore là các đội mạnh nhất thế giới hiện nay về nghề cơ điện tử nên đội Việt Nam đặt mục tiêu là lọt vào top 3.
Tuy nhiên, hai thí sinh Việt Nam đã bước vào cuộc thi với tinh thần tràn đầy tự tin. Ngay sau khi nắm được yêu cầu của đề thi, các em đã lập tức có sự phân chia công việc để thực hiện bài thi một cách hợp lý và nhanh nhất.
“Chúng em bước chân vào cuộc thi tầm cỡ quốc tế với tâm thế tự tin. Kinh nghiệm, bản lĩnh thi đấu đúc rút được từ cuộc thi Kỹ năng nghề quốc gia, sự chuẩn bị kỹ lưỡng về kiến thức, kỹ năng, tâm lý thi đấu, sự động viên, hỗ trợ của nhà trường, các chuyên gia huấn luyện, phiên dịch, quyết tâm và khát vọng mang chiến thắng về cho đất nước… là những yếu tố giúp chúng em giành được kết quả xuất sắc tại cuộc thi” – hai thành viên của đội tuyển chia sẻ.
Đánh giá về đội Việt Nam, ông Trương Ngọc Hoàng - Giám đốc giáo dục Công ty Festo (là công ty chuyên tài trợ tổ chức nhiều cuộc thi nghề trên thế giới), chuyên gia giám sát của Ban tổ chức nhận xét: “Quan sát đội tuyển Việt Nam qua hai ngày thi, chúng tôi nhận thấy các em làm bài khá tốt, đáp ứng được các yêu cầu về kiến thức lập trình, kỹ năng đi dây, lắp đặt thiết bị. Đặc biệt, tốc độ xử lý của đội tuyển Việt Nam rất nhanh, nhanh hơn so với cả Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, vốn là những đối thủ hàng đầu thế giới về cơ điện tử hiện nay. Thí sinh lập trình của đội tuyển Việt Nam có kỹ năng đánh máy rất ấn tượng”.
Với chiến thắng này, các thí sinh của đội tuyển Việt Nam đã khẳng định được kiến thức, khả năng, kỹ năng ở châu Á và có cơ hội tranh tài tại Kỳ thi Kỹ năng nghề thế giới dự kiến diễn ra tại Thượng Hải, Trung Quốc năm 2022.
Đây không phải là lần đầu tiên Việt Nam giành được giải cao trên đấu trường thi nghề quốc tế. Năm 2019, vượt qua đại diện của 31 quốc gia, Trương Thế Diệu 22 tuổi, quê Nghệ An đã giành Huy chương Bạc môn nghề phay CNC tại cuộc thi tay nghề thế giới. Trải qua 4 vòng thi loại ở Việt Nam trong 3 năm, vượt qua hơn 100 đối thủ, tháng 4/2019, Trương Thế Diệu trở thành đại diện duy nhất của Việt Nam tại môn nghề phay CNC tham dự kỳ thi tay nghề thế giới 2019.
Môn nghề phay CNC diễn ra từ 23 đến 26/8 với tổng thời gian làm bài là 18 giờ. Thí sinh lần lượt vượt qua 3 bài thi, mỗi bài gồm phần lập trình trên máy tính, sau đó gia công trên máy CNC với vật liệu nhôm hoặc thép. Kết quả sau 4 ngày thi, Diệu giành Huy chương Bạc tại môn nghề phay CNC, cùng thứ hạng với thí sinh Hàn Quốc và Nhật Bản. Đây cũng là thành tích cao nhất của Việt Nam trong 7 lần tham gia kỳ thi tay nghề thế giới. “Dù chỉ được đứng trên bục nhận huy chương khoảng một phút, em vẫn thấy vô cùng sung sướng và tự hào vì màu cờ sắc áo” - Trương Thế Diệu tự hào.
Năm 2017 tại Kỳ thi Tay nghề thế giới lần thứ 44 tổ chức tại Abu Dhabi thuộc các Tiểu Vương quốc Ả rập thống nhất, Đoàn Việt Nam có 12 thí sinh, dự thi ở 11 nghề và đã đạt được 01 Huy chương Đồng (thuộc về thí sinh Trần Nguyễn Bá Phước, Trường Đại học Công nghiệp TP Hồ Chí Minh, dự thi nghề Giải pháp phần mềm công nghệ thông tin) và 05 Chứng chỉ Kỹ năng nghề xuất sắc.
Năm 2018, Đoàn thí sinh Việt Nam dự thi Tay nghề ASEAN lần thứ 12 đã có 7 thí sinh đoạt Huy chương Vàng, 7 thí sinh đoạt Huy chương Bạc, 6 thí sinh đoạt Huy chương Đồng và 16 thí sinh nhận Chứng chỉ kỹ năng nghề xuất sắc…
Chuẩn bị cho tương lai
Trong một lần phát biểu tại lễ tôn vinh những sinh viên thi nghề đạt giải thưởng, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) Đào Ngọc Dung đã nhấn mạnh, Cách mạng 4.0 đặt ra rất nhiều cơ hội và thách thức, vấn đề quan trọng ai nắm bắt được thời cơ thì sẽ tiến nhanh và thành công hơn.
“Trong thời gian gần đây của lãnh đạo Chính phủ đều yêu cầu Bộ LĐ-TB&XH dành thời gian tiếp cận với các trung tâm, trường, lĩnh vực đào tạo nghề của các nước có hệ thống giáo dục nghề nghiệp phát triển, đặc biệt là Đức, Australia, New Zealand và Singapore. Thế hệ trẻ, nhất là thanh niên hãy đặt tay, khối óc và quan trọng là đặt trái tim và sự nhiệt huyết của mình vào công việc, điều đó sẽ giúp thanh niên chuẩn bị tốt hành trang để bước vào đời” – Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhấn mạnh.
Yêu cầu của Chính phủ đặt ra với Bộ LĐ-TB&XH là hoàn toàn chính xác bởi trong thời gian từ 10-20 năm tới sự biến đổi của nghề nghiệp sẽ chắc chắn diễn ra và khi đó việc người lao động cần có được những kỹ năng cần thiết để thích nghi với sự biến đổi là cần thiết.
Còn nhớ, tại Kỳ thi Tay nghề thế giới 2019, ngoài nội dung thi đấu 56 kỹ năng nghề chính thức của hơn 1.300 thí sinh thuộc 63 quốc gia và vùng lãnh thổ, còn có 171 thí sinh của 16 quốc gia tham gia thi 27 nghề kỹ năng tương lai (Future Skill) - những nghề lần đầu tiên xuất hiện trong lịch sử của cuộc thi.
Kỹ năng tương lai là một trong những sáng kiến của các chuyên gia trẻ nhằm đào tạo nâng cao nhân sự trong nền kinh tế kỹ thuật số theo hướng sản xuất công nghệ cao..., nơi robot sẽ thay thế con người điều hành mọi hoạt động. Việc gia tăng robot hóa có tác động mạnh mẽ đến kinh tế, xã hội, không những tạo ra một số lượng lớn việc làm, nhưng đồng thời tạo ra những công việc mới. Vấn đề quản lý các quy trình này không chỉ đòi hỏi sự hiểu biết mà còn cả các giải pháp cụ thể, những kỹ năng nghề. Dự đoán cho thấy, khoảng 1 tỉ việc làm sẽ bị mất trong 20 năm tới và nghề kỹ năng tương lai sẽ thay thế sự mất mát này.
Để tham gia thi thí sinh phải giải quyết kỹ năng cho một tình huống thực tế, phân tích quá trình và vận hành công nghệ số như thế nào để thay thế cho một công đoạn cụ thể. Điều này đòi hỏi các thí sinh - những người thợ kỹ năng tương lai - phải viết quy trình chuẩn xác, logic, cả tính toán khối lượng, phần công việc nào sẽ xuất hiện.
Điều này cho thấy một chân lý là “dù thế nào người lao động cũng cần kỹ năng chuyên sâu”, bởi đứng trước tương lai tất cả quy trình lao động sẽ hoạt động theo lập trình dù không có bóng dáng con người, câu hỏi được nhiều người quan tâm là khi công nghệ thông minh ngày càng được áp dụng rộng rãi thì vai trò của con người sẽ ở đâu trong chuỗi sản xuất?
Trả lời cho câu hỏi này, ông Segej Galkin - Giám đốc kỹ thuật Siemens tại Cộng hòa liên bang Nga đã từng nêu quan điểm: “Nhà máy số là tích hợp của rất nhiều công nghệ khác nhau nhưng không có nghĩa là vắng bóng con người. Vận hành nhà máy lúc nào cũng cần con người có nhiều kỹ năng chuyên sâu hơn. Máy móc có thể thay thế được các hoạt động tay chân nhưng không thể thay thế con người. Đối với những nghề tương lai này, người lao động cần có kiến thức để linh hoạt xử lý những tình huống, nhất là hiểu biết quy trình vận hành của hệ thống”.
Phân tích thêm, ông Trương Anh Dũng – Tổng cục trưởng Tổng cục Dạy nghề, Bộ LĐ-TB&XH cho rằng không phải nói đến công nghệ số, nói đến Cách mạng công nghiệp 4.0 là không còn vai trò của người lao động. Vai trò của người lao động vẫn còn là người điều khiển, để vận hành những quy trình công nghệ ở trong các trang trại, nhà máy thông minh. Như vậy để lao động có kiến thức, kỹ năng vận hành được quy trình trên, người lao động cần được đào tạo kỹ năng công nghệ số và những kỹ năng chuyên sâu với những yêu cầu hoàn toàn mới.
Được biết, nhìn từ những nghề tương lai trình diễn tại Kỳ thi Tay nghề thế giới 2019, Tổng cục Dạy nghề đã có kế hoạch để nghiên cứu toàn bộ 27 nghề tương lai này, nhằm mở rộng nghiên cứu, tăng cường ứng dụng phát triển đào tạo các nghề mới ở các trường nghề của Việt Nam để sớm bắt kịp xu thế chung.
Những nghề tương lai sẽ hút nguồn nhân lực được dự đoán là vi sinh học nông nghiệp, các giải pháp dựa trên blockchain, mô hình xây dựng thông tin, công nghệ composite, nhà máy kỹ thuật số, thiết kế thời trang kỹ thuật số, trang trại kỹ thuật số, vận hành vật thể bay không người lái, an toàn hệ thống an ninh doanh nghiệp, công nghệ số doanh nghiệp, Công nghiệp 4.0, kết nối vạn vật, quản lý vòng đời sản phẩm, dữ liệu lớn và máy học, kỹ thuật tái hiện ngược cơ khí, tổng hợp và xử lý khoáng chất, phát triển ứng dụng di động, thiết kế giao diện trung hòa, công nghệ lượng tử, chép hình nhanh, tích hợp hệ thống robot, hàn robot, mạng lưới thông minh, kỹ thuật hệ thống không gian, thực tế ảo...
