“Tù mù” như chất lượng các sản phẩm ăn theo dịch Zika

Kiếm bộn tiền nhờ dịch Zika

Trên thị trường, các chủ cửa hàng bán thiết bị chống muỗi cho biết, dạo gần đây nhiều người có tâm lý lo lắng, e ngại dịch Zika nên doanh thu của họ tăng đáng kể. Rất nhiều cơ sở kinh doanh các mặt hàng như cửa chống muỗi, tinh dầu (bạc hà, sả, chanh, tràm…), thuốc xịt, màn, đèn, máy hay vòng đuổi muỗi… tại Hà Nội, TP HCM đều gắn với cụm từ “thiết bị chống muỗi, tránh vi-rút Zika”.

Trên thực tế, đây hầu hết là những sản phẩm chống muỗi đã có từ lâu trên thị trường, bỗng dưng “nóng lên” khi lo ngại vi-rút Zika lan rộng trong cộng đồng. Như máy đuổi muỗi xuất xứ từ Trung Quốc với đủ hình dáng như hình thú, hình nấm… giá dao động từ 120.000 - 170.000 đồng/chiếc. Bình xịt muỗi giá 20.000 đồng. Nhang, túi thơm xua muỗi không bao bì, nhãn mác thoảng mùi hương sả, chanh có nhiều mức giá khác nhau: loại 60 ngày có giá 150.000 – 160.000 đồng/túi, loại 180 ngày có giá 200.000 – 220.000 đồng/túi và loại 360 ngày có giá trên 300.000 đồng/túi.

Sản phẩm bán chạy nhất trên thị trường hiện nay là loại vòng đeo tay chống muỗi đặc biệt, được quảng cáo nhập khẩu từ Hàn Quốc với giá từ 8.000 – 75.000 đồng/chiếc. Cũng có loại “xịn” hơn có nguồn gốc từ Pháp với giá 300.000 đồng/chiếc kèm viên nang xua muỗi. Rao bán trên mạng, những người kinh doanh quảng cáo sản phẩm này cho biết nó rất thích hợp cho trẻ nhỏ.

“Vòng chống muỗi an toàn với nguồn gốc từ tự nhiên 100%, hoàn toàn không sử dụng bất kỳ loại chất hóa học độc hại nào nhưng vẫn có tác dụng chống muỗi hiệu quả nhất trên thị trường hiện nay, có tầm ảnh hưởng là 50cm mà không lo bị muỗi và các loại côn trùng đốt. Đặc biệt, miếng dán dùng tốt cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ” – một chủ shop online chia sẻ.

Theo đó, chỉ cần bé đeo sản phẩm vào tay (chân) là tác dụng đuổi muỗi lập tức sẽ được kích hoạt. Chiếc vòng được quảng cáo là làm từ thảo dược thiên nhiên như bạch đàn… nên không lo hại cho da. Khi đeo lên tay bé, mùi từ chiếc vòng sẽ bốc hơi liên tục để xua đuổi các loại côn trùng bay tới gần, có tác dụng trong vòng 6-8 ngày.

Một sản phẩm khác cũng được quảng cáo rầm rộ là miếng dán chống muỗi. Theo quan sát, miếng dán này chỉ rộng bằng lòng bàn tay, được hướng dẫn là có tác dụng theo chiều cao, khoảng 50cm, dán vào quần áo, khuỷu chân, tay.

Tại một cửa hàng trên đường Nơ Trang Long (Q.Bình Thạnh, Hồ Chí Minh) còn bày bán loại sản phẩm chống muỗi khá mới là sơn đuổi muỗi. Theo giới thiệu của cửa hàng, loại sơn này sử dụng như các loại sơn tường thông thường, điểm đặc biệt là thành phần thảo dược (chanh, oải hương…) có trong sơn sẽ giúp đuổi muỗi mà không ảnh hưởng đến sức khỏe người sử dụng.

Cửa hàng này còn công bố luôn chứng nhận kiểm định an toàn của Viện Pasteur TP HCM. Khách hàng có thể chọn sơn đuổi muỗi với nhiều màu sắc, hoặc dùng loại sơn trong không màu, sơn phủ lên tường sơn cũ. Tác dụng đuổi muỗi của loại sơn này được giới thiệu kéo dài đến 24 tháng.

Những khách hàng là hộ gia đình hay nhóm gia đình sống cùng một khu vực còn tìm đến các công ty dịch vụ diệt côn trùng, mức phí phổ biến từ 500.000 đồng đến 1 triệu đồng đối với nhà có diện tích trung bình từ 80-150m2, áp dụng chung cho tất cả các gói diệt muỗi phòng ngừa sốt xuất huyết hay các bệnh truyền nhiễm.

Theo nhân viên Công ty TNHH TM&DV trừ mối Nam Việt (Q.Gò Vấp), loại thuốc Fendona được công ty sử dụng để diệt muỗi là thuốc dùng diệt muỗi chống sốt xuất huyết, không độc hại cho người vì vẫn được người dân sử dụng ngâm mùng (màn) chống muỗi.

Hãy là người tiêu dùng thông minh

Mặc dù các sản phẩm đuổi muỗi trên thị trường có giá khá rẻ. Vòng đeo tay đuổi muỗi chỉ từ 8.000 - 75.000 đồng/chiếc; combo 10 bộ dán đuổi muỗi gồm 60 miếng chỉ có 65.000 đồng; máy đuổi muỗi giá 100.000 đồng/sản phẩm, một lọ hương liệu có giá 60.000 đồng dùng đến hai tháng; ngoài ra còn có đèn diệt muỗi bằng tia cực tím, đèn bẫy và diệt muỗi có giá tầm 200.000đ – 300.000đ/cái. Nhưng những sản phẩm này có thật sự công hiệu như người bán quảng cáo?

Điều dễ nhận thấy là hầu hết vòng đeo tay đuổi muỗi cho trẻ, miếng dán chống muỗi có giá vài chục ngàn này đều không có nhãn mác rõ ràng, không tiếng Việt, không có rõ nguồn gốc xuất xứ, công ty sản xuất. Ngoài ra, những chiếc vòng chống muỗi màu sắc lòe loẹt, xanh đỏ, tím vàng, cam bằng cao su, có nhiều nút cài giống như cúc áo, nếu dùng miệng cắn thì chiếc nút có thể rơi ra, nếu trẻ nhỏ đeo có thể nghịch ngợm và bị hóc. Trên diễn đàn webtretho và diễn đàn lamchame, một số bà mẹ đã mua sản phẩm này cũng đưa phản hồi: “Bé không chịu đeo vì bí bách”.

Loại miếng dán chống muỗi rộng bằng lòng bàn tay, được hướng dẫn là có tác dụng theo chiều cao, khoảng 50cm, dán vào quần áo, khuỷu chân, tay. Như vậy với những trẻ em từ 2-4 tuổi trở lên, có chiều cao hơn 1m sẽ tốn vài miếng dán mỗi lần và 5-6 miếng để chống muỗi cả ngày. Như vậy, muốn chống muỗi trong thời gian chưa đầy 1 ngày đã “ngốn” mất vài trăm ngàn.

Mặt khác, miếng dán dính lên da trong khoảng thời gian lâu sẽ khiến vùng da không tiếp xúc với ánh sáng, bí mồ hôi gây ra yếm khí dễ viêm nhiễm. Về công dụng đuổi muỗi, các bà mẹ trên diễn đàn phản ánh không thấy hiệu quả như quảng cáo. Cách đây 2 năm, sản phẩm vòng đeo tay chống muỗi cũng được nhiều chuyên gia cảnh báo không nên sử dụng cho trẻ em vì đã có trường hợp một cháu bé 11 tháng tuổi bị lở loét 2 chân.

Theo BS Ngô Minh Vinh - Khoa Da liễu Bệnh viện Da liễu TP HCM, hiện chưa có bất kì công trình nghiên cứu khoa học nào đánh giá việc sử dụng vòng đeo tay, chân có chứa hoạt chất chiết xuất từ sả hay cây bạch đàn có khả năng chống muỗi.

TS. Hoàng Minh Nam – Khoa Hóa Đại học Bách khoa TPHCM cũng khuyến cáo: “Khi sử dụng các sản phẩm diệt, ngừa muỗi trong gia đình cần phải hết sức lưu ý và cẩn thận. Vì trong sản phẩm diệt, chống muỗi thường có hóa chất Tetramethrin, D-Phenothrin, Pemerthrin… là chất diệt côn trùng và có tác dụng cả trên người.

Những chất này chứa clo hoặc phốt pho tác động lên hệ thần kinh, gây ra một số chứng bệnh như ngứa, tê, chóng mặt, nhức đầu, buồn nôn, thậm chí là co giật, thay đổi ý thức, tăng huyết áp. Hệ nội tiết cũng chịu ảnh hưởng nếu nhiễm phải các loại hóa chất này, đặc biệt là nội tiết sinh dục với những biểu hiện như dậy thì sớm, gây hiếm muộn, vô sinh, tăng nguy cơ gây ung thư, ung thư vú. Người tiêu dùng cũng đừng tin vào quảng cáo vì đó chỉ là chiêu bán hàng. Mua bất kỳ sản phẩm nào cũng phải căn cứ vào nhãn mác, chứng nhận của cơ quan chức năng in trên bao bì”.

Các chuyên gia y tế cũng lưu ý, những sản phẩm chống muỗi thường được tẩm hóa chất có mùi hương mà côn trùng không thích. Khi sử dụng trên người, côn trùng ngửi được mùi sẽ tránh xa. Sản phẩm nào càng khiến côn trùng sợ hãi, chết nhanh thì càng chứng tỏ nồng độ các thành phần trong đó cao và có tác dụng rất mạnh. Như vậy, không chỉ muỗi, côn trùng chết mà con người cũng bị ảnh hưởng, nhất là với trẻ nhỏ.

Người tiêu dùng không nên nghe theo quảng cáo, mua các loại sản phẩm chưa được kiểm nghiệm y tế để sử dụng tránh rơi vào cảnh tiền mất, tật mang. Ngay cả các loại sản phẩm từ thuốc xịt, nhang chống muỗi hoặc máy xông muỗi đã được phép lưu hành cũng đều có tính “hai mặt” khi sử dụng. Chúng thường có mùi hoặc khói làm khó chịu, như khói nhang khi cháy sinh ra nhiều chất có thể ảnh hưởng đến hệ hô hấp của trẻ nhỏ, đèn diệt muỗi bằng ánh sáng của tia cực tím, nếu da và mắt tiếp xúc trực tiếp với những tia cực tím này lâu dài cũng nguy hại, còn thuốc xịt thì được khuyến cáo là sau khi xịt không nên ở nhà trong vòng vài tiếng đồng hồ…

Zika là một bệnh lây truyền qua muỗi Aedes, cũng là loài muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết dengue và vi rút chikungunya. Muỗi tấn công và đốt người vào ban ngày và có thể sống ở cả trong và ngoài nhà. Khi mẹ bầu mắc virus Zika, trẻ sinh ra có nguy cơ cao bị bệnh đầu nhỏ, viêm đa rễ thần kinh, với trẻ nhỏ và người lớn, nguy cơ bị mù mắt, tổn thương cũng rất cao.

Do đó, cách bảo vệ an toàn nhất khỏi Zika đó là chống muỗi. Tuy nhiên không phải phương án chống muỗi nào cũng hiệu quả và an toàn 100%. Thậm chí nếu không sử dụng đúng cách, các hóa chất chống và diệt muỗi sẽ là con dao hai lưỡi, quay ngược lại hại chính người sử dụng. Cách tốt nhất để phòng chống muỗi là mắc màn khi ngủ, giữ nhà cửa sạch sẽ thông thoáng, sử dụng các mẹo đuổi muỗi như để một chậu sả, cây bạc hà hay vỏ cam, quýt trong nhà.