Chỉ số toàn cầu mới cho thấy thất bại “thảm hại” trong việc giải quyết bất bình đẳng khiến hầu hết các quốc gia trên thế giới khốn đốn trong đại dịch Covid-19. Na Uy đứng đầu bảng xếp hạng. Hoa Kỳ xếp thứ 26 và cuối cùng là Nam Sudan.
Mức chi tiêu ít ỏi cho dịch vụ y tế công, mạng lưới an sinh xã hội yếu kém và quyền lợi nghèo nàn của người lao động đồng nghĩa với việc phần lớn các quốc gia trên thế giới không được trang bị đầy đủ để đối phó với Covid-19, theo báo cáo mới từ Oxfam và tổ chức Phát triển Tài chính Quốc tế (DFI).
Báo cáo Chỉ số Cam kết giảm Bất bình đẳng (CRII) cho thấy chỉ có 26 trong số 158 quốc gia có tỷ lệ chi ngân sách cho y tế đạt mức khuyến nghị 15% trước đại dịch; và ở 103 quốc gia, cứ ba người lao động thì có ít nhất một người không được hưởng đầy đủ các quyền và biện pháp bảo vệ lao động cơ bản như trợ cấp ốm đau, khi đại dịch xảy ra.
Việt Nam được đánh giá cao vì những thành công trong ứng phó với đại dịch Covid-19 từ việc nhanh chóng triển khai những biện pháp ngăn chặn, xét nghiệm, truy vết và cách ly, cũng như truyền thông đại chúng. Việt Nam cũng đưa ra những biện pháp nhằm hạn chế sự gia tăng đói nghèo và bất bình đẳng, thông qua việc triển khai gói cứu trợ trị giá 2,7 tỷ USD cho 20 triệu người dễ bị tổn thương, và chi trả một khoản trợ cấp trị giá 1,8 triệu đồng/ tháng cho người lao động bị tạm hoãn hợp đồng.
Những tiến bộ trong thời gian gần đây về các lĩnh vực chính sách hướng tới giảm bất bình đẳng cũng rất ấn tượng. Xét tương quan với thế giới và khu vực, Việt Nam đang làm tốt hơn về chi tiêu cho y tế và an sinh xã hội, hiệu suất thu thuế cao, và thúc đẩy các quyền của phụ nữ trong lao động.
Tuy nhiên, phân tích cũng chỉ ra sự cần thiết phải củng cố các chính sách lấy con người làm trung tâm nhằm giảm bất bình đẳng. Oxfam khuyến nghị Chính phủ Việt Nam cân nhắc các giải pháp chính sách về dịch vụ công, thuế và lao động. Ví dụ như: tăng thuế luỹ tiến như tăng thuế thu nhập doanh nghiệp và giảm ưu đãi thuế doanh nghiệp; tăng chi tiêu cho các dịch vụ công cho giáo dục, y tế và an sinh xã hội; tăng lương cơ bản lên mức lương đủ sống, tiến tới bao phủ và tiếp cận bảo trợ xã hội toàn dân, đặc biệt là cho lao động phi chính thức và dễ bị tổn thương; thông qua các luật cho phép thành lập các tổ chức đại diện người lao động tại doanh nghiệp, phù hợp với các công ước của ILO.
Oxfam và DFI khuyến nghị các chính phủ dành 15% ngân sách cho y tế, theo Tuyên bố Abuja. Vào tháng 4 năm 2001, nguyên thủ các nước Liên minh châu Phi đã gặp gỡ và cam kết đặt mục tiêu phân bổ ít nhất 15% ngân sách hàng năm cho cải thiện ngành y tế. Tuyên bố Abuja đưa ra một tiêu chuẩn ngân sách cho các quốc gia khác về các mức đầu tư cho y tế.
Ông Matthew Martin, Giám đốc tổ chức Phát tiển Tài chính Quốc tế chia sẻ: “Các chính phủ cần phải rút ra bài học từ đại dịch này và nắm bắt cơ hội này để xây dựng xã hội công bằng hơn, kiên cường hơn và một ngày mai tốt đẹp hơn cho tất cả chúng ta”.
