Dân hết đường mưu sinh
Đứng trên cầu Thị Nại, TP Quy Nhơn nhìn ra, thấy những chiếc máy ủi đang hì hục san lấp. Biết bao ha rừng ngập mặn đã bị quật ngã. Hỏi người dân nơi đây, lập tức nghe được những lời ca thán, kêu cứu trước việc một số đơn vị đào bới vô tội vạ.
"Phá nát hết rồi, không còn cái gì cả. Dân giờ đây không còn tự hào vì được hưởng cảnh thơ mộng, gió mát mà quanh năm lo chống chọi với cơn ngập mỗi khi mưa lớn", một người dân sống gần đầm nói.
Theo người dân nơi đây, đầm Thị Nại từng mang lại nhiều lợi ích kinh tế cho người dân địa phương các xã phía Đông huyện Phù Cát, Tuy Phước và TP Quy Nhơn. Đầm tiếp nhận lưu lượng lũ từ sông Côn và sông Hà Thanh qua hệ thống đê Đông làm chậm tiêu lũ cho vùng hạ lưu, giảm tốc độ xói lở các cửa sông và lắng đọng bùn cát trước khi chảy ra biển.
Ngoài ra, trong đầm hình thành nhiều chỗ cao có người dân sinh sống, men theo các lạch nước được trồng các loại cây đước, mắm tạo nên phong cảnh rừng ngập mặn rất đẹp và hữu tình như Cồn Chim, Cồn Giá, Cồn Trạng. Trong đầm có rất nhiều loài hải sản, người dân nơi dây mưu sinh nhờ vào sản vật trong đầm. Thế nhưng, từ khi có các dự án, mọi thứ đã không còn nữa.
Đi vào khu vực thuộc khu phố 9A, phường Đống Đa, TP Quy Nhơn, cảnh tượng hiện ra trước mắt là những khu đất đã bị san phẳng, những chiếc xe chở đầy đất đá đổ ào ào xuống đầm. Những ha rừng đước bị phá tan nát, không còn gì.
“Nghịch lý ở chỗ trước đây chính quyền phát động trồng rừng, gây rừng, giữ rừng ngập mặn để tạo sinh kế cho dân; nhưng giờ thì giao cho DN phá rừng đước, san lấp, phân lô làm hàng trăm căn biệt thự. Người ta vì lợi nhuận mà phá hủy môi trường. Như vậy có đúng không?”, một người dân bức xúc đặt câu hỏi.
Dấu hiệu sai phạm trong dự án san lấp nửa triệu m2
Nói về những dự án ảnh hưởng đầm Thị Nại, đầu tiên phải kể đến dự án “Khu du lịch sinh thái và biệt thự Đầm Thị Nại” (thuộc khu đô thị - thương mại bắc sông Hà Thanh) do Công ty CP Thị Nại Eco Bay làm chủ đầu tư. Dự án san lấp khoảng 505.271 m2 xây dựng khu nhà biệt thự, công trình thương mại dịch vụ (khách sạn, văn phòng, nhà hàng), công viên cây xanh, công trình giao thông, hạ tầng kỹ thuật (điện, nước, nước thải)...
Tháng 8/2019, UBND tỉnh Bình Định đã phê duyệt Báo cáo đánh giá tác động môi trường dự án (ĐTM), nhưng điều được dư luận quan tâm là nội dung báo cáo ĐTM chỉ đánh giá tác động của khu vực dự án, chưa đánh giá tác động môi trường của hoạt động nạo vét, bơm hút bùn, cát tại đầm Thị Nại. Và chủ đầu tư đã tiến hành hút, thổi cát trên đầm Thị Nại san lấp mặt bằng. Việc khai thác này đã làm ảnh hưởng đến nguồn sinh kế của ít nhất 60 hộ dân sinh sống tại tổ 48, 49, khu phố 9A, phường Đống Đa, TP Quy Nhơn, khiến người dân bức xúc, phản đối chủ đầu tư thi công dự án.
Liên quan sự việc này, mới đây Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định có văn bản “Tạm dừng các hoạt động bơm hút cát trong khu vực dự án Khu du lịch sinh thái và biệt thự Đầm Thị Nại”. Theo đó, yêu cầu Sở TN&MT phối hợp UBND TP Quy Nhơn theo dõi việc đăng ký khu vực, công suất, khối lượng, phương pháp, thiết bị và kế hoạch khai thác… của Thị Nại Eco Bay với hoạt động bơm hút cát trong khu vực dự án Khu du lịch sinh thái và biệt thự Đầm Thị Nại, báo cáo đề xuất UBND tỉnh theo quy định. Theo dõi việc chấp hành của Eco Bay về tạm dừng hoạt động bơm hút cát tại khu vực dự án; và DN chỉ được thực hiện trở lại sau khi hoàn tất đầy đủ hồ sơ theo quy định và có ý kiến đồng ý của UBND tỉnh.
 |
| Máy móc của Công ty CP Thị Nại Eco Bay hút cát san nền làm dự án |
Vừa hút cát, vừa đổ xà bần lấp lạch
Còn có thể kể đến dự án Chung cư cao cấp An Phú Thịnh Garden Tower, chủ đầu tư là Công ty Đầu tư phát triển, Xây dựng và du lịch An Phú Thịnh. Dự án có tổng diện tích 1,15ha, được thiết kế hai tòa tháp cao 19 tầng theo hình chữ V. Đây là dự án có mật độ phạm vi san lấp mặt bằng rất lớn và chủ đầu tư dự án này đã hút cát dưới đầm Thị Nại đưa về san lấp lạch Lá Bé tạo mặt bằng xây dựng dự án.
DN dùng cát hút từ dưới đầm, đất, xà bần đổ xuống lấp lạch, làm thu hẹp diện tích mặt nước lạch, giảm lưu lượng dòng chảy và mất nguồn sinh sống của các loài thủy hải sản sinh sống trên đầm Thị Nại. Cả khu vực rừng đước bị hủy diệt bởi đất, xà bần, cát, khiến rừng đước bị xóa sổ, không còn khả năng phát triển.
Trên lý thuyết, theo quy hoạch 1/2.000 Khu A thuộc Khu đô thị - Thương mại Bắc sông Hà Thanh, tổng diện tích rừng ngập mặn được cải tạo và trồng mới là 75ha chiếm 30,99% diện tích đất của toàn khu. Riêng với dự án Thị Nại Eco Bay, dự án sẽ thực hiện trồng mới 10,4ha rừng ngập mặn trong khu vực dự án để bảo tồn hệ sinh thái.
Tuy nhiên thực tế đã cho thấy chưa trồng lại rừng mới thì việc phá rừng ngập mặn thực hiện dự án đô thị, khi các biệt thự, khách sạn hình thành sẽ phá vỡ cảnh quan tự nhiên đầm Thị Nại đã gây tác động xấu đến môi trường.
Một lãnh đạo Sở TN&MT tỉnh Bình Định cho rằng: “Việc hình thành các dự án trên đầm Thị Nại chắc chắn sẽ gây tác động, ảnh hưởng đến hệ sinh thái, dòng chảy… tại khu vực nên cần có các tính toán cụ thể và giải pháp giảm thiểu đi kèm khi tiến hành thẩm định, triển khai xây dựng dự án. Ngoài ra, để có các giai pháp lâu dài tổng thể, hiện UBND tỉnh đã giao Sở Xây dựng lập đồ án quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 khu vực phía Đông Đầm Thị Nại”.
Một người dân cho hay: “Chúng tôi đã từng nghe nhiều những lời của cán bộ sẽ xử nghiêm những đơn vị khai thác cát gây ảnh hưởng đến sinh thái đầm Thị Nại. Thế nhưng đó chỉ là lời nói, đơn vị sai phạm vẫn khai thác cát gây ra biết bao hậu quả, gánh chịu hậu quả vẫn là người dân”.
