Trong căn phòng nhỏ nhưng được sắp xếp gọn gàng tại phường Hồng Sơn, TP. Vinh, tỉnh Nghệ An, mẹ Việt Nam Anh hùng Nguyễn Thị Kim Oanh (SN 1933) ngước nhìn bàn thờ của hai người con liệt sĩ. Mỗi khi nghe ai nhắc đến các con, lòng mẹ lại dâng lên nỗi xúc động. Mẹ tâm sự: “Hàng năm cứ mỗi khi đến dịp 27/7, mẹ lại nhớ các con nhiều hơn”.
Mẹ Oanh sinh ra trong một gia đình có truyền thống cách mạng, lấy chồng là giáo viên khi mới 19, đôi mươi. Chín người con lần lượt chào đời, tuy nhiên một người chết trẻ vì bệnh. Dù nhà nghèo, đông con nhưng mẹ luôn tạo điều kiện tốt nhất cho các con ăn học thành người. Hai liệt sĩ Nguyễn Ngọc Hà (SN 1958) và Nguyễn Ngọc Hải (SN 1960) cũng được mẹ cho ăn học đến nơi, đến chốn.
Năm 1978, sau khi tốt nghiệp đại học, chàng trai trẻ Nguyễn Ngọc Hà quyết định nhập ngũ làm lính trinh sát. Không lâu sau, người em trai Nguyễn Ngọc Hải cũng nối gót anh lên đường làm lính đặc công.
Chấp nhận cho con đi, mẹ đã chuẩn bị sẵn sàng tâm lý cho cuộc chia ly không hẹn ngày về, nhưng trong thâm tâm vẫn nhen nhóm niềm hy vọng. Cuối cùng tia sáng ấy cũng vụt tắt, khi mẹ chính thức nhận tin báo tử của các con. Ngày 2/2/1979, tức là chỉ sau ít tháng lên đường, chiến sỹ Nguyễn Ngọc Hà hy sinh ở chiến trường Campuchia.
Khi nỗi đau lớn chưa kịp nguôi ngoai thì 2 năm sau, vào ngày 20/10/1981, mẹ Oanh tiếp tục nhận tin buồn khác: chiến sĩ Nguyễn Ngọc Hải hy sinh ở chiến trường Campuchia.
Lần thứ 2 cầm giấy báo tử trên tay, trái tim mẹ một lần nữa thắt lại, lòng đau mà nước mắt không thể rơi. Mới hôm nào tiễn Hải đi, xe đơn vị đến đón, phút chia tay, anh nhìn mẹ, mắt đỏ hoe. Vậy mà giờ đây mẹ con gặp lại nhau bằng tờ giấy vô tri vô giác.
Mất con là điều không gì bù đắp được, nhưng vì những đứa con còn lại, mẹ vẫn gắng gượng. Hàng ngày sau khi tan ca làm công nhân may tại Hợp tác xã Thống Nhất, mẹ Oanh lại tất bật về nhà để lo cơm nước cho chồng, con. Không những đảm nhận tốt vai trò người mẹ, mẹ còn chu toàn trách nhiệm của người vợ để chồng yên tâm cống hiến cho ngành giáo dục.
Khi các con lần lượt lập gia đình, mẹ tiếp tục chăm sóc người chồng mắc bệnh hiểm nghèo. Chồng qua đời năm 2014, mẹ không còn nước mắt để khóc, sức lực để đau đớn. Mẹ chỉ lặng lẽ ôm trọn nỗi đau, gắng gượng sống làm chỗ dựa cho các con cháu.
Nhiều năm nay, trong căn phòng nhỏ chung sống cùng gia đình con trai, mẹ Oanh dành nơi trang trọng nhất làm bàn thờ hương khói cho hai con trai và chồng. Ngày ngày, mẹ lại đến bên bàn thờ nhìn các con cho thỏa nỗi nhớ mong.
Năm 2014, mẹ Nguyễn Thị Kim Oanh được Chủ tịch nước ký Quyết định phong tặng danh hiệu Bà mẹ Việt Nam Anh hùng. Tháng 9/2019, Mẹ vinh dự được đoàn công tác của Chính phủ do Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình dẫn đầu đã đến thăm, tặng quà.
Mẹ Oanh tâm sự: “Hai con hy sinh khi làm nhiệm vụ quốc tế, mẹ tuy có buồn nhưng cũng rất tự hào vì con đã sống những ngày đáng sống, được Nhà nước ghi nhận công lao khi góp phần cho nền hòa bình, hữu nghị của Việt Nam - Campuchia”.
Cuộc đời mẹ đã chịu nhiều đau thương, mất mát nên hiểu được cái giá của hòa bình. Giờ mẹ chỉ mong có thêm thật nhiều sức khỏe để sống vui với con cháu.