Dư mà thiếu
Ngồi trò chuyện, cụ Lê Thị Niệm (SN 1928, ở thôn Mỹ Thạnh Nam, xã Hòa Phong, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên, mẹ liệt sĩ Phan Tấn Dư) cho biết mình sinh hết thảy 13 người con. Đến nay chỉ còn lại 2 trai, 5 gái. Các con trai đều có gia đình riêng nên giờ cụ sống với người con gái út và đứa cháu ngoại tại ngôi nhà cũng là từ đường này.
Cụ bảo: “Hai thằng con trai nó bảo là để nó đón về chăm sóc, nhưng cụ không chịu. Ngôi nhà này là nơi thờ cúng ông bà từ bao đời nay, cụ phải ở lại để lo nhang đèn, còn thờ cúng thằng Dư nữa”.
Liệt sĩ Phan Tấn Dư là con thứ 10 của cụ Niệm. Thấy mẹ nghẹn ngào, chị Phan Thị Nhung (SN 1970, con gái út cụ Niệm) khuyên mẹ giữ gìn sức khỏe: “Mẹ đừng khóc nữa. Đợi vài ngày nữa là đến 14/3, các anh em đồng chí đồng đội của anh Dư sẽ về thăm mẹ. Mẹ nên vui để đón các con, mẹ mà buồn, các anh ấy cũng buồn đấy”.
Khuyên mẹ xong, chị Nhung quay về phía tôi rồi bảo: “Từ tết đến nay thời tiết thất thường nên mẹ liên tục uống thuốc vì sợ ngã bệnh. Nửa tháng là nhờ bác sĩ đến truyền cho mẹ bình nước để mẹ khỏe. Hôm 27 tháng Giêng vừa rồi giỗ anh Dư, có mấy anh cựu binh ở gần đến lo giỗ. Mấy hôm nay mẹ đang trông ngóng đến ngày 14/3 để gặp những đồng đội của anh Dư ở các nơi về thăm”.
Nghe con gái nói vậy, cụ Niệm lại lấy tay lau dòng nước mắt. Trên khuôn mặt đầy những nếp nhăn của người mẹ tảo tần này lại ánh lên niềm mong đợi đồng đội của con tề tựu đông đủ trong ngày họp mặt của những cựu binh Gạc Ma, cũng là dịp tưởng niệm những người đã anh dũng hy sinh, trong đó có con trai cụ.
| |
| Cụ Niệm ngày ngày nhang đèn cho con trai. |
Ba lần xác nhận mới tin con hy sinh
Cụ Niệm nghẹn ngào kể: “Năm đó thằng Dư về ăn tết cùng gia đình sau hai cái tết xa nhà. Nó về nhà là dọn dẹp nhà cửa ngay. Về ngày trước thì ngày sau nó xuống gian bếp, mở tất cả các nắp thùng đựng lúa, vỗ vào từng chiếc bao kiểm tra xem lúa còn bao nhiêu.
Thấy thùng nào cũng rỗng, bao nào cũng toàn lúa lép dành cho gà, nó ôm cụ rồi nói: “Còn mấy tháng nữa ra quân, con sẽ về phụ giúp ba mẹ”. Hồi đó còn hợp tác xã, nhà toàn đàn bà con gái, bám vào công điểm được mấy ký lúa đâu, nó lo cũng phải”.
Nói rồi cụ Niệm lại xúc động: “Nó nói sẽ cưới vợ rồi xin anh chị để cả đời nó chăm sóc cho mẹ, để mẹ có con dâu mà nhờ. Ấy vậy mà nó lại hy sinh. Lúc đầu cụ không tin con mình đã hy sinh, nhưng rồi đó lại là sự thật”.
Theo lời kể của chị Nhung, hồi ấy, trong một chiều giông gió, cả nhà lo cuốn rạ vì sợ ướt lúc trời trở giông. Chợt nghe loáng thoáng trên loa truyền thanh của hợp tác xã thông báo tin về những người lính mất tích ở đảo đá Gạc Ma, trong đó có tên Phan Tấn Dư.
“Cả nhà chẳng ai tin điều ấy hết. Cứ nghĩ ai đó trùng tên với anh Dư thôi. Ảnh mới về ăn tết, vừa trở lại đơn vị, có nghe ảnh nói đi Trường Sa đâu mà mất tích. Nhưng khi nghe họ đọc lại lần nữa: Phan Tấn Dư con ông Phan Bình Đố và bà Lê Thị Niệm ở Tây Hòa thì mẹ tôi ngã quỵ"
Suốt ngày hôm ấy, trong lòng cụ Niệm vẫn không nghĩ con mình hy sinh nên bảo các con tìm cách liên lạc với đơn vị của anh Dư để chứng thực thông tin lần nữa.
“Lần thứ ba khi nghe đơn vị thằng Dư xác nhận, cụ như chết lặng. Con hy sinh nhưng cụ chẳng được nhìn mặt con trước lúc mất. Người mẹ nào mà không đau khi người đầu bạc tiễn người đầu xanh chứ. Tình mẫu tử thiêng liêng cao cả lắm!”, cụ Niệm nghẹn ngào tâm sự.
“Cho con được thay Dư chăm sóc má”
Trong suốt buổi trò chuyện, cụ Niệm luôn nhắc đến người đồng chí đồng đội của liệt sĩ Dư. Đó là cựu binh Nguyễn Văn Dũng (SN 1966, ở TP.Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa). Cụ bảo, cụ xem anh Dũng như con ruột, anh Dũng cũng xem cụ như mẹ ruột. Hễ nửa tháng đôi mươi ngày, anh Dũng lại bắt xe từ TP.Nha Trang ra thăm cụ.
Cụ Niệm kể: “Mấy năm sau ngày thằng Dư mất, có người trong Nha Trang ra hỏi đây có phải là nhà Phan Tấn Dư không? Cả nhà mừng quá, nghĩ thằng Dư mất tích trở về. Nhưng rồi nó bảo: “Con là Dũng, bạn Dư đây. Con tìm nhà má suốt mấy năm nay. Giờ tìm được nhà rồi, cho con được làm con má, thay Dư chăm sóc má”. Lúc ấy, cụ biết tia hy vọng bị dập tắt nhưng mừng vì thằng Dũng nói vậy”.
Kể rồi, cụ Niệm bảo chị Dung lấy máy gọi cựu binh Dũng. Qua điện thoại, anh Dũng cho biết: “Dù không trực tiếp tham gia trận hải chiến đẫm máu ngày 14/3/1988, nhưng có lẽ tôi là một trong những người lính bị ám ảnh nhất với trận đánh ấy. Tôi và đồng chí Dư cùng tuổi Bính Ngọ, nhập ngũ cùng ngày, thời còn tỉnh Phú Khánh”.
| |
| Cụ Niệm đang ở cùng với con gái út trong ngôi nhà từ đường. |
“Những ngày đầu tháng 3/1988, toàn đơn vị được quán triệt nhiệm vụ trước lúc lên tàu trực chỉ Trường Sa. Chúng tôi đã xác định đi chuyến này là rất gay go vì không khí hầm hập từ các bãi đá thuộc cụm đảo Sinh Tồn liên tục dội về Cam Ranh. Vì vậy, đêm trước hôm lên tàu ra Trường Sa, anh em có ngồi lai rai với nhau một bữa. Hậu quả là giọng tôi khàn đặc”, cựu binh Dũng cho biết thêm.
Đang nói nửa chừng, giọng anh Dũng nghẹn lại, đôi lúc uất uất nơi cổ họng. “Tôi là lính thông tin, nhiệm vụ a lô tình hình cho toàn đơn vị nhưng nói không ra hơi như thế thì đi Trường Sa làm sao được! Chỉ huy đơn vị buộc phải tìm người thay thế. Anh nuôi quân Phan Tấn Dư, người cũng từng được đào tạo một khóa ngắn ngày về truyền tin, được chọn lấp vào chỗ trống đó. Ba ngày sau, tin từ Trường Sa báo về cho biết, anh Dư mất tích. Nghe tin, tôi giật thót tim vì mình đã may mắn, nhưng nỗi ân hận lập tức giày vò tôi suốt những ngày sau đó”, anh Dũng nghẹn ngào.
Theo tìm hiểu của chúng tôi, ngay sau đó anh Dũng cũng đi ra Trường Sa và bị thương. Ba năm sau, anh khoác ba lô trở về bằng đôi chân không lành lặn. Anh tâm sự: “Tôi và anh Dư chưa bao giờ là bạn thân của nhau lúc tại ngũ, nhưng bây giờ, tôi đã thành đứa con nuôi của mẹ Niệm. Tôi nguyện trọn đời sống có thủy chung và trách nhiệm với mẹ. Với tôi, anh Dư như người chết thế cho tôi vậy”.
Gần 30 năm qua, nhà liệt sĩ Dư trở thành nơi gặp gỡ của những người lính Trường Sa quê tỉnh Phú Yên vào mỗi dịp giỗ liệt sĩ 27 tháng Giêng cũng như ngày 14/3. Mỗi lần như thế, cụ Niệm vừa cảm thấy ấm lòng lại vừa xa xót. Cụ vẫn suốt đời thiếu Dư nhưng bù đắp vào nơi trống vắng ấy là tình cảm của bao bạn bè, đồng đội của con cụ.
(Còn nữa)