Đề xuất phương án 4 tỷ đưa đình Chợ Trổ 'hồi hương'

Chủ tịch xã giải thích, mặc dù cả nước đang tập trung chống dịch Covid-19 nhưng xã vẫn phải kịp thời gửi phản hồi tới UBND tỉnh và các đơn vị liên quan, tránh ảnh hưởng tiến độ Dự án tu bổ, tôn tạo KLN Nguyễn Du và nhiều ban ngành khác.

Xã Bùi La Nhân: “Văn bản Sở trả lời có 3 ý thì 2 ý mâu thuẫn” 

Trước đó, ngày 27/3, Sở VHTT&DL Hà Tĩnh có văn bản trả lời xã, nêu 3 ý: Thứ nhất, Sở “thống nhất” tiếp tục để đình tại KLN Nguyễn Du để triển khai tu bổ, tôn tạo đình theo kế hoạch đã đề ra. Thứ hai, đình vẫn giữ nguyên tên gọi “đình Chợ Trổ”, thuyết minh sẽ giới thiệu đầy đủ nguồn gốc, xuất xứ. Thứ ba, Sở đề nghị xã lưu ý các vấn đề kinh phí, thủ tục, bảo tồn... nếu đưa đình về. Trường hợp khác có thể xin phục dựng “phiên bản” đình Chợ Trổ tại địa phương để được lâu dài hơn.

Trong văn bản phản hồi gửi Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Hà Tĩnh và các ngành liên quan, xã Bùi La Nhân chính thức cho rằng Sở VHTT&DL trả lời “chưa rõ ràng, mâu thuẫn”, “chưa thấu tình đạt lý”. 

Bỏ qua đề xuất phục dựng “phiên bản” thay đình Chợ Trổ như Sở đề xuất, xã khẳng định quyết tâm đưa đình từ KLN “hồi hương”. 

Theo xã Bùi La Nhân, văn bản Sở trả lời có 3 ý thì 2 ý mâu thuẫn: Ở trên vừa nêu quan điểm để đình Chợ Trổ tại KLN Nguyễn Du. Ở dưới lại đề nghị xã cân nhắc phương án đưa về.

Xã cũng nêu rõ, tại buổi làm việc ngày 20/3 giữa Sở và các cơ quan liên quan, hầu hết ý kiến đồng tình với nguyện vọng chính đáng của người dân Bùi La Nhân là đưa đình Chợ Trổ về chốn cũ, trong đó có cả ý kiến của UBND huyện Nghi Xuân nhưng “chưa được Sở xem xét thấu tình đạt lý”.

Theo xã, sau 55 năm, đình Chợ Trổ đã hoàn thành chức năng làm nhà trưng bày tại KLN Nguyễn Du, nhưng đình Chợ Trổ mãi mãi là di sản văn hóa của xã Bùi La Nhân nói riêng, huyện Đức Thọ và tỉnh Hà Tĩnh nói chung. Đình Chợ Trổ cần được trả lại, bảo tồn và phát huy tại nơi nó ra đời là xã Đức Nhân (cũ), nay là xã Bùi La Nhân.

Vì vậy, xã đề nghị UBND tỉnh Hà Tĩnh và các cấp có thẩm quyền có phương án di dời, phục dựng đình Chợ Trổ tại vị trí cũ là thôn Khang Ninh, xã Bùi La Nhân (dự trù kinh phí theo dự án đang triển khai để di dời và phục dựng đình Chợ Trổ tại KLN Nguyễn Du là gần 4 tỷ đồng).

Vì sao đưa ra con số 4 tỷ?

Theo đánh giá của một số người quan tâm đến sự việc, kể từ lần đầu tiên xã gửi văn bản “xin lại” đình từ năm 2016, sau đó im lặng do khó khăn, đến nay tròn 4 năm, địa phương này đã quyết liệt hơn, “bản lĩnh hơn” trong việc đưa đình về quê. Việc xã nêu ra con số gần 4 tỷ cũng là một bước đi mạnh dạn hơn, cụ thể hơn.

Trả lời PLVN, Chủ tịch xã Nguyễn Xuân Linh cho biết, ông đã tìm hiểu kinh phí dự toán từ Chủ đầu tư Dự án tu bổ, tôn tạo các di tích gốc ở KLN Nguyễn Du là BQL các Dự án ĐTXD công trình dân dụng và công nghiệp tỉnh Hà Tĩnh. Kinh phí dự toán liên quan đến di dời, phục dựng đình Chợ Trổ tại KLN là gần 4 tỷ. 

Căn cứ theo đó, việc đưa đình Chợ Trổ về Bùi La Nhân cần số tiền tương đương. Thậm chí nhiều hơn do quãng đường di dời từ KLN về quê lên đến hơn 20km, gấp cả nghìn lần khoảng cách vài chục mét di dời đình trong khuôn viên KLN.

Xác nhận con số xã Bùi La Nhân đưa ra, ông Phạm Xuân Lương, Phó GĐ BQL các Dự án ĐTXD công trình dân dụng và công nghiệp tỉnh Hà Tĩnh cho biết, dự toán chi phí xây dựng hạng mục liên quan đình Chợ Trổ là gần 4 tỷ, trong  đó riêng phục dựng là hơn 2 tỷ. Việc này ông đã trao đổi với đại biểu xã dự cuộc họp do Sở VHTT&DL Hà Tĩnh chủ trì ngày 20/3.

Sau khi Sở VHTT&DL có văn bản trả lời, ông Lương đã chủ động điện cho lãnh đạo xã Bùi La Nhân hỏi ý kiến để triển khai tiếp Dự án. Dù ảnh hưởng do dịch Covid-19 nhưng Dự án vẫn phải chạy tiến độ hoàn thành trong tháng 6/2020. Đến thời điểm này, tất cả vẫn đang chờ quyết định cuối cùng của tỉnh.

Thực tế, trước khi có văn bản trả lời mà xã cho là “chưa rõ ràng” như trên, Sở VHTT&DL Hà Tĩnh đã bộc lộ nhiều mâu thuẫn trong quá trình xử lý sự việc.

Tại cuộc họp ngày 20/3, ông Nguyễn Tùng Lĩnh, Trưởng phòng Quản lý di sản thuộc Sở khẳng định: “Đình Chợ Trổ đã hạ giải, mặc dù chưa đánh giá cấu kiện nhưng có thể thấy vẫn còn rất tốt, rất long lanh... Ngôi đình may mắn ở trong KLN Nguyễn Du mới còn được nguyên vẹn đến ngày nay”.  

Nhưng Phó GĐ Sở Nguyễn Cảnh Thụy lại nói: “Ngôi đình trông thì vậy nhưng đã hư hỏng nhiều”. 

Ông Lĩnh còn tiếp tục phân tích mâu thuẫn: “Với tuổi đời của ngôi đình, nếu đưa về Bùi La Nhân chỉ sử dụng được hai năm, trong khi để ở KLN có thể lên đến trăm năm”. Điều này đặt dấu hỏi về vai trò của các cơ quan quản lý văn hóa? Phải chăng cơ quan quản lý sẽ bỏ mặc đình Chợ Trổ nếu di tích này rời KLN Nguyễn Du, dù hiện nay Sở đang khẳng định cổ đình có những giá trị văn hóa không thể thay thế? 

Theo tìm hiểu, kết quả đánh giá cấu kiện đình sau hạ giải cho thấy đình đã hư hỏng nhiều hơn dự đoán. Một thành viên tham gia thẩm định cho rằng đây là yếu tố “lão hóa” theo tuổi đời của ngôi đình. Dù để ở KLN hay đưa về Bùi La Nhân cũng cần có phương án tu bổ, phục dựng ngay.

Câu chuyện “của người tiền nhiệm”?

Tại cuộc họp ngày 20/3, ông Nguyễn Cảnh Thụy - Phó Giám đốc Sở VHTT&DL Hà Tĩnh giải thích quy hoạch KLN có từ thời Giám đốc Sở trước. Ông nói: “Chúng ta đang giải quyết câu chuyện của người tiền nhiệm”. Còn Trưởng phòng QLDS Hà Tĩnh Nguyễn Tùng Lĩnh nói: “Quy hoạch là di sản của nhiều người”. Và việc đưa đình Chợ Trổ “hồi hương” sẽ thay đổi quy hoạch, rắc rối về thủ tục, về bảo tồn...

Đại diện Sở cho rằng, nếu 4 năm trước (2016), khi Thủ tướng chưa phê duyệt quy hoạch, Dự án chưa triển khai, xã quyết liệt đưa đình về thì “xong rồi”. Nay đình Chợ Trổ đã hạ giải để phục dựng theo kế hoạch thì xã lại xin về. Lúc này các vấn đề như thủ tục, bảo tồn đều “rắc rối, lôi thôi” hơn.

Về việc này, nguyên Chủ tịch xã Đức Nhân (cũ), nay là Chủ tịch HĐND xã Bùi La Nhân – ông Hoàng Xuân Việt khẳng định: "Sở nói như vậy không chính xác. Thời điểm xã xin lại đình vào 4 năm trước, quy hoạch cũng đã được Thủ tướng phê duyệt. Vì thế xã mới biết đình Chợ Trổ được di dời sang vị trí khác và tu bổ thành “đình Tiên” (đình xã) để xin về. Lúc ấy Sở đã đồng ý với xã, nay lại thay đổi."

Cũng theo ông Việt, trước đây xã chưa quyết liệt vì sợ không tự lo đủ tiền. Nay người dân địa phương lại một lần nữa nêu nguyện vọng, chính quyền tiếp tục làm tờ trình “xin lại” đình, đồng thời đề nghị tỉnh có phương án hỗ trợ rõ ràng.

Là “người tiền nhiệm” được nhắc đến, nguyên Giám đốc Sở Bùi Đức Hạnh (giai đoạn 2013 – đầu 2016) cũng không hề “né” trách nhiệm. Ông trao đổi với PLVN: “Theo tôi đây không phải câu chuyện của người tiền nhiệm hay đương nhiệm. Đây là câu chuyện của 55 năm, câu chuyện lịch sử, câu chuyện tình và lý. Người tiền nhiệm hay đương nhiệm thì điểm chung cần hướng tới là mọi xử lý công việc cần thuận lòng dân. Trong quy hoạch, cái gì chưa phù hợp thì cần điều chỉnh cho phù hợp”. 

Về việc đình Chợ Trổ, ông Hạnh vẫn bảo vệ quan điểm nên trả đình về cho xã Bùi La Nhân. Ông nói: “Thời kỳ còn đương nhiệm tôi đã đồng ý chủ trương đề nghị lên cấp trên trả đình về cho xã Đức Nhân (cũ), nhưng chưa giải quyết xong thì tôi nghỉ hưu. Đến nay tôi vẫn cho rằng dứt khoát nên trả đình cho xã. Nhà nước nên hỗ trợ một phần kinh phí từ ngân sách tu bổ di tích hàng năm và thêm các nguồn vận động khác. Tôi tin tưởng sâu sắc rằng dân BLN thừa tâm huyết và đủ hiểu biết để bảo vệ di tích của cha ông một cách chu đáo”.