Lễ hội Bát Tràng
Sáng ngày mai 23/3/2024 (tức 14 tháng 2 năm Giáp Thìn 2024), tại xã Bát Tràng, UBND huyện Gia Lâm tổ chức khai mạc lễ hội đình làng Bát Tràng năm 2024.
Bát Tràng là mảnh đất làng nghề nhưng cũng nổi tiếng là đất học, có nhiều người đỗ đạt cao với 11 vị đỗ đại khoa và tương đương gồm: Trạng nguyên Giáp Hải - một trong sáu vị trạng nguyên đất Thăng Long; 8 tiến sĩ: Vương Thì Trung, Trần Thiện Thuật, Nguyễn Đăng Liên, Lê Hoàn Viện, Nguyễn Đăng Cẩm, Lê Hoàn Hạo, Lê Danh Hiển, Vũ Văn Tuấn và 2 vị đỗ khoa Hoành từ.
Ngoài các trạng nguyên, tiến sĩ theo nghiệp văn, Bát Tràng còn có các vị Tạo sĩ (ngạch võ) với 1 Tiến sĩ là Lê Trọng Phụ (đỗ Tạo sĩ khoa Tân Hợi, niên hiệu Vĩnh Khánh 1731) và các vị tiêu biểu được phong tước quốc công, quận công như Tư quốc công Vũ Ngang, quận công Lê Khả Láng, Giảng quận công Lê Trần Cẩn, Cơ quận công Nguyễn Thành Trân, Quỳ quận công Nguyễn Bổng…
Bát Tràng tuy là làng công thương chuyên biệt, song các sinh hoạt tín ngưỡng vẫn theo mô hình chung của làng quê Việt cổ. Làng Bát Tràng hiện có tổng số 4 di tích lịch sử văn hoá đã được UBND TP Hà Nội ban hành quyết định xếp hạng gồm: Đình làng Bát Tràng, chùa Bát Tràng, văn chỉ Bát Tràng, đền mẫu Bát Tràng và 2 địa điểm lưu niệm sự kiện cách mạng kháng chiến là nhà cụ Vương Văn Táo - nơi in báo Độc Lập và địa điểm Bác Hồ về thăm làng Bát Tràng tháng 2/1959.
Đình làng Bát Tràng là nơi thờ phụng 6 vị thành hoàng làng được dân làng thường gọi là “Lục vị nhà Thánh”, gồm: Nguyên bảo thịnh minh linh ứng, Đoàn túc tôn thần, Lưu thiên tử Đại vương; Trang thuận nghi dung, thượng đẳng thần, Lã thánh mẫu Đại vương; Quả đoán dương uy, thượng đẳng thần, Bạch Mã đại vương; Đoan túc tôn thần, hộ quốc tý dân, Phan đại tướng đại vương; Anh liệt triệu phù, trung đẳng thần, Hộ quốc đại vương; Dực phù trung đẳng thần, Cai minh tự đại vương.
Lễ hội làng Bát Tràng trước đây diễn ra từ ngày 11 đến hết ngày 19 tháng Hai (Âm lịch) bao gồm các nghi lễ: Mở đầu là lễ rước nước, để lấy nước về cúng tế quanh năm và làm lễ mộc dục cho Lục vị nhà Thánh; lễ cấp thuỷ, lễ khai quang, lễ mộc dục, lễ phong vị (thay quần áo mới cho các vị thành hoàng làng. Điều đặc biệt là trong 6 vị thành hoàng làng Bát Tràng có 4 vị được phong, 5 vị được đặt trên kiệu bát cống, riêng đức thánh Bà được đặt trong khám).
 |
Ngày nay, lễ hội làng Bát Tràng được diễn ra trong 3 ngày, từ ngày 14 đến ngày 16 tháng Hai (Âm lịch) với các nghi thức tổ chức giảm hơn, bao gồm các nghi lễ: Lễ mộc dục; dâng lễ tam sinh; lễ cấp thủy, rước nước; lễ rước bộ kiệu Thánh đi qua các trục đường lớn của làng, sau đó trở về đình làm lễ, các dòng họ trong làng dâng lễ, lễ tạ… |
Lễ hội Đền chùa Bà Tấm
Lễ hội Đền chùa Bà Tấm năm 2024 sẽ diễn ra từ ngày 26 đến 30/3 (tức ngày 17 đến 21/2 năm Giáp Thìn), tại xã Dương Xá, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội. Lễ hội Đền chùa Bà Tấm gắn với kỷ niệm 980 năm Ngày sinh Hoàng Thái hậu Ỷ Lan (1044-2024).
Ngày 19/3 thông tin tới báo chí, ông Tô Hữu Vịnh - Chủ tịch UBND xã Dương Xá cho biết: Đền Bà Tấm hay còn gọi là Đền thờ Hoàng Thái hậu Ỷ Lan, được xây dựng từ cuối thế kỷ XI. Hoàng Thái hậu Ỷ Lan, tên thật là Lê Thị Yến, sinh ngày 7-3 năm Giáp Thân (1044), mất ngày 25-7 năm Đinh Dậu (1117). Bà xuất thân trong một gia đình làm nghề trồng dâu, nuôi tằm, dệt lụa. Bà nổi tiếng là người thông minh, xinh đẹp, nết na, dịu hiền. Cha bà là ông Lê Công Thiết và mẹ là Vũ Thị Tình, quê ở trang Thổ Lỗi, hương Siêu Loại, phủ Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh (nay là xã Dương Xá, huyện Gia Lâm, Hà Nội).
 |
Năm 2023, xã Dương Xá vinh dự được nhận Quyết định của UBND thành phố Hà Nội công nhận Điểm du lịch xã Dương Xá |
Năm 2010, để tưởng nhớ công đức của bà, một trong những danh nhân có tài trị nước của dân tộc, Ban quản lý di tích Đền Bà Tấm tôn trí tượng đài Hoàng Thái hậu Ỷ Lan cao 9,1m, nặng 30 tấn được đúc bằng đồng nguyên chất.
Lễ hội Đền Bà Tấm được tổ chức từ ngày 19 đến 21 tháng 02 âm lịch hằng năm, chính hội là ngày 20 tháng 02 và tương truyền là ngày đăng quang của bà. Đền Bà Tấm đã được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ VH-TT&DL) xếp hạng Di tích lịch sử và nghệ thuật năm 1996. Cùng với tượng đôi sư tử đá ở chùa, khám thờ sơn son thếp vàng trong Đền Bà Tấm được Thủ tướng Chính phủ ra quyết định công nhận là Bảo vật quốc gia vào ngày 15-1-2020.
Chùa Bà Tấm có tên là "Linh Nhân Tư Phúc tự" do chính Linh Nhân Hoàng Thái hậu Ỷ Lan xây dựng cùng với hàng trăm ngôi chùa khác, được khánh thành vào tháng Ba năm Ất Mùi (1115), trải qua các triều đại đã được trùng tu nhiều lần.
Năm 1987, tại địa điểm gần di tích chùa Bà Tấm, Sở Văn hóa - Thông tin Hà Nội (nay là Sở Văn hóa và Thể thao) phối hợp với Viện Khảo cổ học tiến hành khảo sát, khai quật khảo cổ. Kết quả chứng minh di chỉ thuộc thời dựng nước, cách ngày nay khoảng 3.000 năm. Năm 2007, Sở tiếp tục phối hợp với Bảo tàng Lịch sử Việt Nam tiến hành khai quật ngay trong khuôn viên của cụm di tích. Kết quả khai quật lần này củng cố chắc chắn thêm niên đại khởi dựng cụm di tích.
Trong di tích còn bảo lưu được bốn tấm bia đá cổ có niên đại thời Hậu Lê, trong đó có bia niên hiệu Đức Long 6 (1642) và bia niên hiệu Bảo Đại 18 (1943) ghi lại năm tu bổ chùa. Chùa Bà Tấm đã được Bộ Văn hóa - Thông tin xếp hạng Di tích lịch sử và nghệ thuật năm 1996.
 |
Hoạt động Tế lễ đặc sắc tại Lễ hội Đền chùa Bà Tấm năm 2023 |
Tại lễ hội Đền chùa Bà Tấm năm 2024 sẽ diễn ra các hoạt động: Khai trương gian hàng “Hướng đến nông thôn mới thông minh”; khai mạc “Chợ phiên điện tử” livestream bán các sản phẩm OCOP của địa phương; liên hoan nghệ thuật quần chúng “Hà Nội - Niềm tin và hy vọng” xã Dương Xá năm 2024 chào mừng kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô; lễ Khai nguyên và thả đèn hoa đăng cầu Quốc thái, dân an với chủ đề “Xuân Hạnh phúc”...
Đặc biệt, cũng nhân dịp này, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Dương Xá sẽ vinh dự được đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhì.
Ngoài các Lễ hội lớn, ngày 24/3/2024 tức ngày 15/2 năm Giáp Thìn, UBND huyện Gia Lâm còn tổ chức khai mạc Lễ hội làng Giang Cao; Ngày 30/3/2024 tức ngày 21/2 năm Giáp Thìn khai mạc Lễ hội Phụng Nghênh – Lễ hội Đền Mẫu Đức Thánh Gióng thuộc Khu di tích quốc gia đặc biệt Đền Phù Đổng.
