Thực hiện Quyết định 588/QĐ-TTCP, TTCP đã thanh tra việc chuyển mục đích SDĐ từ sản xuất, kinh doanh sang kinh doanh đất, xây dựng nhà ở với 9 khu đất. Trong đó, 5 khu đất được UBND cấp tỉnh cho chuyển mục đích sử dụng từ đất sản xuất sang xây dựng nhà ở, trung tâm thương mại, văn phòng, dịch vụ; 4 khu đất sử dụng cho sản xuất, được UBND cấp tỉnh thu hồi đất, giao đất theo hình thức có thu tiền sử dụng đất để xây dựng nhà ở, trung tâm thương mại, văn phòng dịch vụ.
Qua thanh tra với 9 khu đất/dự án tại 3 địa phương là TP Hà Nội, TP HCM và tỉnh Bình Dương cho thấy, việc thực hiện chuyển mục đích SDĐ, thu hồi đất, giao đất, thực hiện dự án nhà ở, trung tâm thương mại, văn phòng, dịch vụ, các cơ quan có liên quan và các DN còn để xảy ra những tồn tại, khuyết điểm vi phạm.
Một trong số đó là dự án trên khu đất 14.300m2 tại đường Pháp Vân (phường Hoàng Liệt, quận Hoàng Mai, Hà Nội). Theo KLTT, TCty Xây dựng nông nghiệp Việt Nam góp 100% vốn thành lập Cty TNHH MTV Đầu tư Phương Đông để thực hiện dự án này từ 2017. Vốn góp chủ yếu là giá trị sử dụng và thương mại của quyền sử dụng khu đất thuê trả tiền hàng năm; là không đúng quy định Luật Đất đai 2013.
Từ hành vi này dẫn đến việc UBND Hà Nội quyết định thu hồi đất của TCty Xây dựng Nông nghiệp, giao Cty Đầu tư Phương Đông thuê để làm trụ sở văn phòng làm việc. Cty Phương Đông sau đó chuyển mục đích sử dụng không đúng với hơn 14.300m2 đất để thực hiện dự án tổ hợp nhà ở, văn phòng, thương mại và dịch vụ.
Trên khu đất này, có 2.503m2 không phải là đất ở nhưng UBND TP vẫn có quyết định giao Cty Đầu tư Phương Đông theo hình thức giao đất có thu tiền SDĐ; không tuân thủ quy định các trường hợp được giao đất theo Luật Đất đai 2013.
UBND TP phê duyệt đơn giá của toàn bộ diện tích 1.142m2 đất xây dựng đơn nguyên B2 theo giá đất thương mại, dịch vụ không bao gồm chức năng căn hộ cho thuê ngắn hạn. Điều này là không đúng với mục đích SDĐ theo Luật Đất đai 2013.
UBND TP ban hành 3 quyết định khác nhau vào các năm 2018, 2019, 2020, không thống nhất về hình thức giao đất, cho thuê đất, xác định tiền SDĐ, thuê đất với diện tích 2.503m2 . Từ đó dẫn đến 2.503m2 xác định là "thuê đất trả tiền một lần cho cả thời gian thuê".
Trên thực tế, Cty Phương Đông đã bán 312 căn hộ cho thuê ngắn hạn theo hình thức sở hữu lâu dài. Giá bán các căn hộ tương đương giá bán tại tòa nhà khác trong cùng dự án được giao đất có thu tiền SDĐ. Việc này sẽ có lợi cho DN bán nhà và gây thiệt cho người mua.
Đơn giá trả tiền một lần cho cả thời gian thuê 12,03 triệu đồng/m2, trong khi đơn giá đất xây dựng căn hộ có thu tiền sử dụng đất là 67,68 triệu đồng/m2 (chênh lệch 55,65 triệu đồng/m2).
TTCP kết luận DN này còn có vi phạm về việc chấp hành quy định pháp luật của chủ đầu tư. Cụ thể, Cty Phương Đông triển khai thi công dự án khi chưa được UBND TP giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích SDĐ, phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án.
Cty Phương Đông bán 11 căn nhà liền kề, 110 căn hộ chung cư trước khi được Sở Xây dựng cấp giấy phép xây dựng và thông báo đủ điều kiện bán nhà ở hình thành trong tương lai; vi phạm Luật Kinh doanh bất động sản 2014.
Theo TTCP, để xảy ra những vi phạm trên, trách nhiệm thuộc về UBND TP Hà Nội, các sở, ngành liên quan như Sở Tài chính, Sở TN&MT, Hội đồng Thẩm định giá đất TP, TCty Xây dựng NN&PTNT, TCty Xây dựng Nông nghiệp Việt Nam, Cty TNHH Thẩm định giá & Giám định Việt Nam.
TTCP đề nghị Bộ Công an tiếp nhận thông tin, tài liệu về dự án này để xem xét, điều tra theo quy định với những vi phạm nêu trên.
Tại Hà Nội, TTCP còn chỉ ra vi phạm ở khu đất 2.291m2 số 120 Hoàng Quốc Việt, quận Cầu Giấy; khu đất 6.300m2 ngõ 622 Minh Khai, phường Vĩnh Tuy, quận Hai Bà Trưng; khu đất 23.380m2 số 275 Nguyễn Trãi, quận Thanh Xuân.
Với khu đất 120 Hoàng Quốc Việt, TP phê duyệt tiền chuyển mục đích SDĐ của dự án nhà ở cao tầng, văn phòng, dịch vụ không đúng phương án cổ phần hóa TCty Thép đã được Thủ tướng phê duyệt. Từ đó dẫn đến tổng số tiền SDĐ phải nộp ngân sách của khu A (932m2) thấp hơn 57,5 tỷ đồng.
Từ 2012 đến nay, dự án trên khu đất này vẫn không thực hiện được. Một số người dân lấn chiếm, vi phạm quy định về quản lý SDĐ nhưng chưa được TCty Thép, UBND TP xử lý dứt điểm, gây nguy cơ thất thoát quyền SDĐ.
Tại khu đất hơn 6.300m2 ở 622 Minh Khai, TP cho phép Cty CP Xuất nhập khẩu Lương thực - Thực phẩm Hà Nội chuyển mục đích SDĐ để thực hiện dự án khu thương mại, dịch vụ và chung cư cao tầng. Năm 2018, TP phê duyệt giá đất không phù hợp quy định dẫn đến việc xác định tiền thuê đất hàng năm không chính xác.
Khu đất 23.380m2 tại 275 Nguyễn Trãi được TP thu hồi từ đất cơ sở sản xuất của Cty CP Cơ khí chính xác số 1; sau đó giao đất cho Cty CP Thương mại Hưng Việt theo hình thức có thu tiền SDĐ để thực hiện dự án nhà ở; mà không thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng để đấu giá quyền SDĐ.
Mặt khác, UBND TP giao Cty Hưng Việt 3.557m2 đất thuộc quỹ đất 20% của TP theo hình thức giao đất có thu tiền SDĐ để thực hiện dự án nhà ở bán cho cán bộ, công chức Sở TN&MT; là vi phạm Luật Đất đai 2003. Dự án này còn được chấp thuận bổ sung một số hạng mục, nhưng chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính bổ sung.
