Tổ Hạc Lặc Na (Haklena), sanh sau Đức Phật nhập Niết bàn 843 năm, Ngài dòng Bà La Môn sinh tại nước Nguyệt Chi, cha hiệu Thiên Thắng, mẹ là Kim Quang.
Hành trình ngộ đạo
Ông bà Thiên Thắng - Kim Quang đã trên 40 tuổi mà không có con. Ngày rằm nào ông bà cũng đến chùa cầu tự. Ngày rằm tháng giêng năm Giáp Thìn, ông Thiên Thắng đến chùa Thiên Trấn thờ bảy đức Phật dâng hương lễ bái cầu tự, đêm đó, bà Kim Quang bỗng nằm mộng thấy một vị thần tóc bạc đứng trên ngọn núi Tu Di tay cầm vòng ngọc nói với bà: Tấm lòng của con cầu tự rất chân thành, vậy ta báo cho con biết, hiện con đã mang thai.
Khi thức giấc, bà nói lại cho chồng mình biết. Gia đình mới bỏ ra một số tiền lớn để tu sửa ngôi chùa này. Đến 9 tháng 10 ngày sau, Ngài được sinh ra. Khi lên 7 tuổi, Ngài đi qua một ngôi miếu thờ Thần, thấy dân chúng giết trâu giết bò và cả heo gà cúng. Ngài đi thẳng vào trong miếu quở: Khéo bày đặt sự họa phước mà lừa gạt dân chúng, hằng năm làm hao phí của nhân dân, tổn hại sinh mạng loài vật quá nhiều! Ngài quở xong, ngôi miếu bị sụp đổ.
Dân chúng trong làng gọi Ngài là ông thánh con. Hai mươi tuổi, Ngài xin cha mẹ quy y với Thầy Phước Chí trụ trì chùa Phật Quốc. Khi xuất gia rồi, Ngài không thích ở trong chùa mà vào khu rừng gần chùa cất một am tranh để tu. Ngài ở trong am tranh tu được 9 năm, chuyên tụng kinh Đại Bát Nhã Ba La Mật.
Tổ Ma Noa La, nghe danh Ngài có khí khái như vậy nên đến hỏi Ngài: Con ở đây tu để tìm cái gì? Ngài thưa: Con tu để Giác ngộ và Giải thoát. Tổ hỏi Ngài: Vậy con muốn Giác ngộ cái gì và Giải thoát để đi đâu? Ngài trầm ngâm một hồi lâu mà không trả lời cho Tổ được, nên trình thưa với Tổ: Vậy Tổ chỉ dạy cho con được không? Tổ nói: Nếu con muốn, con hãy xin phép sư phụ con theo ta, ta sẽ chỉ dạy cho. Ngài liền xin phép sư phụ mình và theo Tổ học đạo “Giác ngộ và Giải thoát”.
 |
Ngài theo học với Tổ được 10 năm, một hôm Tổ hỏi: Mười năm nay con theo ta học đạo Thiền tông, con đã biết được như thế nào hãy trình ta xem. Ngài liền trình với Tổ bài kệ 40 câu: Chín năm Bát Nhã Ba La/ Trì tụng liên tục không ra thứ gì; Thiền tông Thầy dạy con đi/ Khi đi yên lặng, không chi cho vào. Thân tâm thanh tịnh tự vào/ Vào trong Bể tánh, cái nào cũng thông; Khi nhìn Thấy được mênh mông/ Khi Nghe thanh tịnh, tiếng trong không ngờ.
Thiền tông biết được bến bờ/ Ở nơi thanh tịnh, không ngờ quê ta; Ngày xưa Đức Phật Thích Ca/ Dạy kinh Viên Giác vượt qua Hải Triều. Thiền tông Phật dạy không nhiều/ Con nay tập được, đã tiêu nghiệp trần; Thiền tông nhận được xa gần/ Nếu muốn sanh tử, nhìn gần thấy ngay. Con nay nhận ý Phật Ngài/ Khi tâm thanh tịnh, nhận ngay Niết bàn; Niết bàn là chổ bình an/ Không có vật chất, không ràng buộc chi.
Thiền tông quả thật diệu kỳ/ Khi tâm thanh tịnh, cái chi cũng lìa; Những thứ suy tưởng xưa kia/ Tụng nhiều kinh quí để lìa trần gian. Ngày đêm tụng quá gian nan/ Mà đường sinh tử cứ ràng cứ theo; Thầy dạy con “‘Thôi” không theo/ Những thứ ràng buộc, không đeo với mình. Khi con vào được lặng thinh/ À ra, Phật tánh của mình tự yên;
Nếu con dụng pháp tu thiền/ Tức thì khuấy động, hiện liền chuyển luân. Thì ra, Đức Phật dạy “Dừng”/ Con nay “Dừng” được luân hồi bỏ đi; Thiền tông thưc hiện được thì/ Luân hồi sinh tử, lìa thì với ta. Ngày xưa Đức Phật Thích Ca/ Dạy nơi Linh Thứu, vượt qua luân hồi; Thiền tông đơn giản Thầy ôi/ Hôm nay con đã, hết rồi trầm luân.
Tổ Ma Noa La nghe Ngài trình bài kệ 40 câu, biết ngài đã được rơi vào Bể tánh Thanh tịnh Phật tánh nên dạy: Ta vâng lời Tổ Bà Tu Bàn Đầu đến xứ này để truyền Thiền tông lại cho con. Vậy con chuẩn bị chánh điện Thiền tông đầy đủ phẩm vật để 5 ngày nữa sư phụ truyền Thiền tông cho con nhận Tổ sư Thiền tông đời thứ Hai Mươi Ba. Đúng 5 ngày sau, buổi lễ truyền “Bí mật Thiền tông” do Tổ Ma Noa La truyền cho ngài diễn ra theo đúng nghi thức truyền thiền. Tôn giả Hạc Lặc Na trở thành vị tổ thiền tông đời thứ 23.
Du hóa truyền thiền
Sau khi được truyền tâm ấn, Ngài dẫn chúng du hóa miền Trung Ấn. Vị vua sứ này tên Vô Úy Hải rất sùng mộ Phật giáo. Vua thỉnh Ngài vào cung thuyết pháp cho vua nghe. Vua nghe Ngài thuyết pháp rất hoan hỷ. Ngài có đệ tử ưu tú nhất là Long Tử. Long Tử rất thông minh, mà mạng yểu. Long Tử mất cha mẹ và anh là Sư Tử đến làm lễ hỏa táng, song dời quan tài không được.
Sư Tử lấy làm lạ hỏi Ngài: Toàn chúng tận lực dỡ lên, tại sao không nổi? Ngài đáp: Lỗi tại nơi ngươi vậy. Sư Tử hỏi: Tôi có lỗi gì? Xin Tôn giả nói cho tôi biết.
Ngài bảo: Ngươi xưa theo Bà La Môn, em ngươi đi xuất gia, hai bên xa cách. Em ngươi hai năm ngày đêm nhớ thương, muốn làm phước giúp cho ngươi, bảo thầy ngươi đắp một tượng Phật, đã lâu mà chưa hoàn bị. Ngươi vì ghét nên đem tượng Phật ném xuống đất. Bây giờ, ngươi đi về thỉnh tượng Phật để trên bàn lại thì quan tài sẽ dời được. Sư Tử làm y như Ngài dạy, quả nhiên quan tài dời đi dễ dàng. Kế đến thầy của Sư Tử tịch. Ông cảm thấy buồn bã, nghiệm lại lời Ngài nói, bèn đến xin xuất gia theo Phật làm đệ tử Ngài.
Sư Tử hỏi Ngài: Bạch thầy! Con muốn dụng tâm cầu đạo, phải dụng tâm nào? Ngài đáp: Không có chỗ dụng tâm. Đã không dụng tâm làm sao làm Phật sự? Ngươi nếu có dụng thì chẳng phải công đức. Nếu ngươi không làm tức là Phật sự. Cho nên kinh nói: “Ta ra làm công đức, mà không có cái ta làm”. Sư Tử nghe nói liền phát sanh trí huệ Phật. Ngài chỉ hướng Đông Bắc hỏi Sư Tử: Ngươi thấy gì chăng? Sư Tử thưa: Con thấy.
Tổ hỏi: Ngươi thấy cái gì? Con thấy hơi trắng xông lên giống như cái mống bao khắp trời đất, lại có hơi đen năm lằn xẹt như cây thang lên trời Đạo Lợi. Tổ hỏi: Ngươi thấy hơi ấy, có biết ứng điềm gì chăng? Con không biết ứng điềm gì, xin thầy dạy cho, Sư Tử đáp. Tổ Hạc Lặc Na dạy rằng: Cuối năm chục năm sau khi ta diệt độ, tai nạn sẽ phát khởi ở Bắc Ấn ngươi nên biết đó. Sư Tử thưa: Con muốn du phương, thỉnh thầy chỉ dạy.
Ngài bảo: Nay ta đã già, giờ Niết bàn sắp đến, đại pháp nhãn tạng của Như Lai giao lại cho ngươi, ngươi đến nước khác. Song nước ấy có tai nạn mà liên hệ đến thân ngươi. Ngươi phải dè dặt, truyền trao sớm chớ để đoạn mất. Nghe ta nói kệ: Nhận đắc tâm tánh thời/ Khả thuyết bất tư nghì/ Liễu liễu vô khả đắc Đắc thời bất thuyết tri. Dịch: Khi nhận được tâm tánh/ Mới nói chẳng nghĩ bàn/ Rõ ràng không chỗ được/ Khi được không nói biết. Truyền pháp xong, Ngài phi thân lên hư không làm mười tám pháp thần biến, rồi trở lại chỗ ngồi lặng lẽ thị tịch. Đồ chúng thâu lượm xá lợi xây tháp thờ Ngài.
