Bắt đầu từ 1 công văn hướng dẫn
Với quan niệm “khi đã ủy quyền toàn bộ là từ bỏ quyền của mình với tài sản” - theo công văn trả lời của Tổng cục Thuế cho Cục Thuế TP.Hải Phòng vào tháng 4/2010 về việc thu thuế thu nhập cá nhân với cả trường hợp ủy quyền giao dịch bất động sản có công chứng - Tổng cục Thuế coi việc ủy quyền giao dịch toàn bộ (gồm quyền sử dụng, chiếm hữu và định đoạt) thực chất là một hợp đồng mua bán bất động sản. Vì vậy khi bên được ủy quyền chuyển nhượng cho bên thứ ba thì phải nộp thuế thu nhập cá nhân theo quy định.
Công văn này đã gửi một lời “cảnh báo đỏ” đến các Cục Thuế, trong đó có Cục Thuế TP.Hà Nội - một trong những nơi lượng giao dịch BĐS thông qua các hợp đồng ủy quyền có công chứng rất lớn. Lập tức, Cục Thuế TP.Hà Nội cũng có văn bản đề nghị Tổng cục Thuế hướng dẫn và chỉ đạo các chi cục “tạm dừng” việc tính thuế, thu thuế các hồ sơ xin cấp “sổ đỏ” có giao dịch thông qua hợp đồng ủy quyền trên địa bàn Hà Nội.
Thực tế không phải ở quận, huyện nào của Hà Nội cũng “tạm dừng” theo “chỉ đạo” của cục, mà có nhiều nơi “ngầm” qui định “nếu người dân cam kết thực hiện nghĩa vụ một lần nữa thì vẫn giải quyết các hồ sơ”, khiến người dân bị rơi vào thế khó.
Công chứng viên Nguyễn Tú (Văn phòng công chứng Nguyễn Tú) cho biết, không phải hợp đồng ủy quyền giao dịch bất động sản nào cũng là “lách” luật nên cách “qui đồng mẫu số” như của ngành Thuế là chưa phù hợp với qui định của pháp luật, đặc biệt là Bộ luật Dân sự.
Bởi theo qui định của pháp luật, người nhận ủy quyền chỉ “nhân danh” người ủy quyền thực hiện các quyền đối với tài sản trong thời hạn nhất định. Nghĩa là hành vi của người nhận ủy quyền chỉ làm thay cho người ủy quyền, còn người ủy quyền vẫn phải chịu trách nhiệm với tư cách chủ sở hữu tài sản.
Hồ sơ phải “treo” chờ hướng dẫn
Đến nay, do Tổng cục Thuế chưa trả lời công văn của Cục Thuế TP.Hà Nội nên hàng trăm hồ sơ xin cấp “sổ đỏ” có giao dịch qua hợp đồng ủy quyền của người dân bị “treo” vì chưa thực hiện được các nghĩa vụ tài chính.
Như ở quận Long Biên, tính đến thời điểm này, đang tồn khoảng 100 hồ sơ liên quan đến hợp đồng ủy quyền giao dịch bất động sản. Ông Phạm Quốc Huy - Giám đốc Văn phòng Đăng ký nhà đất quận Long Biên - cho biết, nhiều người “không thể chờ” đã xin rút lại hồ sơ, hủy hợp đồng ủy quyền, chuyển sang xác lập hợp đồng chuyển nhượng để làm được thủ tục sang tên “sổ đỏ”. Nhưng còn nhiều hồ sơ bị “treo” một cách vô lý vì “khổ chủ” không thể lập “hợp đồng thay thế” hợp đồng ủy quyền.
Tại quận Ba Đình, Phòng Tài nguyên và Môi trường quận cũng đã “thuyết phục” Chi cục Thuế quận giải quyết cho người dân thực hiện các nghĩa vụ tài chính, nhưng Chi cục Thuế “không đồng ý vì chờ chỉ đạo”.
Trao đổi với PLVN chiều qua (8/3), ông Phí Văn Tuấn – Cục trưởng Cục Thuế Hà Nội - cho biết: “Ngành Thuế sẽ sớm có hướng tháo gỡ vấn đề này để người dân được làm “sổ đỏ”. Trong thời gian này, Cục Thuế TP. chỉ đạo cán bộ phải giải thích rõ nếu người dân thắc mắc. Tuy nhiên, khi pháp luật chưa qui định rõ thì chưa thu thuế đối với các giao dịch này và “phải chờ ý kiến chỉ đạo của Tổng cục Thuế”.
Từ thực tiễn hoạt động công chứng, Trưởng văn phòng Văn phòng công chứng Hùng Vương Nguyễn Tuấn Thắng cho rằng, những người có nhu cầu mua nhà đất để sử dụng thì rất ít giao kết hợp đồng dạng này, vì sợ rủi ro. Còn những trường hợp “lách luật” bằng việc ký hợp đồng ủy quyền giao dịch bất động sản thường là các trường hợp đầu cơ hoặc có ý định mua xong rồi bán lại để hạn chế tối đa chi phí.
Do vậy, các công chứng viên đều cho rằng, cơ quan chức năng cần có qui định hợp lý, tránh để người dân vừa có cơ hội “lách luật”, vừa đứng trước nguy cơ hứng chịu rủi ro để đảm bảo an toàn pháp lý cho các giao dịch bất động sản. Cụ thể kiến nghị sửa đổi, bổ sung Luật Thuế thu nhập cá nhân, chứ không thể điều chỉnh theo kiểu công văn trả lời Cục Thuế TP.Hải Phòng về vấn đề này.
