Ông Scott Ciment, Cố vấn chính sách về pháp quyền của UNDP cho biết: “Khó khăn về giấy chứng minh nhân dân, giải quyết hồ sơ lý lịch tư pháp, đăng ký hộ khẩu và các rắc rối gia đình là những vấn đề thường gặp. Một số phạm nhân đọc viết còn khó. Chương trình này được thiết kế để giúp phạm nhân tái hòa nhập xã hội thông qua trợ giúp thông tin pháp lý cơ bản do các sinh viên luật thực hiện với sự hỗ trợ của các giảng viên và luật sư”.
Trước khi đến các nhà tù, 50 sinh viên tại Đại học Luật TP HCM đã gửi phạm nhân bảng câu hỏi đánh giá nhu cầu pháp lý để đảm bảo công tác trợ giúp pháp lý hữu ích đối với phạm nhân. Sau đó, sinh viên cùng với các giảng viên và luật sư phân tích đánh giá nhu cầu và làm quen với các vấn đề pháp lý mà phạm nhân có thể nêu trong các phiên tư vấn.
Tiếp theo, sinh viên gặp và nói chuyện với hơn 600 phạm nhân ở 5 trại giam (Thủ Đức (Z30D), Long Hòa, Thanh Hóa (2 phân trại) và Cây Cầy). Các sinh viên đã ghi chép và cung cấp thông tin tại các buổi tư vấn trực tiếp. Khi ra tù, các cựu phạm nhân có thể đến Trung tâm tư vấn pháp luật để tiếp tục được trợ giúp.
Đại học Luật TP HCM cũng soạn thảo sổ tay gồm nhiều hình vẽ dễ hiểu và danh sách đầu mục dành cho phạm nhân, tập trung vào những thông tin pháp lý cơ bản mà họ cần để có để tái hòa nhập. Các cuốn sổ tay được phân phát cả trong và ngoài các trại giam và tại các Trung tâm Tư vấn pháp luật. Đại học Luật TP HCM đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng để đảm bảo tuân thủ các quy định của trại giam.
Chương trình này đã thu hút sự quan tâm từ các cơ sở khác và họ mong muốn kế thừa và phát huy thành công của chương trình. Mặc dù các trại giam cũng có lực lượng thực hiện công tác giáo dục, tư vấn pháp luật cho phạm nhân nhưng Trung tá Phạm Thị Minh Hải, Phó Giám thị một trại giam, vẫn rất hoan nghênh dự án trợ giúp pháp lý này. Bà cho biết, công việc của trại giam là tạo môi trường an toàn và an tâm cho phạm nhân, và việc hợp tác với Đại học Luật TP HCM sẽ rất hữu ích cho việc thực hiện cả hai nhiệm vụ này.
Phó Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật Dương Hoán chia sẻ điều quan trọng là phải liên hệ chặt chẽ với lãnh đạo trại giam để có được thời gian thích hợp nhất cho việc tiến hành TGPL. Đồng thời, dự án cũng giúp các sinh viên luật tham gia có cơ hội áp dụng trên thực tế những kiến thức pháp luật mà họ đang học.
Một sinh viên luật tham gia vào dự án thí điểm cho biết: “Từ trước đến nay, tôi không biết bên trong trại giam thế nào. Việc tham gia hoạt động này là cơ hội tốt cho tôi học hỏi những điều như thế và cũng là cơ hội cho tôi giúp phạm nhân có thêm kiến thức về luật”.
Có thể thấy, phạm nhân chuẩn bị trở lại cộng đồng sau thời gian dài thụ án gặp nhiều khó khăn khác nhau, trong đó nhiều vấn đề có thể được giải quyết nếu được tiếp cận với các dịch vụ pháp lý. Vì vậy, nhiều ý kiến đề nghị Đại học Luật TP HCM nghiên cứu, mở rộng phạm vi chương trình giáo dục, tư vấn pháp luật để tiếp cận nhóm đối tượng này, hỗ trợ, giúp đỡ họ ổn định cuộc sống, góp phần hạn chế tái phạm tội và vi phạm pháp luật.
