Ngôi sao David được xem là biểu tượng chung của đạo Do Thái và Israel. Được biết đến với cái tên Magen David trong tiếng Do Thái (có nghĩa là tấm khiên của David), về mặt hình học, Ngôi sao David là hình ngôi sao 6 cánh do 2 tam giác đều chồng lên nhau tạo nên. Biểu tượng này được đặt tên theo vua David - vị vua thứ hai của người Isarel, cũng chính là cảm hứng để họa sĩ Michelangelo tạo nên bức tượng khỏa thân David danh bất hư truyền.
Nguồn gốc biểu tượng độc đáo
Đối với nhiều người Do Thái hiện đại, ngôi sao 6 cánh là biểu tượng thiêng liêng nhất, mang lại cho họ quyền lực và sự bảo hộ từ Đức Chúa Trời. Bằng chứng khảo cổ học xưa nhất về việc người Do Thái đã sử dụng biểu tượng này là một văn tự cổ được cho là của Yehoshua ben Asayahu vào cuối thế kỷ thứ 7 trước Công nguyên ở vùng đất ngày nay thuộc Lebanon.
Nguồn gốc tên gọi Ngôi sao David cho biểu tượng ngôi sao 6 cánh vẫn chưa được xác định chính xác. Truyền thuyết dân gian cho rằng Ngôi sao David đơn giản mô phỏng lại tấm khiên của một chiến binh người Do Thái trẻ tuổi - người sau đó đã trở thành Vua David. Để bảo vệ phần khung kim loại, tấm khiên được bọc bằng một loại da phủ ra bên ngoài phần khung kim loại thô với hình 2 tam giác được lồng vào nhau.
Mặc dù ngày nay biểu tượng Ngôi sao David đã trở nên rất phổ biến khi nói về đạo Do Thái nhưng mối liên hệ của biểu tượng này với đạo Do Thái vẫn chưa có sự thống nhất. Một số nhà sử học cho rằng, biểu tượng Ngôi sao David đã gắn với các cộng đồng Do Thái vào thời Trung cổ.
Tuy nhiên, giả thuyết này không được chứng minh đầy đủ và cũng không được chấp nhận rộng rãi. Đa số các ý kiến cho rằng, biểu tượng Ngôi sao David có niên đại muộn hơn thế. Theo nhà nghiên cứu Gershom Scholem, biểu tượng này xuất hiện vào thế kỷ 14 trong cộng đồng người Do Thái ở trung Âu.
Những cộng đồng người Do Thái ở Prague là những người đầu tiên sử dụng Ngôi sao David làm biểu tượng chính thức của mình. Đến thế kỷ 17, khu phố Vienna, Áo của người Do Thái được đánh dấu bằng ngôi sao 6 cánh để phân biệt với phần còn lại của thành phố.
Vào khoảng thời gian này, ngôi sao 6 cánh cũng trở thành một phần của kiến trúc giáo đường Do Thái ở cả châu Âu, Trung Đông và Bắc Phi. Một số ghi chép khẳng định, khoảng thời gian này cũng là lúc ngôi sao 6 cánh trở thành biểu tượng chính thức của nhiều cộng đồng Do Thái đồng thời là dấu hiệu chung của Do Thái giáo.
Đến thế kỷ 19, vụ bê bối đại úy pháo binh gốc Do Thái trong quân đội Pháp tên Alfred Dreyfus (1859 – 1935) bị kết án oan đã nộp bí mật quân sự Pháp cho Đức đã làm chấn động nước Pháp. Sau vụ việc, phong trào chủ nghĩa Zion hay chủ nghĩa phục quốc Do Thái tại Đại hội năm 1897 đã chọn ngôi sao 6 cánh làm biểu tượng của họ.
Kể từ đây, Ngôi sao David đã trở nên phổ biến và trở thành một trong những biểu tượng được biết đến nhiều nhất hiện nay. Về sau, huy hiệu màu vàng mà người Do Thái buộc phải đeo ở những khu vực của châu Âu bị Đức Quốc xã chiếm đóng có biểu tượng Ngôi sao David biểu thị cho sự tử đạo và chủ nghĩa anh hùng.
Đâu là ý nghĩa?
Có nhiều lý giải về ý nghĩa biểu tượng của Ngôi sao David. Một ghi chép cho hay, theo cuốn sách thần bí của người Do Thái thời trung cổ có tên Zohar, 6 điểm của ngôi sao David đại diện cho 6 sefirot của người đàn ông, kết hợp với sefirah thứ bảy của người phụ nữ (nằm ở trung tâm ngôi sao).
Mỗi sefirot thể hiện sự chiếu sáng của ánh sáng vô hạn của Đức Chúa trời. Nhà triết học Franz Rosenzweig trong một cuốn sách cho rằng, các góc của một trong 2 hình tam giác tượng trưng cho sự sáng tạo, sự soi rạng và chuộc lỗi; các góc của tam giác còn lại đại diện cho Con người, Thế giới và Chúa.
Tuy nhiên, đa số các ý kiến cho rằng, dù là ngôi sao 6 cánh nhưng Ngôi sao David lại là biểu tượng cho số 7, bao gồm 6 mũi nhọn và phần trung tâm. Trong đạo Do Thái, số 7 này có rất nhiều ý nghĩa. Người Do Thái cho rằng, đấng sáng thế đã tạo ra thế giới trong 6 ngày, cộng thêm một ngày thứ 7 để nghỉ ngơi. Do đó, có 6 ngày làm việc trong 1 tuần công thêm 1 ngày Shabbat là ngày nghỉ. Hoặc như cây chúc đài trong các đền thờ cổ cũng có 7 ngọn đèn dầu với 3 ngọn ở mỗi bên và 1 ngọn ở chính giữa.
Có ý kiến cho rằng, Ngôi sao David đã trở thành một biểu tượng đặc biệt đối với các giáo đường Do Thái bởi sự sắp xếp theo thứ tự 3+3+1 rất phù hợp với cây chúc đài trong các đền thờ - biểu tượng tượng trưng cho đạo Do thái suốt từ thời cổ đại. Còn theo đạo phái Kabbalah – một trường phái của đạo Do Thái - ngôi sao David biểu tượng cho 6 hướng và trung tâm trên, dưới, đông, tây, nam, bắc và trung tâm.
Các tín đồ của đạo phái này cũng coi biểu tượng trên là lá bùa hộ mạng. Một số nguồn dẫn khác cho biết, biểu tượng cổ xưa về 4 yếu tố Nước, Lửa, Gió, Đất cũng được vẽ từ các hình cơ bản trong ngôi sao 6 cánh này. Do đó, biểu tượng Ngôi sao David mang ý nghĩa về sự hòa hợp của những yếu tố đối lập.
Một số người cho rằng, hai tam giác đậm và nhạt trong ngôi sao David biểu tượng sự tương phản giữa thiện và ác, ánh sáng và bóng tối. Trong đó, trong hai tam giác của biểu tượng này, tam giác phía trên hướng tới Chúa hay thiên đường còn tam giác ở dưới hướng xuống thế giới thực, tức thế giới của con người. Một số khác thì cho rằng hình ảnh hai tam giác lồng vào nhau là biểu hiện cho một dân tộc Do Thái không thể bị chia cắt.
Một số lại nói 3 mặt đại diện cho 3 tộc người Do Thái là Kohanim, Levites và Israel. Cũng có giả thuyết lại cho rằng ngôi sao này có tới 12 phía (3 mặt ngoài và 3 mặt trong của mỗi tam giác), đại diện cho 12 tộc người con cháu của Chúa Joseph. Dù vậy nhưng hầu hết những giả thuyết này đều có rất ít bằng chứng lịch sử chứng minh. Tại Trung Đông và Bắc Phi, hình ảnh những tam giác quấn vào nhau rất phổ biến, biểu hiện cho sự may mắn tốt đẹp.
Biểu hiện cho sự hài hòa, trọn vẹn
Cũng có những ý kiến cho rằng, vòng tròn vũ trụ của ngôi sao 6 cánh Ngôi sao David còn cổ xưa hơn đạo Do Thái. Nó chính là biểu tượng của sự hợp nhất thần thánh của các nguồn năng lượng đối lập, cũng như thuyết “âm – dương” của nền văn hoá phương đông.
Được tạo thành bởi sự đan chéo của hai tam giác “nước” và “lửa” biểu trưng cho sự mạnh mẽ của đàn ông và dịu dàng của phụ nữ,biểu tượng này đại diện cho sự kết hợp hoàn hảo giữa giống đực và giống cái. Ngôi sao 6 cánh với sự kết hợp giữa hai tam giác cũng là biểu hiện cho sự cân bằng và trọn vẹn, là hiện thân của sự hài hòa về âm - dương khi thuận cả lòng người và ý trời.
Ngôi sao David thường gắn liền với một biểu tượng nổi tiếng không kém khác là ấn triện của vua Solomon. Vua Solomon là con trai vua David, cháu trai vua Saul. Ông là người xây dựng đền thánh đầu tiên ở kinh thành Jerusalem. Một phần trong tên thành phố là Shalem được đặt theo tên vua Solomon. Có khá nhiều truyền thuyết nói về ấn triện nổi tiếng của vị vua này.
Theo đó, đây là một chiếc nhẫn khắc triện. Ấn triện này dưới thuộc về mặt đất, bên trên chạm tới bầu trời, là biểu tượng cho sự hòa hợp. Nó thể hiện trật tự vũ trụ và mối liên kết vĩnh viễn giữa trời đất cũng như các yếu tố tự nhiên của không khí và lửa.
Theo một số nhà khoa học, ngôi sao David và ấn triện Solomon chính là một. Nhưng cũng có nhiều ý kiến cho rằng, ấn triện của Solomon là ngôi sao 5 cánh còn ngôi sao 6 cánh mới là Ngôi sao David.
Ngoài ra, Ngôi sao David đôi khi còn được cho là có liên quan đến một tín hiệu phép thuật. Những thầy phù thủy tin rằng ngôi sao 6 cánh này là một phong ấn đầy quyền lực. Con người khi đóng dấu này lên mình sẽ khiến ma quỷ sợ hãi tránh xa và hiện tượng quỷ ám sẽ không thể xuất hiện.
Quan điểm này được dựa trên một truyền thuyết cho rằng vua Solomon điều khiển được thế lực hắc ám bằng ấn triện của mình. Do đó, ngôi sao 6 cánh là một phong ấn đầy quyền lực che chắn, bảo toàn cho người mang nó bên mình.
Ngày nay, ngôi sao David trở thành một trong những biểu tượng phổ biến nhất của người Do Thái. Biểu tượng này xuất hiện trên các giáo đường Do Thái, bia mộ của người Do Thái. Cùng với sự thành lập của Nhà nước Israel vào năm 1948, Ngôi sao David trên lá quốc kỳ của Israel cũng đã trở thành biểu tượng của đất nước này.
(Còn tiếp)