Biện pháp cảnh báo
Mới đây, Cơ quan Quản lý thuốc và sản phẩm chăm sóc sức khỏe (MHRA) Anh thông báo những người dùng thuốc kê đơn hoặc thuốc không kê đơn có chứa opioid để giảm đau không do ung thư sẽ được cảnh báo mạnh mẽ hơn về nguy cơ phụ thuộc và nghiện thuốc. Cụ thể, MHRA đã yêu cầu các chuyên gia chăm sóc sức khỏe phải thảo luận về những cảnh báo này với bất kỳ bệnh nhân nào đang dùng hoặc dự định dùng thuốc có chứa opioid.
Trong số các vấn đề mà các chuyên gia y tế phải trao đổi với bệnh nhân theo quy định mới của Anh cũng có việc thống nhất một kế hoạch điều trị, bao gồm thời gian điều trị kéo dài, để giảm thiểu nguy cơ phụ thuộc vào thuốc giảm đau.
Trước nay, thuốc giảm đau có chứa opioid đã có cảnh báo trên tờ rơi nhưng giới chức Anh hy vọng rằng việc hiển thị những cảnh báo đó nhiều hơn sẽ có tác động lớn hơn. “Tôi vô cùng lo ngại trước sự gia tăng số người nghiện thuốc giảm đau có chứa thuốc phiện trong thời gian gần đây. Thuốc giảm đau là một bước đột phá lớn trong y học hiện đại và cực kỳ quan trọng để giúp mọi người kiểm soát cơn đau cùng với cuộc sống bận rộn của họ nhưng chúng phải được điều trị một cách thận trọng. Chúng ta cần tập trung nhiều hơn vào việc đảm bảo rằng những loại thuốc này được sử dụng một cách thích hợp và chỉ để quản lý cơn đau, đồng thời đảm bảo rằng mọi người nhận thức đầy đủ về những rủi ro”, Bộ trưởng Y tế Anh Matt Hancock nói.
Động thái của giới chức Anh được đưa ra trong bối cảnh Anh, Scotland và Ireland được xem là những điểm nóng của tình trạng nghiện thuốc giảm đau nhóm opioid. Năm 2015, Anh ghi nhận tới 330.445 trường hợp lạm dụng thuốc giảm đau nhóm opioid. Scotland cũng ghi nhận 765 trường hợp trong năm 2016.
Biện pháp mới nhất của giới chức Anh được đưa ra sau khi dữ liệu mới cho thấy số lượng đơn thuốc giảm đau chứa opioid được cấp phát trong cộng đồng ở nước này đã tăng hơn 60% trong 10 năm qua, tăng từ hơn 14 triệu đơn năm 2008 lên 23 triệu đơn trong năm ngoái. Số ca tử vong do quá liều các loại thuốc này ở Anh và xứ Wales đã tăng hơn gấp đôi, tức là hơn 150 ca tử vong trong năm ngoái.
Những con số đáng chú ý
Thuốc giảm đau thuộc nhóm opioid, bao gồm các loại thuốc phiện, các loại thuốc có nguồn gốc từ thuốc phiện, trong đó có morphin. Loại thuốc này có tác dụng giảm đau mạnh nhưng cũng có nhiều tác dụng phụ, trong đó có việc gây nghiện. Người nghiện thuốc càng về sau sẽ càng không thể cưỡng lại được sự thôi thúc sử dụng thuốc để thỏa mãn cơn thèm thuốc, bất chấp các tác hại của thuốc, trong đó có nguy cơ tử vong do sử dụng quá liều.
Theo một thống kê, hơn 2 triệu người ở Mỹ bị nghiện thuốc giảm đau. Trong vài năm qua, những người nghiện thuốc giảm đau thuộc nhóm opioid đã buộc phải chuyển sang dùng heroin và các loại thuốc giảm đau chứa ma túy có tác động mạnh khác khi giới chức Mỹ siết chặt việc bán thuốc giảm đau theo đơn.
Viện Quốc gia về Lạm dụng thuốc của Mỹ (NIDA) cho hay, tình trạng lạm dụng và sử dụng quá liều thuốc giảm đau đã gia tăng tại Mỹ trong 20 năm qua và bắt đầu bùng nổ thành cuộc khủng hoảng từ những năm 2010, chủ yếu bắt nguồn từ việc kê đơn quá liều đối với thuốc giảm đau Oxycontin và các loại thuốc giảm đau được lưu hành hợp pháp khác.
Nếu như trước đây các loại thuốc này chỉ được chỉ định điều trị giảm đau trong giai đoạn cuối của các bệnh lý ung thư thì hiện nay, nhóm thuốc này đã được mở rộng trong chỉ định điều trị các cơn đau mãn tính như đau lưng, viêm khớp... Đây được cho là nguyên nhân chủ yếu gây ra tình trạng lạm dụng thiếu kiểm soát và làm gia tăng tỉ lệ tử vong do sử dụng thuốc ở nước Mỹ.
Thống kê của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) cho thấy, trong vòng 20 năm qua, gần 400.000 người ở nước này đã tử vong vì dùng thuốc quá liều, bao gồm cả việc dùng thuốc theo đơn của bác sĩ hoặc dùng trái phép. Còn theo Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh Mỹ, ước tính mỗi ngày có tới 115 người Mỹ tử vong do sử dụng thuốc quá liều. Trong đó, số liệu thống kê cho thấy số ca tử vong do sử dụng các loại thuốc giảm đau thuộc nhóm opioid như fentanyl đã gia tăng mạnh trong thời gian qua, là nguyên nhân dẫn đến gần một nửa số ca tử vong do sử dụng thuốc giảm đau quá liều xảy ra ở Mỹ.
Viện Nghiên cứu :ạm dụng dược phẩm Mỹ cho biết, trong năm 2017, ở nước này đã có hơn 70.000 người tử vong do lạm dụng thuốc, trong đó có gần 48.000 người thiệt mạng vì sử dụng quá liều thuốc giảm đau thuộc nhóm opioid. 28.400 người chết vì sử dụng quá nhiều thuốc giảm đau có chứa ma túy và các loại thuốc tương tự.
Ngôi sao nhạc Pop Prince và ca sĩ nhạc rock Tom Perry là 2 trường hợp điển hình trong số những nạn nhân tử vong do lạm dụng loại thuốc giảm đau này. Năm 2017, nước Mỹ đã phải chi 115 tỷ USD để điều trị cho những người nghiện opioid và chăm sóc những đứa trẻ có cha mẹ bị mất sức lao động hoặc tử vong vì opioid. Mức độ nghiêm trọng của vấn đề thể hiện ở chỗ Tổng thống Donald Trump vào tháng 10/2018 đã phải ký một dự luật nhằm ngăn chặn đại dịch opioid.
Việc lạm dụng thuốc giảm đau thuộc nhóm opioid ở Mỹ gia tăng ngoài ý thức chấp hành pháp luật của các công ty dược còn được cho là có một phần nguyên nhân từ sự quản lý lỏng lẻo của giới chức nước này. Theo kết quả một cuộc điều tra do các chuyên gia thuộc Đại học Johns Hopkins thực hiện, hàng nghìn bệnh nhân ở Mỹ đã được kê đơn sử dụng Fentanyl - một loại thuốc giảm đau thuộc nhóm opioid cực mạnh và có thể gây nghiện - trong quá trình điều trị nhưng có từ 1/3 đến một nửa trong số đó không cần thiết sử dụng loại thuốc giảm đau này.
Cũng theo kết quả điều tra, trong 5 bác sĩ ở Mỹ thì có 1 người nói rằng họ không biết Fantanyl được chỉ định cho những bệnh nhân ung thư dung nạp opioid. Điều này đã dẫn đến tình trạng Fentanyl được kê đơn sai cho cả những bệnh nhân gặp phải những vấn đề ít nghiêm trọng như đau thắt lưng dưới hoặc đau đầu mãn tính.
Vấn nạn lạm dụng thuốc giảm đau nhóm opiod cũng đang lan ra khắp thế giới. Trong 3 năm kể từ năm 2015, 81% trong số 8.441 trường hợp tử vong do sử dụng thuốc quá liều ở châu Âu liên quan thuốc giảm đau nhóm opioid. Tại châu Mỹ, Canada cũng đã ghi nhận hơn 3.000 người tử vong do sử dụng quá liều các loại thuốc giảm đau có tính gây nghiện.
Trong đó, tỷ lệ người tử vong do sử dụng thuốc giảm đau thuộc nhóm opioid quá liều đã tăng từ 4% trong năm 2012 lên tới 81% trong năm 2017. Tình hình này cũng đã buộc Chính phủ Canada phải khởi động chiến dịch ngăn chặn cuộc khủng hoảng thuốc giảm đau để giảm số ca tử vong do tình trạng này gây ra.
