Bảo đảm niềm tin số trong kỷ nguyên lượng tử

Mắt xích quan trọng, cốt lõi

Ngày 19/6, Trung tâm Chứng thực điện tử quốc gia (NEAC), Bộ Khoa học và Công nghệ (KHCN) tổ chức Hội thảo quốc tế “Dịch vụ tin cậy: Cơ hội và thách thức trong kỷ nguyên lượng tử”.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, bà Tô Thị Thu Hương - Giám đốc NEAC nhấn mạnh: Trên hành trình cả đất nước đang chuyển mình với tinh thần “bứt phá - sáng tạo - hội nhập”, lấy KHCN, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo làm động lực chủ đạo cho phát triển bền vững thì dịch vụ tin cậy - đặc biệt là chữ ký số chính là mắt xích quan trọng, cốt lõi để xây dựng niềm tin số, bảo đảm rằng mọi giao dịch trong không gian mạng đều an toàn, có căn cứ pháp lý và đáng tin cậy.

Tuy nhiên, chúng ta cũng đang đối diện với một bước ngoặt lớn của thời đại - kỷ nguyên lượng tử, nơi những tiến bộ trong điện toán lượng tử đặt ra những thách thức có tính chất cấu trúc đối với các mô hình bảo mật truyền thống. Những gì chúng ta coi là “đáng tin cậy” hôm nay, có thể sẽ không còn an toàn vào ngày mai nếu chúng ta không sớm có hành động.

Với vai trò là cơ quan Root CA quốc gia, bà Hương cho biết, NEAC đang tích cực phối hợp với các Bộ, ngành, doanh nghiệp và đối tác quốc tế để thúc đẩy xây dựng và nâng cấp khung tiêu chuẩn kỹ thuật cho các thuật toán hậu lượng tử, kết nối với lộ trình quốc tế và khuyến nghị từ các tổ chức như NIST, ETSI, eIDAS 2.0.

Đồng thời, Trung tâm cũng khuyến khích ứng dụng công nghệ blockchain trong dịch vụ tin cậy, đặc biệt là các mô hình chữ ký phi tập trung, lưu trữ không thể sửa đổi và cơ chế xác thực đa chiều - trên nguyên tắc tuân thủ pháp luật và tương thích với hạ tầng PKI hiện tại.

Tại Việt Nam, NEAC xác định rõ rằng chữ ký số và các dịch vụ tin cậy không chỉ là công cụ kỹ thuật, mà là nền tảng để bảo đảm niềm tin trong các giao dịch điện tử, định hình kinh tế số, chính phủ số và xã hội số.

Theo bà Hương, thời gian tới, NEAC sẽ tập trung vào một số định hướng lớn. Cụ thể là phát triển hạ tầng tin cậy quốc gia, bao gồm hệ thống ký số từ xa tích hợp định danh số, chuẩn hóa thuật toán và thúc đẩy công nhận lẫn nhau; mở rộng hệ sinh thái dịch vụ tin cậy, trong đó, đặc biệt chú trọng triển khai hai dịch vụ mới theo quy định của Luật Giao dịch điện tử 2023 là dịch vụ chứng thực thông điệp dữ liệu nhằm đảm bảo tính toàn vẹn và không thể chối bỏ của dữ liệu điện tử và dịch vụ cấp dấu thời gian phục vụ xác minh thời điểm phát sinh giao dịch điện tử một cách chính xác, có giá trị pháp lý; thúc đẩy phổ cập chữ ký số cá nhân đến từng người dân, từng thiết bị thông minh và từng ứng dụng dịch vụ số.

Để đảm bảo niềm tin số trong tương lai, bà Hương cho rằng, Việt Nam cũng cần đi cùng cộng đồng quốc tế nhằm chia sẻ tiêu chuẩn, xây dựng chính sách, và cùng nhau thử nghiệm các giải pháp hậu lượng tử trong thực tiễn. “Chúng ta không thể trì hoãn sự thay đổi, chúng ta cần chủ động định hình sự thay đổi bằng tri thức, hợp tác và tin tưởng”, bà Hương khẳng định.

Theo đó, bà khuyến nghị các doanh nghiệp, các tổ chức nhanh chóng chủ động nâng cấp hạ tầng kỹ thuật, chuẩn bị cho việc chuyển đổi sang thuật toán hậu lượng tử; tăng cường minh bạch hóa dịch vụ, công bố chính sách bảo vệ khóa bí mật, kiểm toán kỹ thuật, và báo cáo hiệu suất vì sự tin cậy bắt đầu từ sự rõ ràng, minh bạch.

Đồng thời, thử nghiệm các mô hình ký số mới, như blockchain, chữ ký liên kết danh tính, hoặc chữ ký điều kiện (policy-based signature) để chuẩn bị cho thị trường chữ ký số mở, đa chiều và xuyên biên giới cũng như hợp tác và học hỏi lẫn nhau, tham gia các diễn đàn khu vực như APKIC để nâng cao năng lực và hội nhập tiêu chuẩn toàn cầu.

Xây dựng hạ tầng dịch vụ tin cậy hiện đại, minh bạch

Một trong những nội dung nổi bật của Hội thảo là nhận diện các mối đe dọa an toàn thông tin trong bối cảnh điện toán lượng tử đang ngày càng hiện thực hóa. Ông Lai Seow Yong, Giám đốc Kỹ thuật khu vực châu Á - Thái Bình Dương của Utimaco (Đức) đã chia sẻ về các nguy cơ phá vỡ hệ thống mã hóa hiện tại bởi máy tính lượng tử, đồng thời nhấn mạnh sự cấp thiết của việc nghiên cứu, chuẩn bị và chuyển đổi sang các thuật toán mật mã hậu lượng tử (PQC).

Ông Fabio Rego, đại diện Công ty Ascertia (Anh) đã trình bày về eIDAS 2.0, khung pháp lý định danh điện tử của Liên minh châu Âu, cùng với tầm nhìn phát triển dịch vụ tin cậy theo hướng xuyên biên giới, minh bạch và an toàn. Đây được xem là định hướng tham khảo quan trọng cho Việt Nam trong việc nâng cấp hành lang pháp lý và triển khai các dịch vụ chữ ký số từ xa tích hợp với nền tảng định danh điện tử quốc gia như VNeID.

Hội thảo cũng thảo luận về việc ứng dụng công nghệ chuỗi khối (Blockchain) vào dịch vụ tin cậy. Chủ nhiệm Ủy ban Fintech và Web3 thuộc Hiệp hội Blockchain Việt Nam Trần Dinh đã giới thiệu mô hình triển khai chữ ký số trên nền tảng blockchain, mở ra hướng đi tiềm năng cho các dịch vụ ký số phi tập trung, có khả năng mở rộng cao và đảm bảo tính bất biến của dữ liệu.

Hội thảo là bước đi cụ thể trong lộ trình nâng cao năng lực quản lý, ứng dụng công nghệ xác thực tiên tiến và xây dựng hạ tầng dịch vụ tin cậy hiện đại, minh bạch và phù hợp với chuẩn mực toàn cầu.