Cây thánh giá mỏ neo, hay cây thánh giá của người thủy quân lục chiến, là một cây thánh giá được cách điệu theo hình mỏ neo. Là một trong những biểu tượng cổ xưa nhất của đạo Thiên Chúa, mỏ neo tượng trưng cho hy vọng, sự kiên định, bình tĩnh và điềm tĩnh. Đôi khi, nó cũng tượng trưng cho sự an toàn trong một hoặc nhiều trải nghiệm không chắc chắn của cuộc sống, chẳng hạn như những chuyến đi biển, số phận của một người sau khi chết…
Biểu tượng cổ xưa nhất
Mỏ neo là một trong những biểu tượng cổ xưa nhất của Thiên Chúa giáo, thường được tìm thấy trong các hầm mộ La Mã cổ đại, trên các bia mộ và trong nghệ thuật của Thiên Chúa giáo. Một số ghi chép cho hay, một mảnh của cổ vật được phát hiện trong hầm mộ của Thánh Domitilla chính là chiếc mỏ neo có niên đại từ cuối thế kỷ I. Trong các thế kỷ II và III, chiếc mỏ neo xuất hiện thường xuyên trong các văn bia của các hầm mộ để chỉ ra rằng những người được chôn cất đã chết trong niềm tin vào Chúa Jesus.
Biểu tượng mỏ neo có nhiều biến thể nhưng những hình thức phổ biến nhất của nó được tìm thấy là biểu tượng có hình dạng giống như một dấu cộng với những phần nhô ra giống như cái mỏ neo ở gốc. Neo cũng thường được kết hợp với một con cá heo hoặc hai con cá như một biểu tượng của Chúa Jesus.
Từ “neo” trong tiếng Anh bắt nguồn từ từ ancora trong tiếng Latin và từ cognate ankyra trong tiếng Hy Lạp, có nghĩa là “cái móc hoặc cái neo”. Là một danh từ, anchor có nghĩa là mỏ neo trên một con tàu. Là một động từ, neo có nghĩa là “để sửa chữa hoặc bảo đảm ở một nơi cụ thể”.
Trong Kinh Thánh cũng đã nhắc đến biểu tượng chiếc mỏ neo như sau: “Chúng ta có niềm hy vọng đó cũng tựa như cái neo chắc chắn và bền vững của tâm hồn, chìm sâu vào bên trong bức màn cung thánh”. Theo sách Tân ước, mỏ neo được sử dụng như một biểu tượng ẩn dụ về hy vọng và sự vững vàng cho những người theo đạo Thiên Chúa trong cơn bão của cuộc đời và trong hành trình chết đi.
 |
Chiếc mỏ neo đã trở thành một biểu tượng chính của đạo Thiên Chúa từ thời kỳ xa xưa, khi đạo Thiên Chúa bị đế quốc La Mã đàn áp. Michael Card - một sử gia chuyên về đạo Thiên Chúa - khẳng định, biểu tượng của thế kỷ đầu tiên của đạo Thiên Chúa không phải là cây thánh giá; nó là cái mỏ neo.
“Nếu tôi là một tín đồ Cơ đốc giáo ở thế kỷ thứ nhất và tôi đang ẩn náu trong hầm mộ và ba người bạn thân nhất của tôi vừa bị ném cho sư tử hoặc bị thiêu sống trên cây thập giá trên cọc, hoặc bị đóng đinh và đốt lửa làm đuốc tại một trong những bữa tiệc trong vườn của Hoàng đế Nero, biểu tượng khích lệ tôi nhất trong đức tin của tôi chính là cái neo. Khi tôi nhìn thấy nó, tôi như được nhắc nhở rằng Chúa Jesus là mỏ neo của tôi”, vị này nói. Clement Thành Alexandria được cho là đã chấp thuận việc sử dụng mỏ neo như một biểu tượng của đạo Thiên Chúa vì việc sử dụng nó được ghi trong Kinh Thánh.
Văn bia trên các ngôi mộ của các tín đồ của đạo Thiên Chúa có niên đại từ cuối thế kỷ thứ nhất đến khoảng năm 400 sau Công nguyên thường có biểu tượng mỏ neo như một biểu tượng cho hy vọng vững chắc của họ vào một cuộc sống vĩnh cửu với Đấng Cứu thế của họ sau khi qua đời. Một ghi chép cho rằng, mỏ neo xuất hiện như biểu tượng hoàng gia của Seleucus Đệ nhất, vua của triều đại Seleukos thời Hy Lạp hóa.
Seleukos được cho là đã chọn biểu tượng này vì ông có một vết bớt hình mỏ neo. Người Do Thái sống dưới đế chế Seleukos đã sử dụng biểu tượng mỏ neo trên tiền đúc của họ. Tuy nhiên, đến khoảng năm 100 trước Công nguyên, họ đã loại bỏ biểu tượng này Alexander Jannaeus lên nắm quyền.
Nhiều người khẳng định, chiếc mỏ neo như một biểu tượng đã phổ biến và quen thuộc đối với những người theo đạo Thiên Chúa từ thời sơ khai. Các chữ khắc được tìm thấy trong hầm mộ của Thánh Domitilla có niên đại từ thế kỷ 1 sau Công nguyên cũng đã sử dụng mỏ neo như một biểu tượng. Có điều, vì những người theo đạo Thiên Chúa giáo ban đầu bị bắt bớ và phải che giấu đức tin của họ vào Chúa Jesus nên những biểu tượng mà họ sử dụng trở nên khá phong phú. Vì vậy, mỏ neo là một trong những biểu tượng lâu đời nhất được sử dụng trong đạo Thiên Chúa.
Biểu tượng của hy vọng
Chiếc mỏ neo dùng để giữ chiếc tàu đứng yên ở một vị trí nào đó. Khi đó, mỏ neo được quăng qua mạn tàu và cắm sâu trong lòng đất dưới nước để giữ con tàu không bị trôi dạt. Vì lẽ đó, mỏ neo được cho là tượng trưng cho hy vọng, sự kiên định, bình tĩnh và điềm tĩnh. Chiếc mỏ neo tượng trưng cho sự kiên, giống như cách mà những người theo đạo Thiên Chúa vẫn hiên ngang khi bị La Mã bắt bớ.
Nó cũng có thể tượng trưng cho sự an toàn trong một hoặc nhiều trải nghiệm không chắc chắn của cuộc sống, chẳng hạn như các chuyến đi biển. Ở thời kỳ ban đầu, khi đạo Thiên Chúa bị đế chế La Mã đàn áp, vì có hình dáng giống cây Thánh giá nên chiếc mỏ neo cũng đã được sử dụng để đánh dấu những ngôi nhà là an toàn cho những người theo đạo Thiên Chúa đang tìm kiếm một nơi ẩn náu.
Vì lẽ đó, nó được xem là biểu tượng của sự an toàn và an ninh. Trong Sách Tân ước, hình tượng mỏ neo được gắn cái neo với khái niệm “hy vọng”, do đó, biểu tượng này cũng được xem niềm hy vọng được cứu rỗi của những người theo đạo Thiên Chúa.
Biểu tượng chiếc mỏ neo nhiều khi được kết hợp với cây Thánh giá, trở thành đại diện cho Chúa Jesus. Khi đó, thập tự giá mỏ neo còn có thể được gọi là “Thập tự giá của hy vọng”. Chiếc mỏ neo khi đó tượng trưng cho hy vọng được ơn cứu độ của Chúa, gìn cho các tín đồ có được sự bình an và tin tưởng nơi Chúa. Lý do thập tự giá được những người truyền giáo sử dụng là vì họ cho rằng sứ mệnh của những tín đồ Thiên Chúa giáo có thể là một cuộc hành trình đầy nguy hiểm và những thử thách của nó ngày nay cũng không kém so với bất cứ thời điểm nào.
Do đó, biểu tượng mỏ neo và thập tự giá được lồng ghép vào nhau như một lời nhắc nhở để mọi người được neo giữ trong đức tin, hy vọng và tình yêu khi tham gia vào sứ mệnh của Đức Chúa Trời. Các nhà truyền giáo đeo cây thánh giá mỏ neo như một lời nhắc nhở rằng công việc của họ phải luôn được “neo đậu trong đức tin, hy vọng và tình yêu”.
Ngoài ra, cây thánh giá có neo còn được gọi là thánh giá của người thủy quân lục chiến hoặc Thánh giá của Thánh Clement, liên quan đến cách ông được cho là tử vì đạo - được buộc vào một chiếc mỏ neo và ném từ một chiếc thuyền xuống Biển Đen. Clement được coi là vị thánh bảo trợ của các thủy thủ, và nhiều người đeo thánh giá của ông để được bảo vệ.
Chiếc mỏ neo dần dần mờ nhạt như một biểu tượng của đạo Thiên Chúa sau khi Constantine bắt đầu sử dụng cây Thánh giá làm phù hiệu đế quốc của mình và việc sử dụng cây Thánh giá tự nó đã được đông đảo các tín đồ Thiên Chúa giáo chấp nhận. Tuy nhiên, chiếc mỏ neo đã trỗi dậy mạnh mẽ như một biểu tượng của đạo Thiên Chúa vào khoảng năm 1600 và một lần nữa xuất hiện trên bia mộ của những tín đồ trong khoảng 200 năm trước khi dần lui vào dĩ vãng.
Ngày nay, biểu tượng mỏ neo vẫn được sử dụng khá phổ biến ở nhiều nơi, nhiều hoàn cảnh như trong các nhà thờ Thiên Chúa giáo hoặc với cây thánh giá... Đặc biệt, thập tự giá mỏ neo cũng xuất hiện trong biển tượng của một số khu vực ở các nước như vùng Vinnytsia ở Ukraine; Pyharanta , Phần Lan; thành phố Barkakra, Thụy Điển; Wollmatingen ở Đức… Đôi khi, nó cũng được sử dụng làm vật trang trí.
