Cuộc chiến vương quyền
Lotte Group là tập đoàn đa quốc gia về thực phẩm và mua sắm, trụ sở tại Hàn Quốc và Nhật Bản do ông Shin Kyuk Ho sáng lập vào tháng 6/1948 tại Tokyo. Năm 1967, Lotte Hàn Quốc được thành lập, đánh dấu giai đoạn đế chế của Shin Kyuk Ho mở rộng kinh doanh từ ngành thực phẩm đến bán lẻ, khách sạn, tài chính, xây dựng và hóa dầu.
Lotte dần trở thành một trong những tập đoàn kinh tế gia đình lớn nhất của Hàn Quốc, góp phần đáng kể cho động lực phát triển kinh tế của quốc gia này trong nhiều thập kỷ. Hiện Lotte được định giá lên tới 90.000 tỷ won (106 tỷ USD).
Ông Shin có 2 người con trai là Shin Dong Joo và Shin Dong Bin và cùng chia nhau quản lý gia sản của cha. Người anh cả Shin Dong Joo quản lý trụ sở tại Nhật Bản của Lotte trong khi người con thứ Shin Dong Bin sau này điều hành khoảng 74 chi nhánh của Lotte Hàn Quốc (chiếm 4/5 hoạt động kinh doanh của tập đoàn) và hoạt động của Lotte tại các quốc gia khác.
Xung đột bắt đầu nảy sinh khi người con thứ Shin Dong Bin quản lý hầu hết các chi nhánh cũng như công việc kinh doanh của Lotte tại thị trường ngoài Nhật Bản, đóng góp chủ lực cho doanh thu của công ty nên được lòng nhân viên cấp dưới. Shin Dong Bin được biết đến là người có công đưa Lotte trở thành 1 trong 5 tập đoàn đa ngành có quy mô tài sản lớn nhất Hàn Quốc.
Ngược lại, người anh cả Shin Dong Joo lại được cha là Shin Kyuk Ho ủng hộ lên làm lãnh đạo trụ sở ở Nhật Bản nhưng không trực tiếp quản lý các mảng doanh thu chính như người em. Hệ quả là khi ông Shin Kyuk Ho suy yếu về sức khỏe và muốn truyền lại đế chế cho người anh cả nhưng vấp phải sự phản đối của những người ủng hộ người con thứ.
 |
| Trụ sở tập đoàn Lotte tại Hàn Quốc. |
Những người trong ngành nhận xét người anh cả Shin Dong Joo quá thụ động. Ông trung thành với ngành bánh kẹo của cha, không dám lấn sân sang ngành khác theo chiến lược M&A (sáp nhập và mua bán). Trong khi đó, người em trai năng động đầu tư vào khách sạn, siêu thị, hóa chất, điện tử, xây dựng, công viên giải trí, thể thao... trong và ngoài nước. Cung cách làm ăn này cũng khác với ông Shin Kyuk Ho, người chưa bao giờ nghĩ việc mở rộng Lotte ra khỏi biên giới Hàn Quốc.
Đầu năm 2015, Ban Giám đốc của Lotte Holdings tại trụ sở Nhật Bản bất ngờ miễn nhiệm người con trai cả Shin Dong Joo khỏi vị trí Phó Chủ tịch vì bê bối bí mật mua thêm cổ phiếu để gia tăng quyền lực. Nhiều người đồn đoán đây là động thái để nhà sáng lập Shin Kyuk Ho “truyền ngôi” cho người con thứ.
Bất ngờ thay, ngày 27/5/2015, ông Shin Kyuk Ho và con trai cả Shin Dong Joo đã bay đến Tokyo yêu cầu 6 thành viên HĐQT, trong đó có người con thứ Shin Dong Bin phải từ chức. Ngay ngày hôm sau, Shin Dong Bin bất ngờ tổ chức một cuộc họp bất thường để phế truất quyền lực của chính cha mình, ép ông giữ vai trò bù nhìn trong công ty với chức danh Chủ tịch danh dự.
Biện minh cho động thái này, người con thứ Shin Dong Bin cho biết cha mình đã bị người anh cả Shin Dong Joo lợi dụng và lừa dối. Đáp trả, Shin Dong Joo công bố đoạn ghi âm cho thấy người cha ủng hộ mình chứ không phải người em. Bản thân ông Shin Kyuk Ho cũng tuyên bố ủng hộ người anh Shin Dong Joo và sẽ không tha thứ cho những hành động của người con trai thứ.
Cuộc chiến giành quyền kiểm soát Lotte Group vô tình làm cho dư luận thấy được mặt trái của các tập đoàn gia đình ở Hàn Quốc và chính ông Shin Kyuk Ho cũng đã bị sốc bởi các hành động vô lễ của con mình. Sau vài lần lên truyền hình tố cáo lẫn nhau, giữa tháng 8/2015, Lotte tuyên bố nằm dưới sự lãnh đạo của người em Shin Dong Bin, chính thức cho thấy động thái lật đổ thành công của vị giám đốc này với anh trai và cha.
Mâu thuẫn ngày càng cao
Tưởng chừng mọi chuyện đã êm xuôi với sự thống trị của người em Shin Dong Bin tại Lotte thì một sự kiện chính trị ở Hàn Quốc đã làm thay đổi mọi thứ. Năm 2016, bê bối của Cựu Tổng thống Park Geun Hye làm rúng động Hàn Quốc khi hàng loạt tập đoàn bị cáo buộc hối lộ để đổi lấy ưu ái trong kinh doanh. Tập đoàn Lotte cũng nằm trong số này và nhà lãnh đạo, người em Shin Dong Bin bị bắt giữ để điều tra.
Một người phụ trách quản lý quỹ của tập đoàn nói với các công tố viên rằng, Shin Kyuk Ho đã tạo quỹ đen thông qua các giao dịch bất hợp pháp trong nội bộ lần lượt khoảng 10 tỉ và 20 tỉ won mỗi năm. Số tiền này được dùng để hối lộ các quan chức dưới thời cựu Tổng thống Lee Myung Bak trong cuộc chạy đua xin giấy phép xây dựng tổ hợp Lotte World Tower và Lotte World Mall tại phía Nam Seoul.
Chính quyền dưới thời Tổng thống Lee Myung Bak đã cho phép Shin Kyuk Ho xây dựng, dù phải thay đổi một đường bay quân sự của căn cứ không quân gần đó. Trong quá trình xây dựng, doanh nghiệp vướng vào hàng loạt các cáo buộc như lỗi xây dựng và gây mất an ninh.
Năm 2017, ông Shin Kyuk Ho bị Tòa án xét xử về tội danh biển thủ, gian lận trong kinh doanh, bị tuyên án 3 năm tù giam vào năm 2019 nhưng do tuổi cao và sức khỏe yếu nên ông không bị bắt giam.
Tận dụng tình hình này, người anh cả Shin Dong Joo đã cố gắng thuyết phục cổ đông nhưng bất thành do chỉ nắm giữ 30% cổ phần. Tính đến năm 2017, ông Shin Dong Joo đã 4 lần đề nghị thay đổi người lãnh đạo của Lotte nhưng không thành công, tuy vậy người anh cả vẫn chưa chịu từ bỏ.
Mặc cho ý định lăm le tiếm quyền của anh trai, ông Shin Dong Bin vẫn là người chiến thắng cuối cùng khi nắm được chức Chủ tịch Tập đoàn Lotte kiêm CEO Lotte Holdings. Tuy nhiên, vào tháng 2/2018, ông bị kết án 30 tháng tù vì hối lộ. Vụ án này nằm trong scandal khiến cựu Tổng thống Hàn Quốc Park Geun Hye bị phế truất. Shin Dong Bin sau đó cũng xin từ chức CEO tại Lotte Holdings.
Ông anh cả Shin Dong Joo cũng gặp vấn đề với Tòa án Hàn Quốc khi bị cáo buộc tội tham ô và bị điều tra về việc lập quỹ đen và trốn thuế.
Hội ngộ tại ngày tang lễ
Ngày 18/1/2020, ông Shin Kyuk Ho đã phải nhập viện do sức khỏe xấu đi đột ngột, sau đó từ trần lúc 16h chiều ngày 19/1, thọ 97 tuổi. Các thành viên trong gia đình ông, trong đó có con trai thứ là Chủ tịch tập đoàn Lotte Shin Dong Bin đều có mặt bên cạnh ông trong giây phút lâm chung.
Tuy là người một nhà nhưng hiếm khi anh em nhà Lotte gặp mặt nhau. Lần này, họ đã cùng có mặt để tổ chức đám tang cho cha. Rất nhiều người đã đặt câu hỏi: Liệu cái chết của người cha sẽ là cơ hội hàn gắn tình cảm gia đình vốn đã nguội lạnh bấy lâu hay lại càng là cái cớ để hai anh em công khai tranh giành quyền lực?
Lễ tang của ông Shin Kyuk Ho được tổ chức vào sáng 20/1. Lễ truy điệu được tổ chức cùng ngày tại Trung tâm Thương mại Lotte World, nơi ông Shin đặc biệt gắn bó lúc sinh thời. Được biết, mặc dù bệnh tật và phải di chuyển bằng xe lăn, ông Shin Kyuk Ho vẫn mơ mình có thể sống đến 123 tuổi nên đã cho xây dựng tòa tháp cao tới 123 tầng tại Seoul.
Nhiều chính trị gia, những nhân vật cao cấp thuộc mọi lĩnh vực kinh tế, văn hóa đều có mặt tại nhà tang lễ để bày tỏ lòng kính trọng và thương tiếc trước sự ra đi của người sáng lập tập đoàn Lotte. Tập đoàn Lotte cho biết tài sản của ông Shin sẽ được chuyển giao theo đúng luật pháp và sẽ không ảnh hưởng đến cơ cấu lãnh đạo của tập đoàn.
