Từ chủ trương đúng
Bắc Kạn hiện có 2.547 hộ dân có nhà nằm trong diện nguy cơ sạt lở, ngập úng hoặc lũ ống, lũ quét và địa phương này được đánh giá là một trong 10 tỉnh miền núi phía Bắc nằm trong diện có nguy cơ sạt lở đất cao. Vì vậy, việc xây dựng các khu tái ĐCĐC là chủ trương đúng đắn, giúp đồng bào các dân tộc ổn cư, tránh xa các khu vực có nguy cơ sạt lở.
Từ thực tế này, ngày 5/3/2007 Thủ tướng Chính phủ có Quyết định 33/2007/QĐ-TTg về hỗ trợ di dân thực hiện ĐCĐC cho đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2007- 2010. Theo đó, ngày 3/6/2014, UBND tỉnh Bắc Kạn ra Kế hoạch 1090/UBND-KTN về việc thực hiện ĐCĐC cho đồng bào du canh, du cư tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2008 - 2012.
Tuy nhiên, qua một số năm thực hiện các chủ trương trên, thanh tra đã phát hiện rất nhiều dự án ĐCĐC trên địa bàn tỉnh này mắc sai phạm về nguyên tắc đầu tư và vi phạm các quy định của Luật Phòng, chống tham nhũng; Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.
Lập dự án sai chính sách?
Điển hình là dự án ĐCĐC tại bản Piêng, xã Vân Tùng (huyện Ngân Sơn) có mức đầu tư hơn 27,96 tỷ đồng từ NSNN, nhằm ổn định, sắp xếp ĐCĐC cho 46 hộ dân (định cư mới 25 hộ, định cư tại chỗ 21 hộ); với quy mô đầu tư trên diện tích sử dụng đất xây dựng dự án khoảng 90.000 m2, mỗi hộ tái định cư sẽ được cấp 300m2 đất ở và 3.000m2 đất sản xuất; có tuyến đường giao thông dài 311,74 m, đường điện 0,4 kV dài 1,007km, có cầu treo, có nhà văn hóa và hệ thống thủy lợi tưới tiêu cho 25ha ruộng, cấp thoát nước sinh hoạt cho số hộ trên sinh sống ổn cư.
Dự án được giao cho chủ đầu tư là UBND huyện Ngân Sơn; đơn vị tham mưu là Ban quản lý dự án Đầu tư và Xây dựng huyện Ngân Sơn; Cty CP Tư vấn xây dựng cơ sở hạ tầng Thái Nguyên là đơn vị được chỉ định thầu tư vấn khảo sát, tổ chức lập dự án xây dựng công trình. Chủ tịch Hội đồng bồi thường giải phóng mặt bằng được UBND tỉnh Bắc Kạn giao cho ông Hoàng Văn Hùng (nguyên Phó Chủ tịch UBND huyện Ngân Sơn) đảm nhận.
Thế nhưng, hầu hết các hạng mục công trình trên cho đến nay vẫn đang trong tình trạng “đắp chiếu”, gây thất thoát và phải thu hồi hơn 3,425 tỷ đồng. Sự việc này có nguyên nhân từ đâu?
Kết quả thanh tra cho thấy: “Quá trình thực hiện dự án, do chưa chấp hành đúng các chính sách của Nhà nước về dân tộc và quy định pháp luật về đầu tư, xây dựng nên còn để xảy ra các sai phạm”. Cũng theo kết luận thanh tra, tình trạng “đắp chiếu” trên là do lập dự án theo ý chí chủ quan; các đơn vị tư vấn còn hạn chế về năng lực; chủ đầu tư buông lỏng quản lý, quá trình lựa chọn các đơn vị tư vấn không đáp ứng được yêu cầu của dự án. Mặt khác, cơ quan chuyên môn về công tác đầu tư còn thiếu trách nhiệm khi tham mưu cho UBND tỉnh Bắc Kạn trong phê duyệt dự án.
Vì vậy, trong số tiền thất thoát trên, việc đền bù, hỗ trợ, thu hồi đất để giải phóng mặt bằng sai quy định gây thiệt hại cho NSNN hơn 1,64 tỷ đồng; tạm ứng tiền nhưng chưa có khối lượng thanh toán hơn 1,507 tỷ đồng, còn lại là các sai phạm khác.
Việc thực hiện các dự án ĐCĐC là chính sách lớn, thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với đồng bào dân tộc vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn bằng các chính sách và việc làm cụ thể, thiết thực, góp phần nâng cao đời sống vật chất cho bộ phận cộng đồng các dân tộc ở Bắc Kạn.
Tuy nhiên, quá trình thực hiện dự án phát sinh nhiều vướng mắc từ khâu giải phóng mặt bằng, khảo sát thiết kế không đảm bảo chất lượng, nhất là không tiến hành khảo sát địa chất, nên dự án không thể thực hiện. Đến nay, dự án mới có 2 hộ (hộ ông Hà Văn Lực và ông Nguyễn Văn Út) đến tái định cư nhưng không có nước sinh hoạt, không có ruộng sản xuất, cuộc sống rất khó khăn, vất vưởng.
Mặt khác, việc xác định đối tượng của dự án ĐCĐC tại bản Piêng đã không thực hiện đúng theo Quyết định 33/2007/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, gây thiệt hại kinh tế rất nghiêm trọng, vi phạm kéo dài các quy định của Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.
Mức xử lý là chưa thỏa đáng
Từ những sai phạm trên, thanh tra đã kiến nghị xử lý sai phạm đối với người đứng đầu các tổ chức, trong đó có Sở Kế hoạch và Đầu tư, vì không thẩm tra dự án, tham mưu cho UBND tỉnh ban hành quyết định phê duyệt dự án không đúng đối tượng…; và người đứng đầu UBND huyện Ngân Sơn, Ban quản lý dự án Đầu tư và Xây dựng huyện Ngân Sơn, Phòng Tài chính – Kế hoạch; Phòng Tài nguyên và Môi trường; Hội đồng Bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng cùng một số công ty tư vấn có liên quan.
Về trách nhiệm cá nhân, Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy Bắc Kạn đã ra quyết định kỷ luật cảnh cáo đối với Trưởng ban quản lý dự án Dương Văn La; khiển trách Phó Chủ tịch UBND huyện Ngân Sơn Hoàng Văn Hùng và Chủ tịch UBND huyện Ngân Sơn Ðinh Quang Hiếu (đã cho thuyên chuyển công tác)…
