Thành công vang dội về thương mại
Nằm trong danh sách những bộ phim gây ra loạt phản ứng trái chiều khi nhận được giải thưởng Oscar danh giá có mặt cả “bom tấn” đình đám Avatar (tựa tiếng Việt: Thế thân). Bộ phim khoa học viễn tưởng này do James Cameron viết kịch bản và đạo diễn, với sự tham gia của các diễn viên Sam Worthington, Zoe Saldana, Stephen Lang, Michelle Rodriguez, Joel David Moore, Giovanni Ribisi và Sigourney Weaver. Phim phát hành năm 2009, đánh dấu một bước phát triển mới về kỹ thuật đồ họa của Hollywood.
Bộ phim lấy bối cảnh tương lai vào năm 2154, khi một tập đoàn kinh tế từ Trái đất đang khai thác một khoáng vật quý giá gọi là unobtanium tại Pandora, một hành tinh tươi tốt mang sự sống nằm trong chòm sao Alpha Centauri. Việc mở rộng khai thác mỏ tại cụm làng đe dọa sự tồn tại của tộc người bản địa Na’vi nơi đây. Người Na’vi cao khoảng 3 m, có da màu xanh, có hình dáng và trí óc giống con người. Họ sống hòa hợp với thiên nhiên và tôn thờ Mẹ vĩ đại Eywa.
Để tìm hiểu về người Na’vi và sinh quyển ở Pandora, các nhà khoa học sử dụng cơ thể người lai Na’vi gọi là các thế thân (Avatar), được hoạt động thông qua liên kết thần kinh bởi những người có kiểu gen phù hợp. Jake Sully (Sam Worthington), một cựu lính thủy đánh bộ bị liệt 2 chân được gọi đến để thay thế người anh sinh đôi là một nhà khoa học được huấn luyện để trở thành một Avatar nhưng bị giết chết trong một vụ cướp.
Khi Avatar của Jake đến hành tinh Pandora, anh đã bị lạc đồng đội và gặp Neytiri (Zoe Saldana), một cô gái người Na’vi. Jake được đưa đến bộ tộc của Neytiri, làm quen với mọi người. Trong khi đó, các nhà khoa học tại Trái Đất muốn Jake trở thành gián điệp để họ có thể tấn công cây thần của người Na’vi. Trong quá trình ở hành tinh này, Jake và Neytiri nảy sinh tình cảm với nhau.
 |
| Một cảnh trong phim Avarta |
Thế nhưng đội quân của con người vẫn quyết định tấn công cây thần của người Na’vi, bất chấp việc bộ tộc này có thể bị tiêu diệt. Những người Na’vi và cả Jake đã quyết định sát cánh bên nhau để chống lại cuộc tấn công của con người.
Những người dân của bộ tộc Na’vi thể hiện sự thiện chiến nhờ phong cách sống hòa hợp với thiên nhiên của họ. Những loài động vật độc nhất vô nhị được huấn luyện trở thành chiến binh nguy hiểm. Trong khi đó, loài người được trang bị vũ khí tối tân và các thiết bị đặc biệt để có thể sinh sống trên hành tinh Pandora. Dù không có những đặc điểm về hình thể và tự nhiên phù hợp với hành tinh này, con người lại có các phụ tùng hiện đại nhất để khắc phục những hạn chế.
Ý tưởng về Avatar bắt đầu vào năm 1994, khi Cameron viết 80 trang bản thảo cho bộ phim. Việc quay phim diễn ra sau khi hoàn thành bộ phim của Cameron năm 1998 – Titanic nhưng theo Cameron, những kỹ xảo cần thiết chưa có sẵn để đạt đến những gì ông muốn thể hiện về bộ phim. Bắt đầu làm việc với ý tưởng về một ngôn ngữ khác của người ngoài hành tinh vào mùa hè năm 2005, Cameron mới bắt tay lại để phát triển kịch bản phim và bổ sung thông tin chi tiết năm 2006. Avatar có kinh phí khoảng 237 triệu USD và được quay dưới định dạng 3D - một công nghệ còn rất mới ở Mỹ thời điểm bấy giờ.
Mãi đến ngày 10/12/2009, Avatar mới được công chiếu tại London (Anh); ngày 16/12, phát hành quốc tế; ngày 18/12, công chiếu tại Mỹ và Canada. Bộ phim được ca ngợi và tán dương nhiệt liệt, gặt hái nhiều thành công trong thương mại. Bộ phim đã phá vỡ kỷ lục phòng vé suốt thời gian trình chiếu và trở thành phim có doanh thu cao nhất mọi thời đại tại Mỹ, Canada và trên toàn thế giới, vượt qua Titanic – đã giữ kỷ lục suốt 12 năm.
Avatar cũng trở thành bộ phim đầu tiên thu được hơn 2 tỷ đô la. Sau thành công của phim, Cameron đã ký hợp đồng với hãng 20th Century Fox để sản xuất hai phần tiếp theo, Avatar trở thành phần đầu trong kế hoạch bộ ba.
Tại Việt Nam, Avatar là bộ phim đầu tiên được chiếu dưới dạng 3D ở nước ta và được chiếu trước cả Bắc Mỹ 12 tiếng đồng hồ (16 phút của phim, thậm chí đã được chiếu cho báo giới Việt Nam từ ngày 30/10/2009), tạo thành một “hiện tượng” điện ảnh ở Việt Nam. Phòng chiếu 3D luôn kín chỗ ngồi và phải đặt vé trước 2 tuần. Hãng 20th Century Fox đã yêu cầu Việt Nam thắt chặt kiểm soát nhằm đảm bảo bộ phim không bị lộ ra.
Không thực sự “quay” vẫn thắng giải
Ngoài thành công về doanh thu, phim được đánh giá cao về nghệ thuật khi nhận được đề cử 9 giải Oscar, trong đó bao gồm Phim xuất sắc nhất, Đạo diễn xuất sắc nhất và đoạt 3 giải tại Lễ trao giải Oscar lần thứ 82 năm 2010: Quay phim xuất sắc, Hiệu ứng hình ảnh và Chỉ đạo nghệ thuật xuất sắc.
Ngay từ khi được đề cử Oscar ở hạng Quay phim xuất sắc, Avatar đã bị cho là không xứng đáng. Avatar dựng phim phần lớn bằng kỹ xảo máy tính, nhà sản xuất không thực sự “quay” cái gì. Vậy mà bom tấn của James Cameron lại được đề cử, thậm chí thắng giải Quay phim xuất sắc nhất, đã khiến khán giả “ngã ngửa” vì bất ngờ.
Nổi bật nhất trong phim là cảnh trận chiến giữa người Trái Đất và bộ tộc Na'vi trong Avatar không chỉ thể hiện sự tàn khốc, gay cấn của một trận chiến mà còn là đỉnh cao trong việc xử lý đồ họa và hình ảnh phim. Có điều, cảnh phim này đều được dựng cảnh từ kỹ xảo máy tính. Bởi thế, tranh cãi đã dấy lên khi Avatar nhận được giải thưởng Best Cinematography, một giải thưởng dành cho kỹ thuật quay phim xuất sắc.
Là một siêu phẩm được đánh giá hoàn hảo và xuất sắc ở nhiều phương diện, nhưng khán giả cho rằng việc Avatar nhận được giải thưởng cho kỹ thuật quay phim là điều bất hợp lý, khi phần lớn thước phim của Avatar được tạo ra bởi kỹ xảo máy tính. Tuy vướng phải một vài tranh cãi với giải thưởng Best Cinematography, Avatar vẫn thực sự xuất sắc đem về thêm hai giải thưởng bao gồm Best Art Direction cùng Best Visual Effects tại Oscar lần thứ 82.
Gần đây, Avatar được chú ý trở lại khi giành lại danh hiệu “phim có doanh thu cao nhất trong lịch sử” từ bom tấn siêu anh hùng Marvel “Avengers: Endgame”. Trước khi phần phim “Endgame” ra mắt vào tháng 4/2019, “Avatar” của James Cameron liên tục giữ ngôi vương phòng vé cao nhất trong một thập kỷ với doanh thu khoảng 2,7897 tỷ USD trên toàn thế giới. “Avengers: Endgame” sau đó đã vượt lên sít sao, với doanh thu 2,7902 tỷ USD.
Song mọi chuyện đã xoay chiều khi vào cuối tháng 3/2021, “Avatar” đã trở lại các rạp chiếu phim ở Trung Quốc và thu về thêm hàng triệu USD, nâng tổng doanh thu của bộ phim lên con số 2,802 tỷ USD và giành lại ngôi vị bộ phim có doanh thu cao nhất phòng vé trong lịch sử.
Nhà sản xuất của Avatar - Jon Landau cho biết: “Chúng tôi tự hào đạt được cột mốc quan trọng, nhưng Jim và tôi vui mừng nhất là bộ phim đã trở lại rạp trong thời điểm khó khăn này. Chúng tôi muốn cảm ơn người hâm mộ Trung Quốc đã ủng hộ bộ phim. Mọi người đang làm việc chăm chỉ cho các bộ phim Avatar tiếp theo”.
Phim Avatar được phát hành trở lại tại Trung Quốc vì nhu cầu tới rạp chiếu phim lên cao chưa từng có trong giai đoạn phục hồi sau đại dịch Covid-19. Tại thị trường Trung Quốc, nhiều bộ phim đã gặt hái thành công lớn, bao gồm “Detective Chinatown 3” hay “Hi, Mom”. Trong khi đó ở Bắc Mỹ, hầu như không có ai đi xem phim và doanh thu bán vé ngày càng đi xuống, các hãng phim Hollywood đành tiếp tục trì hoãn việc phát hành các bộ phim chủ lực của mình.
