Minh bạch, rõ ràng hơn
Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý, Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái cho hay, tiếp thu ý kiến của các ĐB Quốc hội, dự thảo luật đã bổ sung Điều 59 quy định về xử lý tài sản, thu nhập kê khai không trung thực, tài sản, thu nhập tăng thêm không được giải trình một cách hợp lý.
Qua xác minh, nếu kết luận tài sản, thu nhập thực tế lớn hơn tài sản, thu thập đã kê khai hoặc việc giải trình về tài sản, thu nhập tăng thêm không hợp lý thì cơ quan thuế sẽ xem xét thực hiện việc truy thu thuế thu nhập cá nhân với thuế suất 45%.
“Việc truy thu thuế này không loại trừ việc xử lý trách nhiệm hình sự và tịch thu tài sản đối với người kê khai, nếu các cơ quan tiến hành tố tụng trong quá trình giải quyết một vụ án hình sự khác chứng minh được tài sản kê khai không trung thực, tài sản tăng thêm không giải trình được một cách hợp lý có được hoặc có nguồn gốc từ hành vi phạm tội”, ông Khái nói và cho biết, người bị truy thu thuế có quyền khiếu nại đến cơ quan, đơn vị kiểm soát tài sản, thu nhập. Trường hợp không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại thì có quyền khởi kiện ra tòa án.
Theo Phó Chủ nhiệm UBTP Nguyễn Mạnh Cường, nhóm nghiên cứu của UBTP tổng kết nghiên cứu cho biết, hiện nay chưa có quy định xử lý tài sản mà người sở hữu có được một cách bất thường, không giải trình được hoặc giải trình không hợp lý về nguồn gốc hợp pháp. Trong khi đây là những tài sản tiềm ẩn nguy cơ có nguồn gốc từ tham nhũng, vi phạm pháp luật.
Cùng với đó, việc dự thảo luật bổ sung quy định xử lý đối với các loại tài sản này là rất cần thiết, phù hợp với ý kiến đề nghị của đa số ĐB Quốc hội. Tuy nhiên, về nội dung cụ thể của quy định, theo Nhóm nghiên cứu, luật quy định chung một hình thức xử lý cho tất cả các trường hợp kê khai không trung thực; tài sản, thu nhập tăng thêm không được giải trình một cách hợp lý là chưa phù hợp.
Vì có nhiều loại tài sản như: Tài sản, thu nhập không trung thực nhưng chứng minh được nguồn gốc hợp pháp; tài sản, thu nhập kê khai không trung thực và không giải trình được, giải trình không hợp lý về nguồn gốc; tài sản, thu nhập có kê khai nhưng không giải trình được, giải trình không hợp lý về nguồn gốc. Do đó, mỗi loại tài sản, thu nhập phải có cách xử lý khác nhau.
Cơ quan nào kiểm soát tài sản, thu nhập?
Liên quan đến vấn đề thẩm quyền kiểm soát tài sản, thu nhập (Điều 32 dự thảo luật), nhiều ĐB đều đồng quan điểm với quy định như trong dự thảo Luật và cho rằng cơ quan thanh tra có điều kiện tốt hơn về cơ sở vật chất, chuyên môn, nghiệp vụ, kinh nghiệm trong xác minh tài sản, thu nhập; đồng thời đây cũng là cơ quan quản lý cơ sở dữ liệu quốc gia về kiểm soát tài sản, thu nhập.
Tuy nhiên, Chính phủ cần nêu rõ hơn tính khả thi khi giao thẩm quyền kiểm soát tài sản, thu nhập cho cơ quan thanh tra, bảo đảm việc kiểm soát tài sản, thu nhập của cơ quan này không làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của các cơ quan Nhà nước.
Cho rằng việc kiểm soát tài sản bao gồm nhiều công việc từ kê khai, xác minh, xử lý, theo dõi… bởi vậy Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Nguyễn Đình Quyền cho biết, tại nhiều nước trên thế giới, việc này giao cho kiểm toán và cơ quan thuế thực hiện.
Trong khi đó, ở nước ta, việc xác minh tài sản lại giao cho cán bộ thuộc bộ phận tổ chức cán bộ thực hiện là chưa hợp lý bởi đội ngũ này chưa được đào tạo bài bản về nội dung này. Do đó, ông Quyền cho rằng, cần có bước đột phá trong việc kiểm soát tài sản, thu nhập và nên giao cho cơ quan chuyên trách thực hiện công việc này theo trình tự tố tụng minh bạch.
Giải trình nội dung này, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Nguyễn Văn Thanh cho biết, theo tính toán, Thanh tra Chính phủ sẽ kiểm soát tài sản, thu nhập khoảng 6.000 đối tượng, các cơ quan thanh tra cấp tỉnh kiểm soát trên dưới 2.000 người, riêng các địa phương lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh khoảng 10.000 đối tượng.
Nếu dự thảo Luật được thông qua và Quốc hội ra Nghị quyết kèm theo để tổ chức thi hành luật thì ngành thanh tra sẽ đề xuất chuyển phần lớn lực lượng để làm việc này. Phần thanh tra kinh tế - xã hội hiện nay đang chiếm một nửa công chức ngành thanh tra sẽ phải giảm đi; công tác thanh tra các vụ việc, dự án sẽ chuyển cho Kiểm toán Nhà nước. Thanh tra Chính phủ, thanh tra tỉnh, thanh tra bộ, ngành chỉ thanh tra các vụ việc quan trọng mà Thủ tướng thấy cần thiết phải làm rõ.
Dự kiến, hơn 1/3 công suất của Thanh tra Chính phủ sẽ dành cho việc kiểm soát tài sản, thu nhập, tạo ra sự biến đổi trong tổ chức hoạt động của toàn lực lượng. Như vậy, cả nước có 85 cơ quan, 21 bộ, ngành, 63 tỉnh và Thanh tra Chính phủ thực hiện nhiệm vụ kiểm soát tài sản, thu nhập.