 |
| Ảnh minh họa |
Ngành giao thông với đặc thù đa lĩnh vực, nhiều đối tượng, tổ chức tham gia, sử dụng nhiều trang thiết bị, phương tiện kỹ thuật, phạm vi hoạt động trải rộng, thời gian dài… Những năm trở lại đây, cùng với sự phát triển của lĩnh vực GTVT trên cả nước thì các tranh chấp, vi phạm trong lĩnh vực GTVT, xây dựng cầu đường,… ngày càng nhiều, càng phức tạp, phát sinh nhu cầu về giám định tư pháp phục vụ cho hoạt động tố tụng.
Chính vì thế, công tác giám định tư pháp trong lĩnh vực GTVT trở nên đa dạng và có nhiều công trình vô cùng phức tạp. Hiện nay, Bộ GTVT được giao thực hiện giám định tư pháp trong lĩnh vực GTVT về đường bộ, đường sắt, đường thủy nội địa hàng hải, hàng không trong phạm vi cả nước, trừ hoạt động giám định đầu tư công trình giao thông được thực hiện theo quy định của Bộ Xây dựng.
Theo thống kê những vụ trưng cầu giám định từ trước đến nay, để giám định một hạng mục của ngành GTVT thì kinh phí, thời gian giám định rất lớn. Ông Nguyễn Văn Thành, Phó Viện trưởng Viện Khoa học Công nghệ, Bộ GTVT cho biết: “Những công trình giao thông có dấu hiệu vi phạm, được các cơ quan điều tra yêu cầu giám định được đưa về Viện Khoa học Công nghệ là những công trình lớn. Vì thế, để có thể triển khai giám định công trình đó thì phải mất thời gian khá dài và phải tốn rất nhiều kinh phí. Ví dụ như năm 2009, tỉnh Hà Tây cũ có trưng cầu giám định nạo vét hữu cơ của nền móng khu hành chính Hà Đông. Được biết, giá thành hạng mục đó vào khoảng 700 triệu đồng và sau khi Viện giám định xong thì chi phí giám định lên tới hơn 300 triệu đồng”.
Một điều băn khoăn nữa của ông Phó Viện trưởng Viện Khoa học Công nghệ Bộ GTVT đó là hệ thống pháp luật về giám định tư pháp vẫn chưa trao đủ quyền cần thiết để giám định viên tư pháp thực hiện giám định. Vì vậy, khi vụ việc lớn yêu giám định viên không đủ tự tin để giám định con đường hay chiếc cầu đó, thành ra rất nhiều vụ việc Viện phải từ chối.
Chậm trễ triển khai Luật Giám định tư pháp
Theo báo cáo của Bộ GTVT, hiện nay công tác giám định tư pháp trong một số lĩnh vực của ngành GTVT chưa phổ biến rộng rãi nên nhiều vi phạm luật pháp trong các lĩnh vực như: xây dựng giao thông, vận tải, phương tiện - người lái gây ra lãng phí, thất thoát hoặc ảnh hưởng đến thân thể, tính mạng của con người nhưng các vụ việc đó chưa được xử lý kịp thời, hoặc phải kéo dài thời gian xem xét, hoặc “chìm xuồng”, hoặc xử lý hành chính nội bộ… Một trong những nguyên nhân đó là vì không thực hiện hoặc không thể thực hiện giám định tư pháp để phục vụ công tác điều tra. Từ đó đã làm chế tài thực thi luật pháp không nghiêm, kém hiệu lực và hiệu quả.
Vụ Pháp chế Bộ GTVT cho biết, hiện Bộ GTVT vẫn chưa có giám định viên tư pháp, tổ chức giám định tư pháp công lập mà chỉ có danh sách người giám định tư pháp theo vụ việc. Từ năm 2011 đến nay, đã gần 3 năm Bộ GTVT mới giải quyết được 6 trưng cầu giám định do các cơ quan chức năng như cảnh sát điều tra, tòa án,... yêu cầu.
Luật giám định tư pháp có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2013, trong đó Luật đã giao Bộ GTVT có một số nhiệm vụ phải hoàn thành ngay trong năm 2012. Tuy vậy, theo đánh giá của Thứ trưởng Nguyễn Thúy Hiền, Trưởng đoàn kiểm tra Đề án “Đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động giám định tư pháp” tại Bộ GTVT vào ngày 18/9 vừa qua thì việc thực hiện hoạt động giám định tư pháp của Bộ GTVT trên tổng thể còn rất chậm so với yêu cầu. Sau khi Luật có hiệu lực, phải đến ngày 8/8/2014 Bộ GTVT mới ban hành Thông tư số 33/2014/TT-BGTVT "Quy định về giám định tư pháp trong lĩnh vực GTVT".
Luật giám định tư pháp quy định người giám định tư pháp bao gồm: giám định viên tư pháp và người GĐTP theo vụ việc. Hiện Bộ GTVT chỉ có 4 người làm giám định viên vụ việc và Bộ cũng chưa lựa chọn và công bố tổ chức giám định theo vụ việc.
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thúy Hiền lưu ý: “Hiện nay, Bộ GTVT cần xây dựng đủ số lượng đội ngũ giám định viên theo vụ việc, để khi xảy ra các vụ việc thì lúc đó đã có những giám định viên tư pháp có trình độ, năng lực. Hiện nay, một số đơn vị của Bộ GTVT đã có đủ điều kiện để xác định là tổ chức giám định theo vụ việc. Vì thế cần xác định thật rõ, công bố trên các phương tiện truyền thông các đơn vị giám định để các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong và ngoài ngành khi có nhu cầu thì có thể trưng cầu giám định khi cần thiết”.
