Truyền thông Nga tuần qua dẫn các nguồn tin cho biết, máy bay có biệt danh “Sở chỉ huy trên không” mới của nước này - còn được gọi là máy bay “Ngày tận thế” sẽ được chuyển từ mẫu máy bay Il-80 sang máy bay thân dài 4 cánh Il-96-400M.
Máy bay đặc biệt
Biệt danh “máy bay ngày tận thế” được đặt cho các trung tâm chỉ huy và kiểm soát trên không ở Mỹ. Ở Nga, các máy bay này được gọi là “Sở Chỉ huy trên không”. Các máy bay này được thiết kế để sử dụng trong trường hợp xảy ra chiến tranh hạt nhân hoặc một thảm họa lớn khiến cơ sở hạ tầng chỉ huy trên mặt đất bị phá hủy. Các máy bay phản lực nổi tiếng nhất của lớp này là máy bay E-4B do Mỹ sản xuất dựa trên mẫu máy bay Boeing 747 và máy bay Il-80 của Nga được sản xuất dựa trên máy bay chở khách Il-86. Các thông tin cho biết, lực lượng vũ trang Nga hiện có 4 máy bay như vậy trong biên chế. Thông tin chi tiết của các máy bay này được xếp vào loại bí mật nhà nước.
Theo các nguồn tin trong ngành công nghiệp máy bay của Nga, dự kiến, máy bay Il-80 tới đây sẽ được thay thế bằng một chiếc Il-96-400M. Máy bay dân dụng Il-96-400M được trang bị động cơ PS-90A1 của Nga và chỉ sử dụng các linh kiện do Nga sản xuất. Mẫu máy bay mới này có sẵn 3 biến thể, bao gồm một mẫu máy bay 305 chỗ ngồi, một mẫu 350 chỗ và một mẫu dạng cho thuê bay gồm 402 chỗ.
Nguồn tin khẳng định, việc thay thế sẽ tăng đáng kể thời gian làm nhiệm vụ chiến đấu của đài chỉ huy trên không và tăng phạm vi bao phủ của việc kiểm soát quân đội. Song, các nguồn tin không cho biết thời điểm máy bay “ngày tận thế” mới của Nga sẽ được chế tạo cũng như việc sẽ có bao nhiêu bản sao của đài chỉ huy trên không của Nga sẽ được sản xuất dựa trên mẫu máy bay Il-96-400M.
Theo các chuyên gia hàng không của Nga, trên thế giới hiện nay chỉ có Mỹ và Nga được trang bị các máy bay đặc biệt “ngày tận thế”. Các máy bay này đóng vai trò là sở chỉ huy chiến lược trên không dành cho lãnh đạo cao nhất của đất nước và các lực lượng vũ trang – những người phải chỉ huy các binh chủng của lực lượng vũ trang và quản lý nhà nước trong trường hợp xảy ra chiến tranh hạt nhân, khi các sở chỉ huy trên mặt đất bị phá hủy.
Những thiết bị được trang bị trên các máy bay này đều được giữ bí mật. Tuy nhiên, bản thân chiếc máy bay lại khá dễ để nhận biết. Theo các nguồn tin, Mỹ hiện sở hữu 4 máy bay Boeing E-4B Nightwatch. Đây là phiên bản sửa đổi của máy bay Boeing-747 - mẫu máy bay đã bước vào độ tuổi trung niên nhưng đã chứng minh được hiệu quả hoạt động với phạm vi bay được đánh giá là tuyệt vời và sức chứa lớn nhờ thiết kế thân rộng. Ngoài ra, mẫu máy bay Boeing-747 sử dụng 4 động cơ, giúp nó có độ tin cậy và khả năng sống sót cao hơn.
Chiếc máy bay Ngày tận thế đầu tiên đã được đưa vào biên chế quân đội Mỹ vào giữa những năm 1970. Theo các nguồn tin mở, mẫu máy bay Boeing E-4B được trang bị hệ thống tiếp nhiên liệu trên không khiến chuyến bay của máy bay này có thể kéo dài cả một tuần. Ngoài ra, máy bay được bảo vệ khỏi các tác nhân gây sát thương của vũ khí hạt nhân, chủ yếu là xung điện từ gây tử vong cho bất kỳ thiết bị điện tử nào. Một trong những chiếc E-4B của Mỹ sẽ được điều tháp tùng cùng Tổng thống Mỹ trong các chuyến công du nước ngoài.
Nhu cầu cấp thiết
Liên Xô cũng đi theo con đường tương tự. Sở chỉ huy trên không của nước này đã được tạo ra vào những năm 1980 trên cơ sở máy bay thân rộng đầu tiên của Liên Xô là Il-86. Những máy bay được cải biến thành Sở chỉ huy trên không được đặt cho mã riêng là IL-80. Sau khi Liên Xô tan rã, toàn bộ 4 chiếc IL-80 thuộc sở hữu của Nga. Vào giữa những năm 2010, các máy bay này đã được trang bị lại.
Theo các chuyên gia, máy bay ngày tận thế của Nga không thua kém gì so với máy bay cùng lớp của Mỹ về hầu hết các tính năng kỹ thuật. Song, máy bay của Nga có tầm bay liên tục ít hơn so với máy bay của Mỹ. Những chiếc máy bay IL-80 của Nga không bay thường xuyên mà chỉ thực hiện những chuyến bay để kiểm tra các hệ thống của nó. Vài năm trước, máy bay IL-80 đã được giới thiệu với công chúng khi bay cùng các máy bay chiến đấu trên Quảng trường Đỏ khi Không quân Nga phô diễn sức mạnh trong cuộc diễu binh Ngày Chiến thắng 9/5. Nhiều người nhận định, hình dáng của máy bay này không khác gì chiếc Il-86 dân dụng, ngoại trừ một số chi tiết như chiếc IL-80 không có cửa sổ trên thân máy bay mà thay bằng một “cái bướu” nhỏ ở phía trên.
Dù tối tân đến đâu, tốt đến đâu thì tất cả các máy bay sẽ đều trở nên lỗi thời và cuối cùng là hết hạn sử dụng. Trong bối cảnh đó, đại diện ngành công nghiệp chế tạo máy bay Nga cho hay, Nga sẽ đổi mới các sở chỉ huy trên không của họ, thay đổi nền tảng của những máy bay này. Thông báo này được đưa ra sau khi Nga đã nối lại hoạt động sản xuất máy bay tầm xa 4 động cơ Il-96-400M. Khác với mẫu máy bay Il-96 trước đó, máy bay Il-96-400M có hệ thống điện tử hiện đại nhất, buồng lái bằng kính kỹ thuật số, 4 động cơ PS-90A1 tiết kiệm nhiên liệu và mạnh hơn. Nhờ việc sử dụng các vật liệu hiện đại, trọng lượng của máy bay đã giảm.
Các thông tin cho biết, trọng lượng cất cánh tối đa của mẫu máy bay Il-96-400M là 270 tấn, lượng hành khách vận chuyển là từ 370 đến 380 người (hoặc 58 tấn hàng hóa), tầm bay của máy bay lên tới 8.750 km ở độ cao lên đến 13,1 km.
Máy bay có tốc độ bay là 830 đến 850 km/giờ. Nhà sản xuất tuyên bố, tuổi thọ của lớp máy bay này là 20 năm hoặc 60.000 giờ bay. Đó là còn chưa kể chiếc Il-96-400M trong tương lai gần có thể sẽ được trang bị loại động cơ mới tiết kiệm nhiên liệu hơn và gần như không gây tiếng ồn của Nga. Trong trường hợp này, máy bay sẽ có khả năng bay xa hơn nữa.
Theo Tiến sỹ khoa học quân sự, Đại tá Nga Makar Aksyonenko – một chuyên gia về hàng không quân sự, phiên bản sửa đổi mới nhất của máy bay chở hàng Il-76 hay Il-96-400M là phương án thích hợp để làm nền tảng cho dự án máy bay sở chỉ huy trên không độc quyền của Nga. “Một trong những yêu cầu chính đối với sở chỉ huy trên không là thời gian làm nhiệm vụ trên không đủ dài. Máy bay tầm xa Il-96 có thời gian bay liên tục dài gần gấp đôi so với máy bay tầm trung Il-86. Do đó, việc lựa chọn Il-96 được hiện đại hóa sâu sắc làm nền tảng cho dự án có vẻ khá hợp lý”, ông nói.
Các chuyên gia của Nga cho rằng, trong tình hình quốc tế phức tạp hiện nay, việc sở hữu các máy bay ngày tận thế là điều cần thiết. Những máy bay này sẽ luôn được đặt trong tư thế sẵn sàng chiến đấu, thực hiện các phi vụ để duy trì khả năng bay.