Budae Jjigage hay còn gọi là “lẩu quân đội”, được cho là một món ăn ngon với sự kết hợp tuyệt hảo giữa ẩm thực Mỹ và Hàn, bao gồm xúc xích, thịt bò đóng hộp, mì ramyun, kimchi và nước lẩu gia vị truyền thống... Món ăn này từng được xuất hiện trên drama Let’s Eat của Hàn, là một trong những món ăn nổi tiếng mà du khách nước ngoài nào cũng được dặn là nhất định phải ăn thử khi đến Hàn Quốc. Thậm chí, có cả một con đường chính thức dành riêng cho món ăn này ở Uijeongbu, tỉnh Gyeonggi (Hàn) với hàng chục quán chỉ bán mỗi Budae Jjigae hơn vài thế kỷ.
Để dễ hình dung hơn, món này cũng có sự tương đồng với món lẩu của người Việt Nam. Về nước dùng, người Hàn Quốc thường sử dụng xương lợn, xương bò hoặc gà. Hay để hương vị thanh đạm hơn, người ta có thể dùng nước ninh từ tảo biển Dasima và vỏ của củ hành tây. Việc chế biến cũng rất linh động, tùy theo nhu cầu, sở thích của từng người. Nói tóm lại, đó là sự kết hợp của nhiều loại thực phẩm trong cùng một nồi, với vị cay nóng đặc trưng, rất thích hợp cho những buổi gặp gỡ nhóm bạn hay quây quần cũng gia đình trong những ngày đông lạnh giá.
Người Hàn sau này bắt đầu thêm vào những món chả cá, mì, há cảo… khiến cho món Budae jjigae hiện đại trông thật ngon miệng và “giàu có”. Chính vì thế mà những du khách nước ngoài khi thưởng thức qua món này, chẳng ai có thể tưởng tượng được một quá khứ rất buồn như thế.
Có nguồn gốc đặc biệt
Món ăn này cũng không có gì đặc biệt, nhưng quá khứ và nguồn gốc của nó lại khiến nhiều người phải xúc động. Theo đó, nguồn gốc ra đời của nó lại mang một câu chuyện buồn. Đối với những người ông, người bà thuộc thế hệ trước của Hàn Quốc, hẳn sẽ không bao giờ quên được hệ quả đau thương mà cuộc chiến năm 1950 mang lại. Người dân khắp nơi đói khổ, bị chia cắt và phải đối mặt với sự thiếu thốn lương thực. Vào lúc tuyệt vọng nhất, có một món ăn đã đồng hành cùng họ, ấy là Budae Jjigae. Trong đó, “Budae” là “quân doanh” và “Jjigae” có nghĩa là “lẩu”, “canh” hay “đồ hầm”. Budae Jjigae có nghĩa là “món hầm quân đội”. Cái tên này được đặt theo cách mà nó được tạo ra.
Trong chiến tranh, người dân phải vật lộn với tình trạng khan hiếm thực phẩm và các cửa hàng hiếm khi có thịt dự trữ, người Hàn Quốc phải tìm dinh dưỡng từ thức ăn thừa của quân đội Mỹ ở các vùng như Uijeongbu, Songtan và Munsan.Và đây cũng là lần đầu tiên người dân Hàn Quốc biết đến những đồ ăn của phương Tây như: xúc xích, giăm bông hay thịt hun khói. Ngoài ra còn có đồ hộp đóng sẵn như phô mai, mì ống, pate…
Thế nhưng các loại thức ăn đóng hộp này rất đắt đỏ, nhiều người Hàn đã phải nhặt nhạnh và tìm mọi cách để có thức ăn cho bản thân và gia đình. Họ thường gom lại bất kỳ hộp thức ăn thừa nào của quân đội Mỹ, thêm một số nguyên liệu khác như kimchi, tỏi, rau, tương ớt, mì ăn liền, đậu đóng hộp…để làm nên món canh ăn qua ngày. Do đó, nhiều người Hàn vẫn truyền lại câu chuyện vui rằng Budae Jjigae thực ra là món ăn “rác” vì họ sử dụng thức ăn thừa mà quân đội Mỹ để lại.
| |
| Món lẩu quân đội chứ danh này ra đời vào thời gian đất nước Hàn Quốc chìm trong đói nghèo của cuộc chiến năm 1950 |
Điều đáng nói ở đây, những người dân Hàn Quốc thời đó không quen ăn những món ăn phương Tây, dù vậy họ vẫn phải cố tìm cách để thích nghi, hoặc chỉ có một con đường là chịu đói. Chính vì vậy mà món Budae Jjigae ra đời, như một cố gắng để biến những món ăn ngoại quốc xa lạ trở nên thân thuộc và có mùi vị quê hương hơn.
Tình trạng khan hiếm thịt tiếp tục diễn ra vào thời kỳ hậu đình chiến. Sự thiếu thốn về mặt lương thực trầm trọng đã khiến người Hàn phải tìm mọi cách để kiếm đồ ăn nuôi bản thân và gia đình. Theo đó vào những năm 1950, người Hàn đã phải nhặt nhạnh và tìm mọi cách để có thức ăn cho bản thân và gia đình. Song do nguyên liệu khan hiếm, họ đành phải cậy nhờ vào các món đồ được tuồn ra một cách bất hợp pháp từ những doanh trại quân đội Mỹ đang đóng quân trong nước lúc bấy giờ. Những món ăn như thịt hộp, xúc xích và đồ quân đội Mỹ tuồn ra được bán trong “chợ đen”.
Cũng chính vì những món thực phẩm đóng hộp được tuồn ra từ quân đội Mỹ thời bấy giờ là phạm pháp, rất nhiều quán ăn mọc lên đã phải để bảng hiệu là quán bán “chả cá”, trong khi thực tế, sau quầy bán là rất nhiều những người dân đang xì xụp món Budae jjigae. Cũng có nguồn tin cho rằng việc nấu đồ Mỹ trong sốt tương đỏ sậm của Hàn Quốc là để “ngụy trang” không bị chính quyền bắt được.
Linh hồn của ẩm thực Hàn Quốc
Ngày nay, budae jjigae xuất hiện trên các thực đơn của hầu hết nhà hàng, đặc biệt trong khu vực trường đại học. Nhiều người không hề biết được câu chuyện lịch sử của nó, họ chỉ ăn đơn giản vì thích hương vị. Theo ông Lee Ok-hyang, chủ một nhà hàng, bí quyết làm nên món Budae jjigae ngon là kim chi. Kim chi cần được lên men đủ, trong ít nhất một hoặc hai năm.
Budae Jjigae được phục vụ tại các nhà hàng ở Hàn Quốc và một số nơi trên thế giới. Thậm chí, ở tỉnh Uijeongbu, nơi xuất xứ của món lẩu quân đội, có cả một con đường được đặt tên món ăn này. Một số nhà hàng ở đây đã bán món lẩu quân đội từ khi cuộc chiến chấm dứt (1953) cho đến nay. Một bữa ăn thịnh soạn với budae jjigae có giá khoảng 9.000 - 20.000 won (170.000 - 380.000 đồng) mỗi người.
Món Budae Jjigae có nhiều phiên bản, được người Hàn Quốc ăn rất thường xuyên do sự tiện dụng. Chỉ cần vào bất kỳ một cửa hàng tiện lợi nào cũng có thể tìm thấy ba thành phần chính cho một tô budae jjigae giản tiện là mì gói, xúc xích và kimchi. Được biết, nổi tiếng nhất đối với món ăn này phải nhắc đến Nolboo là một thương hiệu nhượng quyền Budae-jjigae, đã mở cửa hàng đầu tiên vào năm 1987 và hiện đang quản lý khoảng 1.000 địa điểm trên cả nước.
Con đường nơi tiệm Odeng Sikdang tọa lạc, đường Hoguk-ro, cũng có một số nhà hàng Budae-jjigae khác và đã được chính thức đổi tên thành đường Uijeongbu Budaejjigae vào năm 1999.
Năm 2011, siêu sao K-pop Hwangbo, trước đây thuộc nhóm nhạc Chakra, đã mở nhà hàng Shimso nổi danh với món budae-jjigae được nấu từ nước dùng xương bò ninh trong 12 giờ và hiện giờ có hai địa điểm ở Seoul. Hồi năm ngoái, cẩm nang Michelin đã gọi món ăn này là một trong những “món phải thử ở Hàn Quốc” đối với du khách.
| |
| Món budae jjigae ngày nay xuất hiện hầu hết bên trong các cửa hàng ăn uống tại Hàn Quốc |
Bà Angela Kim, Giám đốc thực phẩm của trang web nổi tiếng Tasty Korea cho rằng. sở dĩ món Budae-jjigae được ưa chuộng trong thời hiện đại là do tính chất dễ làm, tiện lợi và có hương vị cuốn hút. “Một khi có nước súp và nguyên liệu ngon, tất cả những gì bạn làm là cho vào mọi thứ và nấu chín. Không cần phải có bất kỳ thiết bị đặc biệt nào như than củi hay lò nướng, do đó ai cũng có thể nấu được. Đó là món ăn linh hồn của Hàn Quốc”, bà Angela Kim chia sẻ.
Blogger ẩm thực nổi tiếng người Mỹ gốc Hàn Hyosun Ro mới đây đã đăng một bức hình món Budae-jjigae trên Instagram và liên kết với công thức nấu của cô. Cô nói, “Bạn có thể làm món này ở nhà với một vài nguyên liệu có trong tủ bếp và kim chi”.
Đầu bếp Peter Cho, người từng hai lần vào bán kết giải James Beard Award và thường xuyên phục vụ khách món budae-jjigae tại nhà hàng Han Oak của ông ở Portland, Oregon, cho biết budae-jjigae là món ăn phù hợp cho mùa dịch bởi vì 'món ăn sử dụng tất cả các mặt hàng chủ lực có thể tìm thấy ở hầu hết các kệ siêu thị: Spam, xúc xích đóng hộp và đậu đóng hộp.
Có thể nói, đây là món ăn đã đi qua cùng người dân xứ Kim Chi trong những ngày gian khó nhất. Món ăn này đã gắn bó với người Hàn mãi đến những năm tháng sau này, khi đã phát triển vô cùng, và họ có thể nhập khẩu hợp pháp bất kì món đồ hộp nào mình muốn, thì món Budae jjigae vẫn được xem như một biểu tượng thời chiến, và vẫn tồn tại cho đến bây giờ.