Mai mùa Hạ

Vẻ đẹp lạ lùng đó là của Mai… nhưng là Mai chỉ nở khi trời đất đã sang Hè…

Hạ Mai là loại cổ thụ, có hoa rất giống với hoa Mai vàng của mùa Xuân nhưng hoa chỉ nở vào khoảng giữa tháng tư cho đến tháng sáu dương lịch hàng năm. Hạ Mai có thân gỗ sốp nhẹ, thân mập hình trụ, trung bình cây cao từ 4 -7m. Lá của Hạ Mai là loại ba lá có hình mũi mác thon hẹp. Hạ Mai có hoa mọc thành cụm ở đầu cành, mang nhiều hoa to màu trắng phớt vàng. Mỗi bông hoa mang 12 nhị dài, tua nhị màu vàng ngả cam còn có thêm ánh đỏ. Khi hoa nở các nhị tua tủa trước cánh hoa, lung linh trong gió tạo nên một vẻ đẹp thật kiều diễm cao sang. Hạ Mai phân cành rất mạnh, cành cong và rũ, có thể do hình ảnh mềm dẻo linh hoạt này cho nên dân gian còn gọi Hạ Mai là cây Bún. 

Tuy nhiên, theo lời các cụ ở địa phương thì ngày xưa nơi này giữa cánh đồng nắng cháy lại sừng sững có cây Hạ Mai tỏa rộng bóng mát, người nông dân làm ruộng thường kéo đến đây để nghỉ trưa tránh nắng dưới những tán lá. Thời đó người ta thường gánh bún ra đây để bán, bà con nông dân thường họp mặt nghỉ ngơi, ăn uống nói cười, bàn chuyện nhà ngày mùa dưới gốc cây này vì thế Hạ Mai được gọi thân thương là cây Bún…

Sững sờ trước vẻ đẹp của Hạ Mai

Hạ Lão Mai quý hiếm

Cho đến nay, theo ghi nhận trên cả nước ta chỉ có vài nơi còn có cây Hạ Mai quý hiếm. Một trong những cây còn sót lại đó là ở làng Tường Vân, phường Nhơn Phú, thành phố Qui Nhơn. Chúng tôi tìm về nơi này để chiêm ngưỡng Hạ Mai đúng vào dịp cuối tháng Tư trời rực nắng. Cây Hạ Mai nằm giữa sân đình Tường Vân được bao bọc xung quanh là một dãy bờ tường là cây xanh thấp hiền hòa. Cả cơ ngơi ngôi Đình này thì lại nằm gọn trong lòng một đồng lúa bao la đang ngậm hạt xanh mượt cả một khoảng trời…

Hướng dẫn chúng tôi tham quan cây Hạ Mai quý hiếm này là ông Huỳnh Ngọc Hy người địa phương, năm nay đã 80 tuổi. Nhà của ông đối diện với sân đình chỉ cách vài thuở ruộng. Ông Hy cho biết: Không biết cây có từ bao giờ nhưng từ bé thơ tôi đã nhìn thấy, cuộc đời tôi đã chứng kiến biết bao mùa hè với hoa mai nở sáng rực cả khoảng trời này. Tôi đã đi nhiều nơi khắp đất nước có thấy vài nơi khác có Hạ Mai nhưng không cây nào to và đẹp như cây này. Đây là cây Hạ Mai quý hiếm bậc nhất nước ta, bởi theo tính toán của các kỹ sư Lâm nghiệp trong lần đến tham quan cho biết thì tuổi đời của cây phải tính bằng ngàn năm. 

Chúng tôi thật sự ấn tượng với vẻ đẹp của Hạ Mai khi được tận mắt chiêm ngưỡng. Giữa tháng tư Mai đã lác đác ra hoa, những chùm hoa trắng phơn phớt vàng, khoe sắc dưới cái nắng rất gắt của miền Trung. Hoa Mai mùa hè đung đưa nhẹ nhàng trên các cành mảnh khảnh hết sức đẹp và thật tương phản với thân hình đồ sộ của cây. Nhìn dáng hoa khoe sắc như toát lên một triết lý, dù cuộc sống với môi trường đầy khắc nghiệt của những ngày nắng như đổ lửa rồi bao ngày mưa dầm bão lụt nhưng cây đã hiên ngang vượt qua nghiệt ngã thăng trầm để rồi đến đúng hẹn cây vẫn cho đời những bông hoa tươi thắm. 

Hạ Mai như còn nhắn nhủ với con người: Cuộc sống luôn có những khó khăn và thử thách, vì vậy luôn cần phải có niềm tin và hy vọng bởi lẽ: Mai không chỉ xuất hiện ở mùa Xuân mà khi thời tiết khắc nghiệt nhất của mùa hè thì vẫn có Mai, đó chính là Hạ Mai. Thiên nhiên luôn mang lại cho chúng ta những bài học thật diệu kỳ, mọi thứ đều có thể, đều có những ngoại lệ riêng của nó…Giữa cái nắng gắt của trưa hè, có một cơn gió thổi ngang nghe rì rào và mát rượi. Trong không gian hiền hòa của miền quê ấy, chúng tôi như còn thầm nghe được lời của Hạ Mai nhắc nhở: Hãy kiên trì bền bỉ vượt qua những khó khăn trở ngại thì thành quả bao giờ  cũng là điều quý giá, ngọt ngào…

Giá trị cần gìn giữ

Gốc Mai Hạ

Ông Huỳnh Ngọc Hy tâm sự rằng: Người dân địa phương từ xưa đến nay luôn tự hào về cây Hạ Mai cổ quý hiếm bậc nhất này hiện chỉ có ở làng Tường Vân. Khi đến mùa hoa nở rộ, từ xa trông cây giống như người đội một thúng bông đứng gữa đồng dâng hoa lên trời xanh. Hạ Mai có một vẻ đẹp lạ lùng mà khó có một loài hoa nào sánh kịp. 

Hạ Mai không chỉ có giá trị về mặt thẩm mỹ, quý hiếm, mà từ lâu nó đã là biểu tượng tâm linh của cả làng. Được bao bọc xung quanh là dãy nhà vườn đẹp đẽ của dân làng, cây mọc tự nhiên gắn trong quần thể di tích tâm linh là ngôi đình cổ. Trải qua bao biến cố thăng trầm của lịch sử Hạ Mai vẫn trường tồn cùng với quê hương. Người địa phương lớn lên dù có đi xa thì trong ký ức của họ vẫn thấp thoáng vẻ đẹp êm đềm của Hạ Mai bên đồng lúa xanh tươi của quê nhà…

Vài năm trước có đoàn công tác về Lâm nghiệp của tỉnh đến làng để khảo sát thực tế cây Hạ Mai. Đoàn đã đo vẽ, chụp ảnh hiện trạng và hết sức khen ngợi cây quý hiếm nhưng sau lần đó đến nay dân làng cũng chưa thấy các cơ quan chức năng cho tiến hành biện pháp gì để duy trì và tôn tạo cho cây quý hiếm này. Mặt khác người dân còn sợ cây bị cưa trộm vì thực tế việc trộm cây quý đã xảy ra nhiều ở các địa phương khác. 

Nhưng mối  lo nhất là vài năm nay thời tiết khá thất thường. Ở nhiều nhánh của hạ Mai đã có dấu hiệu hư hoại, trước mắt người địa phương vẫn tự chăm sóc, theo dõi và bảo vệ cây. Với người dân nơi này Hạ Mai từ lâu đã là một biểu tượng không gì thay thế được của làng…Còn với chúng tôi khi được chiêm ngưỡng mai nở giữa mùa hè đã là một điều rất may mắn, bởi điều ấy không phải ở đâu hay ai cũng dễ có cơ hội được tận hưởng niềm hạnh phúc đơn sơ mà vô cùng thú vị này…