Huy động nguồn lực từ cả xã hội
ACEEE xếp hạng các thành phố tiết kiệm năng lượng nhất trên toàn nước Mỹ trên các tiêu chí về chính sách và hành động giảm sử dụng năng lượng trong năm lĩnh vực chính: xây dựng và quản lý toà nhà, giao thông vận tải, nỗ lực tiết kiệm năng lượng và tài nguyên nước, chính sách của các nhà cầm quyền và các sáng kiến của cộng đồng địa phương. Báo cáo của ACEEE năm 2013 cho thấy thành phố Boston đang dẫn đầu các thành phố của quốc gia trong việc tiết kiệm năng lượng.
Cụ thể, Lệnh Hành động năm 2009 của Thị trưởng Thomas M. Menino và Kế hoạch Hành động Khí hậu 2011đặt ra các mục tiêu tiết kiệm năng lượng cho toàn bộ các hoạt động của thành phố. Trong đó phải nhắc đến sáng kiến “Greenovate Boston” của Thị trưởng và các nhà lãnh đạo doanh nghiệp, nhằm mục tiêu giảm 80% lượng khí thải các-bon xuống dưới mức năm 2005 vào năm 2050.
Bên cạnh đó là chương trình “Renew Boston” nhằm củng cố các mối quan hệ hợp tác và tiếp cận hiệu quả giữa chính quyền thành phố với các nhóm cư dân, doanh nghiệp vừa và nhỏ về tiết kiệm năng lượng. Ngoài ra, Pháp lệnh Công bố và Báo cáo Năng lượng Tòa nhà năm 2013 của Thành phốyêu cầu tất cả các tòa nhà lớn phải xếp hạng và báo cáo việc sử dụng năng lượng của họ để cung cấp dữ liệu giúp cải thiện việc quản lý năng lượng.
 |
| Ưu tiên sử dụng xe đạp trong thành phố. |
Ông Steven Nadel - Giám đốc điều hành của ACEEE, đánh giá: “Với các chương trình như Renew Boston, thành phố đã thể hiện một cam kết ấn tượng trong việc cắt giảm lãng phí năng lượng. Các sáng kiến góp phần giúp giảm thiểu chi phí năng lượng cho người dân và doanh nghiệp, góp phần giúp nền kinh tế vững mạnh hơn và môi trường trong lành hơn”.
Ở Boston, cộng đồng nhận thức được sự ảnh hưởng của biến đổi khí hậu có thể dẫn tới nhiệt độ môi trường khắc nghiệt hơn; lũ lụt do mưa lớn kéo dài, đặc biệt các vùng ven biển, ven sông; và nhiều thiên tai khác. Một nguyên nhân chính cho sự nóng lên toàn cầu và thay đổi khí hậu bất thường là kết quả của việc con người phát thải khí nhà kính quá nhiều vào môi trường và tầng khí quyển thông qua việc sử dụng nhiên liệu hoá thạch.
Chính vì vậy, mục tiêu tối ưu năng lượng luôn song hành với giảm thiểu phát thải khí các-bon. Mỗi quốc gia, thành phố và con người đều có vai trò quan trọng trong việc giảm lượng khí thải toàn cầu gây ra hiện tượng này. Trong đó, các thành phố chiếm khoảng 70% tổng lượng khí thải của thế giới. Đó là lý do tại sao những thay đổi lớn cần phải xảy ra ở cấp độ địa phương và cá nhân trước.
Nói về điều này, Thị trưởng thành phố Menino cho biết: “Boston là một thành phố đẳng cấp thế giới và chúng tôi biết rằng sự thịnh vượng kinh tế của chúng tôi gắn liền với ‘sự xanh hóa’ của nó.Điều này giúp tạo ra việc làm và cải thiện sức khoẻ của cộng đồng. Giảm sử dụng năng lượng là một bước đi thông minh trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống ở Boston và trên toàn thế giới ”.
Bắt đầu từ ngôi nhà mình đang sống
Giống như nhiều thành phố, ở Boston, lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính đến từ các tòa nhà, phương tiện giao thông và chất thải sinh hoạt, kinh doanh. Điều này cũng có nghĩa người dân có thể bắt đầu hành động từ những ngôi nhà họ đang sống, nơi họ đang làm việc và cách họ di chuyển trong thành phố.
Đơn cử, để trở nên trung hoà các-bon, tối ưu năng lượng, tất cả các toà nhà, ngôi nhà ở Boston đều phải thực hiện ba điều: tăng hiệu suất, điện hoá mọi thứ và sử dụng năng lượng sạch. Hành động này đơn giản có thể chỉ đơn giản là chú ý tắt hết các thiết bị điện khi không cần dùng đến.
Phức tạp hơn có thể là thay thế toàn bộ hệ thống sử dụng khí đốt hoặc dầu nhiên liệu để tạo nhiệt và đun nước nóng bằng máy bơm nhiệt sử dụng năng lượng tái tạo, vừa tiết kiệm năng lượng vừa giúp cải thiện chất lượng không khí trong nhà. Mở rộng quy mô hơn, người dân chung tay cùng với cộng đồng tham gia vào các chiến dịch phát động ở cấp toà nhà, cấp khu phố, cấp cơ quan và cấp thành phố.
Một động thái khác là kế hoạch “Zero Waste Boston” của thành phố, yêu cầu người dân giảm mua những thứ dư thừa, hạn chế vứt rác thải bằng cách tự mang đồ của mình, nhằm cắt giảm lãng phí nói chung trong tiêu dùng, sinh hoạt và sản xuất.
 |
| Mỗi cá nhân, gia đình, cộng đồng có thể đóng góp vào nền kinh tế vì khí hậu. |
Nhiều đơn vị trong thành phố còn tổ chức các khoá học “tự sửa chữa” để trang bị cho người dân kiến thức, kỹ năng, cũng như các mẹo và thủ thuật “tự làm mới” các vật dụng, công cụ của mình. Bên cạnh đó, Sở Công chính thành phố tổ chức các ngày không xử lý chất thải nguy hại hộ gia đình, nhằm khuyến khích lối sống tiết kiệm và tăng cường tái chế, tái sử dụng trong cộng đồng.
Đặc biệt, chính sách này cũng khuyến khích các công ty đưa ra sáng kiến, ví dụ nhiều công ty tư nhân ở Boston đã tổ chức thu gom thức ăn thừa và xử lý theo cách thân thiện với môi trường, qua đó họ thu về một khoản phí phải chăng. Chưa kể, các chương trình như “Mass Save” và “MassCEC” cũng có thể cung cấp các khoản giảm giá và hỗ trợ tài chính cho các sáng kiến về thành phố xanh.
Lại nói, giao thông là một mắt xích quan trọng trong mọi hoạt động của thành phố, ước tính đóng góp gần 30% lượng khí thải tại Boston. Một trong những cách tốt nhất để giảm lượng khí thải nhà kính là tránh sử dụng nhiên liệu hóa thạch khi di chuyển xung quanh Boston, đặc biệt là đến và đi từ nơi làm việc.
Theo đó, thành phố khuyến khách các lựa chọn di chuyển theo hướng các-bon thấp hoặc không các-bon. Đi xe buýt, tàu điện ngầm có thể nhanh hơn, rẻ hơn và tốt hơn cho không khí của chúng ta. Đi bộ hoặc đi xe đạp cũng có rất nhiều lợi ích cho môi trường, sức khoẻ và nền tài chính của người dân.
 |
| Giao thông ít các-bon cũng là một giải pháp tiết kiệm năng lượng. |
Đáng nói, Sở Giao thông Vận tải Boston rất chú trọng về phương tiện xe đạp trong thành phố. Nếu không có xe đạp, người dân có thể đăng ký và sử dụng bất kỳ chiếc “xe đạp xanh” nào trong số 2500 chiếc xe đạp tại hơn 260 trạm trên khắp thành phố. Nếu xe đạp bị hỏng, có ngay các “phòng khám” sửa chữa xe đạp hầu như khắp nơi.
Người dân không bị cấm đi ô tô nhưng được khuyến khích chia sẻ chiếc xe của họ thông qua việc chia sẻ chuyến đi với người khác - đây của là một cách để tiết kiệm tiền và xăng. Người mua xe ô tô thường được giới thiệu về các mẫu xe thân thiện với môi trường và tiết kiệm nhiên liệu hơn; do đó ô tô điện ngày càng phổ biến. Ngoài ra, nếu không nhất thiết phải sở hữu một chiếc xe hơi, người dân còn có một lựa chọn khác là thuê xe ngắn hạn từ nhiều đơn vị trong thành phố để sử dụng khi cần.
Một điều đáng nói khác, là giáo dục về khí hậu và các hành động bảo vệ môi trường đều được đưa vào chương trình giảng dạy tại trường học. Đó là các bài giảng, môn học về khí hậu, hoạt động trồng cây ven trường của các học sinh và giáo viên, lập ra các “Câu lạc bộ Xanh” trong nhà trường, ban giám hiệu đưa ra các chương trình khuyến khích tái chế….
Quả thực, thành phố xanh bắt đầu từ những sự thay đổi nhỏ bé nhất của cá nhân, công đồng. Tại Việt Nam, những thành phố có sử cải thiện đáng kể trong nhiều năm qua về tối ưu năng lượng và biến đối khí hậu có thể kể tới Huế, Đà Nẵng, Đồng Hới. Đáng nói phong trào “thành phố xanh”, “thành phố không năng lượng” đang dần lan rộng trên mảnh đất hình chữ S của chúng ta.
