Biểu tượng của đất nước Thổ Nhĩ Kỳ
Giữa lúc các nước rửa tay diệt khuẩn thương mại cháy hàng trên toàn thế giới, người Thổ Nhĩ Kỳ lại có một loại nước hoa truyền thống hoàn toàn có thể sử dụng như một dung dịch sát khuẩn đem lại cảm giác vừa an toàn lại vừa phong cách. Nó được gọi là nước hoa Kolonya!
Kolonya đơn giản nghĩa là cologne - nước hoa. Lịch sử của kolonya có nguồn gốc xuất phát từ nước hoa hồng. Bắt đầu từ thế kỷ thứ 9, các nền văn hóa trên khắp bán đảo Ả-rập đã sử dụng loại nước hoa có mùi thơm hoa hồng này tạo hương thơm, dùng trong ẩm thực, làm đẹp, tôn giáo và dược liệu. Tiếp đó, người Ba Tư, người Ai Cập cũng sử dụng nó để làm sạch và chào đón khách quý.
Đến thế kỷ 19, ‘eau de cologne’ (một trong các loại nước hoa, hay được gọi tắt là cologne) đã men theo các “con đường tơ lụa” từ Cologne, Đức, đến Đế chế Ottoman. Khi Ottoman Sultan Abdülhamit II lần đầu tiên tiếp xúc với nó, ông đã điều chỉnh lại công thức bằng cách pha trộn nước hoa hồng truyền thống với sự mới lạ của thứ nước hoa chứa cồn đến từ bên ngoài để tạo ra “kolonya”.
 |
| Nước hoa nổi tiếng Kolonya |
Có rất nhiều loại kolonya nổi tiếng ở Thổ Nhĩ Kỳ như: kolonya từ chanh lấy ở thị trấn ven biển Çeşme; Kolonya từ hoa oải hương; Kolonya từ hương sả, mật ong, hổ phách... Và lần lượt các thành phố lớn nhỏ ở Thổ Nhĩ Kỳ cũng đều bắt đầu chế tạo ra kolonya từ những sản vật đặc trưng riêng của vùng đất ấy như: Isparta sản xuất kolonya có mùi hoa hồng ngọt ngào, các cộng đồng gần Biển Đen có kolonya
phảng phất mùi thuốc lá rồi những nơi khác có Kolonya với hoa sung, hồ trăn, hoa nhài, hoa mộc lan... Không có nhiều khác biệt giữa Kolonya và các loại nước hoa khác vì đều có tỷ lệ ethanol và tinh dầu tương đương rồi cùng kết hợp với các mùi như cam, chanh. Điều khiến Kolonya trở nên độc đáo là cách người ta sử dụng nó. Kolonya có mặt trong mọi gia đình với mọi tầng lớp ở Thổ Nhĩ Kỳ đến mức người ta ví von rằng: “Kolonya cần có trong nhà như đồ ăn trong tủ lạnh vậy”.
 |
|
Thành phố Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) được đánh giá là thủ đô văn hóa của châu Âu với điểm du lịch khinh khí cầu nổi tiếng |
Nó cũng là thứ không thể thiếu trong bài giảng lễ nghi và phép lịch sự. Mùi hương thơm ngọt ngào này được làm từ hoa sung, hoa nhài, hoa hồng hoặc cam quýt, xức nhẹ lên tay khách khi họ bước vào nhà, khách sạn, bệnh viện, khi họ kết thúc bữa ăn trong nhà hàng, hoặc trong các buổi lễ nghi tôn giáo.
Bất kỳ đứa trẻ Thổ Nhĩ Kỳ nào cùng đều được dạy về việc chào đón khách tới nhà bằng 3 thứ: kẹo, thuốc lá và Kolonya. Vì Kolonya không chỉ là món quà chào mừng, mà còn là thứ quà biểu trưng cho sức khỏe. Không chỉ diệt khuẩn, Kolonya còn có nhiều lợi ích sức khỏe khác. Nhỏ vài giọt lên một viên đường sẽ hỗ trợ tiêu hóa. Xoa Kolonya vào thái dương có thể làm giảm cơn đau đầu. Thế nên, bất kể khi nào đến thăm bệnh nhân, người Thổ Nhĩ Kỳ đều tặng họ Kolonya. Khách du lịch đến Thổ Nhĩ Kỳ có thể đã từng bắt gặp một chai Kolonya trong phòng khách sạn, phòng thay đồ nhà hàng cao cấp hay thậm chí là khi kết, thúc một chuyến xe buýt đường dài.
Thay thế nước rửa tay
Hiện tại, trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 đang có những diễn biến phức tạp, nước hoa Thổ Nhĩ Kỳ xuất hiện ở hầu hết mọi gia đình, từ tủ lạnh cho đến tủ quần áo. Thứ “vũ khí bí mật” trong cuộc chiến chống virus Corona này đang có nhu cầu rất cao, điều chưa từng thấy ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Tuy không giống như các mùi hương tự nhiên khác, loại nước nồng độ cồn cao này có thể tiêu diệt hơn 80% vi trùng và hoạt động như một chất khử trùng tay hiệu quả. Bây giờ, loại này đang được sử dụng như chất kháng khuẩn dịch Covid-19. Khi các chất khử trùng dùng xoa tay thương mại cạn kiệt ở Mỹ và châu Âu, người dân Thổ Nhĩ Kỳ chuyển sang dùng kolonya.
Tiến sĩ Hatira Topaklı - bác sĩ gia đình ở Istanbul, giải thích rằng: “Kolonya có khả năng diệt khuẩn bởi ít nhất trong thành phần có khoảng 60% (thông thường là 80%) là cồn. Thế nên, chẳng ngạc nhiên nếu gel/nước rửa tay diệt trùng thương mại không phổ biến ở Thổ Nhĩ Kỳ. Đặc biệt, người dân chẳng cần phải học cách bảo vệ bản thân trước virus corona nữa, khi mà họ đã có thói quen dùng kolonya hàng ngày từ rất lâu rồi!”
 |
| Vẻ đẹp cổ kính, tráng lệ của Thổ Nhĩ Kỳ |
Kể từ khi Thổ Nhĩ Kỳ xác nhận trường hợp nhiễm virus corona đầu tiên vào giữa tháng 3, doanh số một số nhà sản xuất nước hoa kolonya chính đã tăng ít nhất 5 lần. Vào đầu tháng 3, khi ca nhiễm Covid-19 đầu tiên ở Thổ Nhĩ Kỳ được công bố, đã có hàng dài những người xếp hàng bên ngoài các cửa hàng bán nước hoa ở khu chợ gia vị đông đúc nhất thủ đô Istanbul, thuộc khu vực Eminonu.
Người dân Thổ Nhĩ Kỳ tin rằng, việc nước hoa có chứa cồn thì chắc chắn nó sẽ có thể tiêu diệt virus corona. Vì vậy, người dân Thổ Nhĩ Kỳ thường xuyên xịt nước hoa lên tay khi đi trên phố. Các tài xế taxi cũng cung cấp nước hoa cho khách hàng. Ilyas Gocdu, một khách hàng, cho hay anh dùng nước hoa gấp ba lần so với trước đây. “Tôi tin nó ngăn chặn virus rất hiệu quả vì nó chứa cồn”, anh nói.
Thậm chí, chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ ngày 13/3 còn yêu cầu giảm cung cấp ethanol trong xăng dầu để thúc đẩy sản xuất nước hoa kolonya và các chất khử trùng khác, trong cuộc chiến chống lại Covid-19. Thông thường, kolonya được bán trong các nhà thuốc, siêu thị hay cửa hàng và được phân phối rộng rãi trên khắp Thổ Nhĩ Kỳ. Nhưng khi vào dịch Covid-19, một số gia đình đã chủ động tự pha chế kolonya tại nhà.
Kerim Müderrisoğlu (CEO của Rebul Holding) một trong những thương hiệu kolonya thương mại lâu đời và nổi tiếng nhất tại Thổ Nhĩ Kỳ, cho biết việc sản xuất kolonya khá đơn giản và có thể thực hiện tại nhà theo phương pháp truyền thống. Đầu tiên, nền tảng của kolonya là ethanol, đây vốn là một thành phần để làm rượu cherry homemade truyền thống rất sẵn có ở Thổ Nhĩ Kỳ. Ngoài ra, người ta cũng có thể làm ethanol nguyên chất từ lúa mạch lên men, nho, mật đường hoặc khoai tây trộn với nước cất. Sau khi có ethanol, người ta chỉ cần thêm mùi hương tự nhiên như: mộc lan, chanh hay hương thảo, rồi đậy kín trong khoảng thời gian từ 10 ngày đến 3 tuần là có thể lấy ra đóng chai và sử dụng.
Những ngày này, cuộc sống của Thổ Nhĩ Kỳ đang bị giới hạn trong nhà. Họ có nhiều thời gian hơn để chiêm nghiệm về cuộc sống- điều họ khó lòng làm được trong dòng chảy bộn bề trước kia. Không chỉ là biểu tượng của phong tục hiếu khách và sức khỏe, kolonya bỗng dưng có thêm vai trò mới là chất khử trùng, bảo vệ người dân giữa lúc đại dịch Covid-19 bùng phát mạnh mẽ.
