Giá rét buộc người dân tăng cường sử dụng máy sưởi, khiến hệ thống điện Texas bị quá tải, gây ra tình trạng mất điện diện rộng. Sau cơn bão tuyết cuối tuần trước khiến hơn 20 người thiệt mạng, nhiều nhà máy xử lý nước cũng bị mất điện, hàng loạt đường ống bị vỡ do đóng băng, khiến các hộ gia đình ở Texas rơi vào “thảm họa kép” khi vừa mất điện vừa mất nước giữa giá rét chưa từng thấy.
Bộc lộ điểm yếu
Mất điện không chỉ xảy ra ở Texas. Các công ty điện lực từ Minnesota cho đến Mississippi đã phải cúp điện luân phiên để giảm bớt áp lực cho các lưới điện bị quá tải vì nhu cầu cao trong vài ngày qua. Cúp điện cũng là điều khá quen thuộc vào mùa hè và mùa thu ở California, một phần để giảm nguy cơ cháy rừng.
Tuy nhiên, việc hơn 3 triệu người Texas bị mất điện trong cái lạnh thấu xương, tại một bang vốn tự hào về sản xuất năng lượng đã nhấn mạnh mức độ nghiêm trọng của một vấn đề đang xảy ra ở Mỹ với tần suất ngày càng tăng.
Giá lạnh đã khiến người dân Texas tăng nhiệt độ máy sưởi, nhiều loại ngốn rất nhiều điện. Nhu cầu điện tăng vọt lên mức thường chỉ thấy vào những ngày hè nóng nực nhất, khi hàng triệu điều hòa nhiệt độ hoạt động hết công suất.
Texas là bang vốn có khí hậu khá ôn hòa, nắng nóng vào mùa hè nhưng không quá lạnh vào mùa đông. Đây là lý do bang này sản xuất khoảng 86.000 MW vào mùa hè, nhưng giảm xuống 67.000 MW vào mùa đông, khi một số nhà máy điện ngừng hoạt động để bảo trì trong những tháng thường có nhu cầu ít hơn và không có nhiều điện đến từ nguồn năng lượng gió và mặt trời. Nhưng những người lập kế hoạch cấp điện cho mùa đông năm nay đã không hình dung được nhiệt độ giảm đến mức đóng băng các đường ống khí đốt tự nhiên và khiến các tuabin gió ngừng quay.
Ngày 17/2, Texas bị hụt 46.000 MW so với công suất thông thường, trong đó 28.000 MW đến từ nhà máy nhiệt điện sử dụng khí đốt, than và điện hạt nhân, 18.000 MW từ điện gió và năng lượng mặt trời, theo Hội đồng Đảm bảo Điện Texas (ERCOT), cơ quan điều hành lưới điện của bang.
 |
| Mất điện, nhiều người bang Texas phải tụ tập sưởi ấm bên đống lửa trong giá rét. |
Khoảng cách lớn giữa cung - cầu năng lượng của Texas cũng khiến giá điện tăng vọt từ khoảng 20 USD/MWh lên 9.000 USD/MWh trong thị trường điện bán buôn tự do của bang. Điều đó đặt ra câu hỏi liệu một số nhà phát điện có cố tình trục lợi bằng cách dừng hoạt động để đẩy giá điện lên cao thay vì mua thêm khí đốt để vận hành nhà máy nhiệt điện hay không.
“Chúng ta không thể suy đoán về động cơ của người khác theo cách đó”, Bill Magness, giám đốc điều hành của ERCOT nói và cho biết các nhà phát điện khẳng định với ông rằng họ đang làm hết sức để cung cấp điện.
Các nhà máy chạy bằng khí đốt và tuabin gió có thể được áp dụng các biện pháp bảo vệ trước thời tiết mùa đông khắc nghiệt, nhưng điều này thường được thực hiện ở các bang phía Bắc lạnh hơn của Mỹ. Năm 2011, đông giá ở Texas cũng từng khiến nhà máy điện ngừng hoạt động và gây mất điện. Một nhóm công nghiệp điện quốc gia đã đưa ra các chỉ dẫn để đương đầu thời tiết mùa đông, nhưng chúng hoàn toàn mang tính tự nguyện và cũng đòi hỏi đầu tư tốn kém vào thiết bị và các biện pháp cần thiết khác.
Dan Woodfin, quan chức thuộc ERCOT, cho biết việc nâng cấp nhà máy sau sự cố năm 2011 đã giúp hạn chế tình trạng cúp điện vào đợt giá lạnh tương tự năm 2018, nhưng thời tiết băng giá tuần này “khắc nghiệt hơn”.
Tuy nhiên, Ed Hirs, chuyên gia về năng lượng tại Đại học Houston, bác bỏ tuyên bố của ERCOT rằng tình trạng tuần này là không thể lường trước được. “Thật vô lý! Cứ 8-10 năm chúng ta lại chứng kiến những mùa đông thực sự tồi tệ. Đây không phải là điều bất ngờ”, ông nói.
Thảm họa chồng lên thảm họa
Ít nhất 10 người chết ở Texas trong các sự cố liên quan đến thời tiết kể từ ngày 14/2, trong đó có 2 mẹ con chết do ngộ độc khí carbon monoxide ở Houston, một bà mẹ và 3 con thiệt mạng trong một vụ cháy nhà ở Sugar Land, 3 người chết vì lạnh và 1 người khác chết do tai nạn ôtô.
Những cái chết do tai nạn xe cộ cũng được ghi nhận ở Kentucky, Tennessee và Missouri, 1 người đàn ông trượt chân ngã trên băng tuyết ở Louisiana... Cuối tuần qua, 4 người chết vì ngộ độc khí carbon monoxide ở Oregon.
Theo AP, có ít nhất 30 người đã chết trong các sự cố liên quan tới thời tiết trong tuần này. Những ca tử vong chỉ là một phần của thảm họa đang xảy ra ở một số bang, đặc biệt là Texas, nơi hàng triệu cư dân phải đối mặt với tình trạng mất điện hoặc nước. Tính tới ngày 17/2, người dân ở Houston đã trải qua ngày thứ 3 trong tình trạng mất điện trên diện rộng khiến hàng triệu người không được giữ ấm trong khi nhiệt độ lạnh giá, có băng và tuyết.
Ở nhiều khu vực, trong đó có thành phố Houston, những người có nước được khuyên nên đun sôi trước khi uống. Những nơi không có điện được khuyến nghị nên sử dụng nước đóng chai. Giới chức cũng thông báo tiết kiệm nước cho các hoạt động thiết yếu như chữa cháy và các hoạt động liên quan tới an toàn tính mạng.
Cơ quan quản lý khẩn cấp liên bang (FEMA) đã gửi máy phát điện, nhiên liệu và các nguồn cung cấp khác đến tiểu bang Texas. Tổng thống Joe Biden cũng đã ban bố tình trạng khẩn cấp liên bang.
Những cơn bão mùa đông, kết hợp với đại dịch COVID-19 đã kéo dài hàng năm qua khiến nhiều người dân rơi vào cảnh khó khăn. Trong một số nơi, đêm ở Texas lạnh đến mức nước từ các đường ống bị vỡ hoặc vòi nước chảy đóng băng ngay trong nhà. Một người dân nói rằng, họ đã dùng tuyết tan chảy để dội nhà vệ sinh. Cơ quan Cứu hỏa Austin nhận được hơn 685 cuộc gọi về các đường ống nước bị vỡ trong khoảng thời gian từ 0h sáng đến 19h ngày 16/2.
Đến ngày 17/2, hơn 2,6 triệu ngôi nhà và cơ sở kinh doanh ở Texas vẫn không có điện. Con số này đã giảm đôi chút so với thời điểm cao điểm sự cố mất điện bắt đầu từ đêm 14/2 với hơn 4 triệu hộ gia đình và cơ sở kinh doanh bị mất điện. Sự cố mất điện xảy ra do thiết bị của nhà máy điện bắt đầu bị đóng băng trong khi nhu cầu tăng cao. Các nhà cung cấp điện đã buộc phải tiến hành các đợt cắt điện để giữ an toàn cho toàn bộ lưới điện. Hiện chưa biết tình trạng mất điện sẽ kéo dài bao lâu.
MedStar cung cấp dịch vụ xe cấp cứu cho Fort Worth và 14 thị trấn khác ở miền bắc Texas, đã điều trị cho 77 bệnh nhân hạ thân nhiệt và 8 bệnh nhân bị ngộ độc khí carbon monoxide riêng trong ngày 16/2.
Thẩm phán Lina Hidalgo của hạt Harris cho biết ngày 16/2 rằng, cảnh sát cứu hỏa, bệnh viện và các cơ quan khác nhận được ít nhất 300 cuộc gọi liên quan đến ngộ độc carbon monoxide đã được. Thẩm phán Lina Hidalgo gọi đây là “thảm họa trong thảm họa”.
