Thần Chaos thấy thế giới như vậy là quá u tối nên quyết định tạo ra sự sống cho vạn vật, khai nguồn ánh sáng cho vũ trụ. Thần Chaos đã sinh ra thần Đất Mẹ - Gaia, nữ thần đã đem sự sống đến cho muôn loài ngay trên cơ thể của mình. Vì thế cả một vùng đất rộng mênh mông đều nằm trong quyền cai trị của thần Gaia.
Thế giới và các vị thần ra đời
Nữ thần Gaia, tên La Mã là Terra, là vị nữ thần đại diện cho Đất mẹ, một trong những vị thần khởi thủy trong thần thoại Hy Lạp, là tổ tiên của những vị thần Olympus. Gaia sinh ra từ hỗn mang Chaos, cùng với những vị thần anh chị em khác.
Nếu nữ thần Gaia cai trị trên bề mặt Trái đất thì lại có một vị thần khác được sinh ra dưới lòng sâu thẳm đó là thần Địa Ngục - Tartaros. Khoảng cách từ mặt đất đến dưới lòng đất cũng không kém gì khoảng cách từ đấy đến thiên giới nên thế giới của thần Tartaros cai trị vô cùng âm u, khủng khiếp.
Sau khi sinh ra thần đất, thần hỗn mang Chaos lại tiếp tục sinh ra một vị thần khác mang tên là thần Tình Ái - Eros. Thần Eros đem đến một luồng sinh khí mới tràn ngập yêu thương cho trái đất. Không dừng lại ở đó thần Chaos tiếp tục sinh ra vị thần Vĩnh Hằng - Erebos, rồi tiếp nữa lại sinh ra nữ thần Bóng Đêm - Nycx.
Thần Nycx kết hợp với thần Erebos sinh ra vị thần không khí và ánh sáng, tạo ra bầu trời cao xanh bao la vói tên gọi là thầnAithe. Và cũng sinh ra thêm vị thần Hemera - nữ thần ban ngày cùng với anh em của mình là thần Aithe mang ánh sáng soi rọi khắp trái đất, cho vạn vật tươi tốt. Cũng từ đó, thế giới xuất hiện ngày và đêm.
Nữ thần Gaia thịnh vượng và hùng mạnh lại tiếp tục sinh ra thần bầu trời trải rộng thăm thẳm, hay còn có tên gọi khác là thần Uranus, thần mở rộng vòng tay bao bọc lấy cả quả đất rộng lớn như vỗ về chăm sóc cho sự sống muôn loài. Sau khi có cả đất và trời, nữ thần Gaia lại tiếp tục sinh thêm thần Biển cả - Pontos, vị thần này có chức năng mang nước về tưới mát trái đất, tạo những con sóng quanh năm vỗ rì rầm như lời ru của đất mẹ.
Sau đó, Gaia lại cùng với đứa con Uranus của mình, hòa hợp giữa trời và đất để sinh ra những đứa con, bao gồm 12 vị thần khổng lồ Titan và Titanide: gồm sáu nam thần Titan (Oceanus, Coeus, Crius, Iapetus, Hyperion và Cronus) và sáu nữ thần Titanide (Theia, Themis, Tethys, Phoebe, Mnemosyne và Rhea).
Tiếp đó là ba tên khổng lồ một mắt Cyclops hung bạo, tuy nhiên vì sự khéo léo, chúng được coi là những người thợ rèn điêu luyện, những người luyện ra vũ khí cho các vị thần. Các Cyclops bao gồm: Brontes (sét), Steropes (sấm) và Arges (chớp). Và ba tên quái vật khổng lồ Hecatonchire với 100 cánh tay và 50 cái đầu: Cottus, Briareus, Gyges.
Cuộc chiến giữa các vị thần
Uranus lại căm thù những đứa con quỷ khổng lồ, bèn tống chúng xuống địa ngục Tartarus sâu thẳm. Gaia thương lũ Cyclops và Hecatonchires, bèn tìm đến những người con Titan xúi chúng chống lại cha. Chẳng đứa con nào dám làm chuyện đó, trừ người con út là Cronus.
Cronus được mẹ Gaia giao cho chiếc lưỡi hái, nhân lúc Uranus ngủ say đã chém người cha và lên ngôi vua của các thần. Tương truyền, máu của Uranus rơi xuống đất sinh ra lũ khổng lồ Gigantos và nữ thần Erinyes,sau đó rơi xuống biển sinh ra Aphrodite – nữ thần của tình yêu và sắc đẹp.
Nữ thần Bóng Đêm - Nyxc thấy Cronus lật đổ cha mình, rất tức giận nên đã sinh ra nhiều vị thần khủng khiếp để trừng trị Cronus. Đó là hàng loạt các vị thần: Thần Chết - Thanatos, Nữ thần Bất Hoà - Erys, Nữ thần Dối Trá - Ates, Nữ thần Tàn Sát - Kes, Thần Ngủ - Hypnos cùng với bầy đoàn bóng ma tăm tối, Nữ thần Báo Thù - Nemetys và nhiều thần khác. Các vị thần này có nhiệm vụ đi gieo rắc những điều tăm tối và nỗi kinh hoàng, sự dối trá vào thế giới mà thần Cronus đang cai trị.
Sau đó, Cronus lấy thần Rhea, nhưng Cronus được lời tiên tri sẽ bị chính con sát hại và chiếm ngôi. Cronus luôn lo sợ lịch sử sẽ tái diễn nên hễ Rhea sinh ra người con nào thì lập tức bị nuốt ngay vào bụng. Mãi cho đến khi Rhea sinh ra được Zeus và Hera, do Rhea đã đánh tráo Zeus với một hòn đá nên Cronus chỉ nuốt được mỗi Hera.
Thời gian trôi qua, Zeus đã trở thành một nam thần hùng mạnh, tài giỏi nhưng nếu chỉ có vậy thì vẫn không thể đối đầu với người cha Cronus. Chính vì vậy, Zeus đã khôn ngoan đi tìm lời khuyên của Metix, nữ thần Thận trọng, Thông minh. Được Metix chỉ lối, Zeus đã tới địa ngục và giải cứu cho các vị thần Cyclops, Hecatoncheire - những người đã bị Cronus tống trở lại địa ngục do lo sợ sức mạnh của họ có thể ảnh hưởng tới ngôi vị của mình.
Lúc này, với tài năng và đôi tay khéo léo của mình, các vị thần nói trên đã rèn tặng Zeus vũ khí là sấm, chớp và sét. Cây đinh ba huyền thoại được dành cho Poseidon và Hades nhận được chiếc mũ tàng hình.Cuối cùng, các Titan không chịu nổi sự bao vây từ phía phe thần Zeus nên buộc phải đầu hàng, chúng bị tống vào chính Địa ngục tăm tối do chính các quỷ thần 100 tay, 50 cái đầu đáng sợ canh giữ. Riêng thần Atlas đã bị thần Zeus phạt bắt phải nâng đỡ bầu trời trên vai suốt đời, không một ai thay thế nổi.
Về phía phe chiến thắng, sáu anh em họ chia nhau cai quản khắp thế gian. Zeus sẽ là chúa tể bầu trời, Poseidon cai quản biển cả còn Hades sẽ lo về địa ngục. Ngoài ra, ba anh chị em khác của Zeus là Hera, Demeter, Hestia lần lượt phụ trách hôn nhân gia đình, mùa màng nông nghiệp và bếp lửa gia đình.
Nữ thần Gaia dù ban đầu cưu mang Zeus trước khi ông lật đổ Cronus, nhưng về sau chứng kiến cách Zeus trừng phạt các Titan, bèn tức giận quyết định dạy cho Zeus một bài học. Gaia đã sai lũ quỷ khổng lồ Gigantos báo thù cho các Titan, nhưng Zeus đã đánh bại chúng.
Sau đó, nữ thần vẫn nuôi oán hận trong lòng, cùng Tartarus sinh ra con quái vật Typhon tấn công đỉnh Olympus, nhưng một lần nữa bại trận dưới tay vua của các thần. Sau năm lần bảy lượt mưu toan, cuối cùng Gaia cũng chịu nằm yên. Nữ thần trở về là vị nữ thần của đất đai hiền hòa, được chư thần và loài người kính trọng, tôn thờ.
Nữ thần Gaia được cho là nguồn gốc của những lời tiên tri ở đền thờ Oracle ở Delphi. Nữ thần truyền quyền năng của mình, tùy theo những dị bản, cho Apollo, Poseidon và Themis. Tuy nhiên, Apollo là người nổi tiếng nhất về những lời tiên tri ở Delphi, vì đã giết một đứa con của Gaia làPython. Vì điều này, Hera trừng phạt Apollo bằng cách bắt làm người chăn cừu cho vua Admetus trong 9 năm.
Lời thề dưới danh nghĩa của nữ thần Gaia trong xã hội Hy Lạp cổ đại được công nhận như một lời thề có giá trị nhất. Trong nghệ thuật cổ điển, hình tượng Gaia thường được mô tả theo hai hướng: một là hình ảnh người phụ nữ có nửa thân người trên gắn liền và nhô lên khỏi mặt đất, hai là hình ảnh bà nâng đứa bé Erichthonius - một vị vua tương lai của thành Athena.
