Tranh cãi xuyên thế kỷ về thân thế đại văn hào Shakespeare

Shakespeare là một phụ nữ? 

Shakespeare được nhiều người xem là nhà viết kịch vĩ đại nhất trong lịch sử nước Anh. Không chỉ vậy, ông chiếm một vị trí không thể thay thế trong nền văn học thế giới. Bởi, những nhà thơ như Homer và Dante hay các tiểu thuyết gia như Leo Tolstoy và Charles Dickens đều có những tác phẩm vượt ra khỏi phạm vi một quốc gia nhưng Shakespeare mới là cái tên luôn sống cùng thời đại.

Đến nay, những vở kịch mà Shakespeare đã viết vào cuối thế kỷ 16, đầu thế kỷ 17 vẫn tiếp tục được biểu diễn và được người dân trên khắp thế giới tìm đọc. Lời tiên tri của nhà thơ kiêm tiểu thuyết gia cùng thời với Shakespeare là Ben Jonson cho rằng Shakespeare không phải là một nhân vật của một thời đại mà là nhân vật của mọi thời đại đến thời điểm này đã được chứng minh là hoàn toàn đúng đắn.

Tuy nhiên, 4 thế kỷ sau khi ông qua đời, cuộc đời của Shakespeare vẫn còn phủ đầy những bí ẩn. Trong đó, cho đến nay, nhiều học giả vẫn đưa ra những ý kiến trái chiều về tính xác thực và cả sự tồn tại của Shakespeare. Trước đây, một số học giả từng thông báo kết quả nghiên cứu của họ, theo đó cho rằng Shakespeare không phải là người đã viết ra những vở kịch lâu nay vẫn được gắn với tên ông.

Tuyên bố của nhóm học giả này được đưa ra dựa trên những tình tiết như không có ghi chép nào cho thấy Shakespeare đã được trả tiền cho những tác phẩm đề tên ông ở phần tác giả hay như việc trong di chúc Shakespeare không để lại quyền thừa kế những tác phẩm của ông cho vợ. Từ nhận định đó, nhóm tác giả này cho rằng Shakespeare thực chất chỉ là một bút danh được một nhóm văn sỹ Anh sử dụng chứ không hề có một tác giả duy nhất mang tên Shakespeare.

Bìa sách Hamlet và Romeo & Juliet của Shakespeare .

Cũng có ý kiến cho rằng Shakespeare thực chất là một nhà văn sống ở thế kỷ 17 tên Edward de Vere - một nhà văn được đi nhiều, thân quen với giới quý tộc và cuộc đời có khá nhiều điểm tương đồng với các nhân vật trong các tác phẩm của Shakespeare. Đặc biệt, năm 2016, một chuyên gia hàng đầu về Shakespeare tên John Hudson trong một cuốn sách đã công bố kết luận gây sốc cho rằng Shakespeare thực chất là một phụ nữ người Do Thái, tóc đen, sống ở London có tên Amelia Bassano.

Theo ông Hudson, bà Amelia sinh năm 1569, có cha là người chuyên biểu diễn cho Nữ hoàng Elizabeth I. Đến tuổi niên thiếu, Amelia trở thành tình nhân của Huân tước Henry Carey - người phụ trách nhà hát của Anh và cũng là người bảo trợ cho đơn vị trình chiếu các tác phẩm đứng tên Shakespeare. Ông Hudson cho rằng, với vị trí như vậy, bà Amelia có được chỗ đứng, kiến thức và cả những đầu mối liên hệ cần thiết để tạo ra những tác phẩm kinh điển.

Ngoài ra, theo nhà nghiên cứu, một trong những lý do khiến ông nghi ngờ Amelia mới là tác giả thật của những tác phẩm để đời đứng tên Shakespeare là nhiều tác phẩm đó viết về bối cảnh ở nước ngoài, trong khi Shakespeare theo sử sách gần như chỉ sống cả đời ở nước Anh. Tuy nhiên, vào năm 2013, ông Stanley Wells (Chủ tịch danh dự của Quỹ Shakespeare) cũng trong một cuốn sách đã đưa ra nhiều bằng chứng để bác bỏ mọi nghi ngờ về Shakespeare.

“Tôi nghĩ việc người ta đặt ra những nghi ngờ về tính xác thực của cái tên Shakespeare cũng như quyền tác quyền của ông một phần là do thói hợm hĩnh, do cảm giác hiếu chiến và thậm chí là tức giận khi thấy một người có nền tảng bình thường như Shakespeare lại có thể cho ra đời những tác phẩm tuyệt vời như vậy”, Giáo sư Wells nhận định.

Vị giáo sư cũng bác bỏ những thông tin cho rằng việc Shakespeare không được đi học đầy đủ là bằng chứng chứng minh ông không thể là tác giả của những vở kịch vẫn được gắn tên Shakespeare. Đồng tác giả cuốn sách Paul Edmondson thì cho rằng những ý kiến đặt nghi vấn về sự tồn tại của Shakespeare cũng như quyền tác giả của ông là do văn hóa ưa thích thuyết âm mưu của nhiều người. 

Cưới chạy bầu?

Góp phần khiến cho đời tư của Shakespeare trở nên bí ẩn là khuynh hướng tình dục của ông. Năm 1582, ở tuổi 18, ông đã kết hôn với một phụ nữ hơn ông 8 tuổi tên Anne Hathaway.

Đám cưới diễn ra vội vàng đến nỗi các thủ tục thông thường vốn bao gồm 3 bước đã bị rút gọn xuống chỉ còn 1 và số tiền bảo đảm cho đám cưới lên đến 40 bảng Anh - một số tiền cao hơn nhiều so với số tiền cần thiết cho một hôn lễ thông thường và là số tiền khá lớn ở thời kỳ đó.

Chỉ 6 tháng sau đám cưới, tháng 5/1583, con gái đầu lòng của cặp vợ chồng đã chào đời. Những tình tiết này đã khiến nhiều người cho rằng đám cưới của Shakespeare và vợ là một “đám cưới chạy bầu”. Cả 2 đã buộc phải kết hôn vì “trót” có con trước.

Thậm chí, có ý kiến cho rằng thực chất Anne đã mang thai với người đàn ông khác và cuộc hôn nhân với Shakespeare chỉ là để hợp pháp hóa cái thai trong bụng cô. Giả định này được đưa ra dựa trên việc trong nhiều tác phẩm của Shakespeare có đề cập đến việc phụ nữ phải giữ mình cho đến khi kết hôn để đảm bảo sự tôn trọng cũng như tình yêu của người chồng.

Dù nguyên nhân thực sự khiến cả 2 phải cưới vội là gì thì việc cuộc hôn nhân của họ không hạnh phúc là điều mà nhiều học giả đồng tình. Bằng chứng là trong suốt một thời gian dài, Shakespeare đã đến London sống 1 mình mà không đưa theo vợ con đi cùng. Hãn hữu lắm ông mới về thăm họ. Thêm vào đó, con trai duy nhất của cặp đôi bị chết khi còn nhỏ nhưng hai người cũng không sinh thêm con.

Một trích đoạn trong vở kịch Romeo & Julliet.

Nhiều tài liệu khẳng định khi ở London, Shakespeare đã có quan hệ ngoài luồng với nhiều người phụ nữ khác. Trong di chúc, Shakespeare cũng không hề nhắc đến người vợ 34 năm của mình. Dù vậy nhưng Shakespeare và vợ vẫn phải duy trì cuộc hôn nhân đã “chết lâm sàng” do việc ly hôn ở thời kỳ này là gần như không thể. Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng Shakespeare là người lưỡng tính và càng về sau, ông càng có xu hướng quan tâm đến những người cùng giới.

Theo nhiều nhà nghiên cứu, trong số những bài thơ của Shakespeare được xuất bản lần đầu vào năm 1609, có đến 121 bài là viết về tình yêu của ông với một người đàn ông trẻ tuổi có biệt danh “Fair Lord” hoặc “Fair Youth”, có tên thật là Henry Wriothesley - một trong những người bảo trợ cho Shakespeare. Tình cảm của Shakespeare được thể hiện rõ qua những tác phẩm mà ông viết trong thời kỳ này. Ví dụ, trong bài thơ số 13, ông viết về “tình yêu của anh” còn trong bài thơ số 15, ông tuyên bố đang “đấu tranh với thời gian để yêu em”...

Nhiều bài thơ trong số này thể hiện rõ nhân vật người yêu đó là một người đàn ông và mối quan hệ giữa họ là tình cảm yêu đương giữa những người nam với nhau. Cũng có ý kiến cho rằng khuynh hướng tình dục dị tính như vậy Shakespeare chính là hậu quả của cuộc hôn nhân không hạnh phúc mà ông đã phải cố gắng duy trì trong suốt hơn 30 năm.

Mặc dù vậy nhưng cũng có những nhà nghiên cứu cho rằng không đủ bằng chứng để chứng minh Shakespeare là người dị tính tình dục so với thời bấy giờ. Theo nhà nghiên cứu Stanley Wells, ở thời kỳ Phục hưng, tình bạn cùng giới thường được miêu tả bằng những biểu hiện của sự hấp dẫn, như ngủ cùng giường, thể hiện tình cảm... nên đã gây hiểu lầm.