Nguyện tìm đồng đội đến hơi thở cuối cùng
Sinh ra trong hoàn cảnh đất nước bị chia cắt, ông Nguyễn Ngọc Dậu (thôn Mậu Thượng, phường Bạch Hạc, TP.Việt Trì, Phú Thọ) cũng như những thế hệ thanh niên Việt Nam ngày đó mang trong mình chí căm thù kẻ ngoại xâm. Đến tuổi thanh niên, lòng yêu nước thôi thúc ông xin nhập ngũ. Ông Dậu chiến đấu tại chiến trường Bình-Trị-Thiên, rồi được chọn vào lớp đặc công tinh nhuệ thuộc Trung đoàn 400 cho đến khi giải phóng hoàn toàn miền Nam. Đến năm 1978, ông Dậu xuất ngũ về quê.
Chiến tranh qua đi, để lại nỗi mất mát lớn cho người ở lại. Gia đình ông Dậu cũng không ngoại lệ. Anh trai ông là liệt sĩ Ngô Ngọc Quảng hy sinh năm 1964 tại chiến trường Quảng Nam, sau bao nhiêu lần tìm kiếm, gia đình vẫn chưa tìm thấy phần mộ. Thấu hiểu nỗi đau mất người thân, ông Dậu quyết tâm đi tìm phần mộ của đồng đội đã ngã xuống. Ông đem bán tài sản lớn nhất của gia đình là đôi bò dùng để kéo cày được 8 triệu đồng, cùng bà Nguyễn Thị Lành, vợ liệt sĩ Hoàng Văn Thơm (anh trai ông Dậu) từ Hà Nội vào Buôn Ma Thuột, đến khắp các nghĩa trang liệt sỹ tỉ mỉ ghi chép tên tuổi, địa chỉ của đồng đội để báo cho người nhà các liệt sỹ và tìm phần mộ anh mình.
Sau gần 20 năm, đây cũng là lần đầu ông Dậu trở lại chiến trường xưa, nơi từng xảy ra những cuộc giao tranh ác liệt, đã cướp đi sinh mạng của hàng vạn người, trong đó có đồng đội, bạn bè, những người đã sát cánh cùng ông những giây phút sinh tử. Chiến trường đổi thay với màu xanh bạt ngàn của những vườn cà phê. Mọi thứ khác xưa quá nhiều khiến việc tìm kiếm đồng đội càng trở nên khó khăn hơn.
“Tôi tự tay chôn cất 7 đồng đội tại chiến trường. Nhưng năm tháng qua đi, tôi không thể nào nhớ hết nơi an táng các anh. Cảnh vật lại thay đổi đến lạ thường. Phải mất gần 1 tháng đào xới hết nơi này đến nơi kia, tôi mới tìm được các anh. Đưa các anh về với quê hương, gia đình các anh mừng lắm, sau bao nhiêu nước mắt nhớ nhung, bao năm bát nhang cô quạnh trong nấm mồ trống… Từ đó, tôi lại càng muốn được đi, được tìm, được đưa những đồng đội đã ngã xuống về với gia đình họ” - ông Dậu nói.
Ông Dậu đã tìm 50 phần mộ liệt sĩ và đã có 30 gia đình tìm phần mộ có danh bia mang hài cốt về nơi an táng, còn 20 mộ, gia đình biết phần mộ người thân của mình nhưng chưa có điều kiện đưa về quê hương. Mở chiếc cặp da đã sờn, ông Dậu đưa cho PV xem hàng trăm bức thư, những lời tri ân của các gia đình đối với công việc thầm lặng của ông. Ông bày tỏ: “Đối với tôi, mỗi chuyến đi tìm đồng đội là một kỉ niệm và mỗi lần tìm được đồng đội, đưa được đồng đội về với gia đình là một hạnh phúc. Tôi vẫn tiếp tục đi tìm đồng đội đã ngã xuống, đến khi nhắm mắt xuôi tay mới thôi”.
Nguồn động viên lớn là sự sẻ chia của vợ
Có những chuyến đi kéo dài vài tháng, có lúc trong túi không còn một xu, nhưng khó khăn nhất trên những chặng đường đi tìm đồng đội là áp lực kinh tế từ phía gia đình ông. Bởi kinh tế thiếu thốn nên ban đầu vợ con ông hay buồn phiền vì ông mang vác tài sản gia đình cầm cố lấy tiền đi tìm đồng đội, nhưng dần dà vợ con ông thấu hiểu tâm nguyện của ông, nhiệt tình động viên ông làm việc nghĩa.
Giờ đây, mỗi lần tìm được phần mộ đồng đội, không những ông Dậu mà cả gia đình ông đều vui. “Ngày đầu đi tìm mộ (năm 2004), ông Dậu bán đi hai con bò dùng để cày ruộng của gia đình và mang cả bìa đỏ đi cầm cố lấy lộ phí, cho đến giờ vẫn chưa có tiền chuộc về” - bà Trần Thị Kim (vợ ông Dậu) chia sẻ. “Ban đầu tôi không đồng ý với ông ấy đâu. Cứ bỏ mặc vợ con đi biền biệt, nhà có cái gì cũng mang đi bán hết. Nhưng về sau, tôi thấy niềm khao khát tìm đồng đội của ông quá lớn, nên tôi không ngăn cản ước muốn của ông ấy nữa”.
Mỗi lần tìm được đồng đội về, ông Dậu lại có một người ngồi nghe ông kể, chia sẻ với ông những kỉ niệm về liệt sĩ, những khó khăn, những điều kỳ diệu trong hành trình đi tìm, cuộc gặp gỡ cảm động với gia đình các anh. Chuyện của chồng khiến nhiều lần bà Kim giàn giụa nước mắt vì cảm động. “Hiểu việc ông ấy làm nên tôi chỉ mong ông ấy lên đường là tìm được phần mộ đồng đội và ráng về với vợ con nguyên vẹn là tôi vui lắm rồi” - bà Kim bộc bạch. Sự cảm thông và ủng hộ của người vợ là nguồn động viên lớn đối với ông Dậu trong công việc thiêng liêng mà không ít thử thách này.
