Ô nhiễm môi trường, nguy hại sức khỏe
Thôn Mẫn Xá hiện có khoảng hơn 300 hộ dân làm nghề cô đúc nhôm, được coi là làng nghề tái chế nhôm có quy mô lớn nhất miền Bắc. Từ những năm 2000, người dân trong làng đã hành nghề thu gom, tái chế nhôm từ đồ đồng nát. Cả thôn có 900 hộ dân thì có trên dưới 300 hộ xây lò, tái chế đồ đồng nát thành những thỏi nhôm sáng loáng.
Theo tính toán, cứ 1 tấn phế liệu tái chế, người dân thu được 850kg nhôm, còn lại 150 xỉ nhôm thải loại. Trung bình mỗi năm làng Mẫn Xá tái chế ra khoảng 10.000 tấn nhôm thỏi, nhưng cùng với đó cũng là hàng nghìn tấn chất thải xỉ nhôm. Tính đến nay, đã có trên 300.000 tấn xỉ nhôm đổ ra môi trường, chất thải này đã tạo thành những ngọn núi tại một cánh đồng rộng 3,7ha của thôn.
Bao trùm khắp ngôi làng Mẫn Xá là một làn khói xám mịt mù, nhà nhà đều “cửa đóng then cài”, còn khắp các tuyến đường, con ngõ đều bị bao phủ bởi một lớp khói bụi.
Một người dân sống cạnh các lò đúc nhôm chia sẻ: "Đường xá, nhà cửa bụi bặm quanh năm, đen kịt và ám khói, còn người lúc nào cũng nhọ nhem. Dù gia đình tôi thường xuyên đóng cửa, phải chặn kín các kẽ hở trong nhà nhưng cũng không ăn thua. Mỗi khi ăn cơm, nhà tôi phải đóng hết các cửa để tránh bụi, xỉ nhôm bay vào mâm. Ăn phải vội vàng, còn phải ăn hết thức ăn vì thừa cũng không biết để đâu cho hết bụi".
Ô nhiễm khói bụi, ô nhiễm chất thải đã khiến nhiều gia đình phải rời bỏ mảnh đất này để tìm nơi an cư mới. Thế nhưng với nhiều gia đình vẫn phải bám trụ lại đây, đặc biệt là những hộ dân có con nhỏ hay người già luôn nơm nớp lo sợ những tác hại của môi trường ảnh hưởng đến sức khỏe.
Bà N.L, một người dân chia sẻ: “Mùa hè thì khói bụi bay mù mịt, xỉ thải nhôm trải ngập đường. Mùa mưa thì nước ngập màu đen ngòm, bốc mùi khai, chảy đầy các ngõ ngách, cống rãnh, rất ảnh hưởng đến sức khỏe, bệnh tật là không thể tránh khỏi”.
Không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống, sức khỏe của người dân, những núi chất thải xỉ nhôm còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động canh tác lúa của người dân địa phương.
 Các vụ đổ trộm chất thải, xử lý chất thải không đúng quy định vẫn xảy ra thường xuyên tại thôn Mẫn Xá |
Xử phạt nhưng chưa mạnh tay
Nhằm hạn chế tình trạng ô nhiễm, đổ trộm rác thải ra môi trường, tháng 4/2021, UBND xã Văn Môn đã tiến hành quây tôn quanh khu vực bãi xả thải. Đồng thời, tăng cường xử lý các vụ đổ trộm xỉ thải nhôm ra môi trường.
Gần đây nhất, UBND tỉnh Bắc Ninh cũng quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với 3 cá nhân, 1 doanh nghiệp tại xã Văn Môn, huyện Yên Phong do liên quan đến hoạt động vận chuyển, xử lý chất thải nguy hại với tổng số tiền hơn 1 tỉ đồng.
Tính từ năm 2021 đến nay, UBND xã Văn Môn đã xử lý 16 vụ đổ trộm xỉ thải nhôm ra môi trường và xử phạt 1.5 triệu đồng/trường hợp vi phạm.
Tuy nhiên, do chế tài xử phạt còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe, nên các vụ đổ trộm chất thải, xử lý chất thải không đúng quy định vẫn xảy ra thường xuyên. Các bãi thải mới vẫn tiếp tục mọc lên đe dọa cuộc sống của người dân khu vực.
Trước thực trạng này, UBND tỉnh Bắc Ninh đã giao Sở Tài nguyên và Môi trường tiến hành đánh giá kết quả triển khai thực hiện Đề án tổng thể bảo vệ môi trường tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2019 - 2025; xây dựng kế hoạch chi tiết việc xử lý ô nhiễm môi trường tại xã Văn Môn, huyện Yên Phong”.
Ông Đào Quang Khải, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh cho biết: "UBND tỉnh Bắc Ninh đã có chỉ đạo với UBND huyện Yên Phong xây dựng đề án xử lý ô nhiễm môi trường làng nghề ở xã Văn Môn. Đảm bảo công khai, rõ ràng để người dân được biết. Có lộ trình phù hợp với thực tế và có tính khả thi cao".
Đồng thời, UBND tỉnh cũng yêu cầu lãnh đạo huyện Yên Phong tập trung chỉ đạo vấn đề xử lý ô nhiễm môi trường tại xã Văn Môn và báo cáo hàng tháng với Chủ tịch UBND tỉnh vào ngày 15 hàng tháng.
Với các trường hợp hộ dân, doanh nghiệp cố tình không chấp hành thực thi các quyết định xử phạt vi phạm hành chính, UBND huyện Yên Phong thiết lập hồ sơ báo cáo Chủ tịch UBND tỉnh ban hành quyết định cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính theo quy định.
