Đa cấp là một loại hình kinh doanh được công nhận. Tuy nhiên thời gian qua, tình trạng kinh doanh theo phương thức đa cấp diễn biến phức tạp, có dấu hiệu biến tướng, tiềm ẩn các hành vi có tính chất lừa đảo. Một số tổ chức đa cấp giả mạo với nhiều thủ đoạn tinh vi, đánh vào lòng tham và sự thiếu hiểu biết của nhiều người để lôi kéo, kêu gọi các thành viên tham gia mạng lưới đa cấp phi pháp.
Theo kết quả điều tra, khảo sát của Sở Công Thương tỉnh Quảng Ninh, phần lớn người dân, nhất là những người có trình độ thấp, sinh sống ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, biên giới, còn thiếu hiểu biết về hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp. Có đến 43,2% người dân ở khu vực này, khi được hỏi hoàn toàn chưa biết đến hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp; 56,8% người đã từng nghe đến hoạt động bán hàng đa cấp, nhưng mức độ hiểu biết về hoạt động này chiếm tỷ lệ rất thấp.
Đáng chú ý, kể cả với đối tượng có trình độ cao hơn, có khả năng tiếp cận với các nguồn thông tin qua phương tiện truyền thông đại chúng, hội nghị, hội thảo, những người đã và đang tham gia bán hàng đa cấp, cũng chỉ có khoảng 20% người trả lời đúng các quy định liên quan đến loại hình này. Kinh doanh theo phương thức đa cấp là hoạt động kinh doanh sử dụng mạng lưới người tham gia gồm nhiều cấp, nhiều nhánh, trong đó người tham gia được hưởng hoa hồng, tiền thưởng và lợi ích kinh tế khác từ kết quả kinh doanh của mình và của những người khác trong mạng lưới.
Tuy nhiên hiện nay, vì lợi nhuận khổng lồ từ hoạt động này mang lại, đa cấp đang bị lợi dụng, biến tướng, mà người tham gia chịu thiệt trực tiếp. Thủ đoạn của các đối tượng là thành lập các công ty đa cấp biến tướng, sau đó tổ chức các hội thảo chia sẻ về chính sách lợi nhuận với mức lãi suất khủng để kêu gọi các nhà đầu tư rót vốn vào một số mô hình kinh doanh. Thực chất, đây là các mô hình ảo được các đối tượng vẽ ra, rồi dùng tiền đầu tư của người sau để trả lãi suất, lợi nhuận cho người tham gia trước, đến khi đạt được một khoản lời nhất định, hoặc không thể chi trả được nữa, bọn chúng sẽ tìm cách tháo chạy.
Đã có rất nhiều vụ việc các nhà đầu tư bị lừa, nhiều đối tượng đã bị cơ quan chức năng xử lý. Phương tiện truyền thông cũng đã nhiều lần cảnh báo về thủ đoạn của các đối tượng. Tuy nhiên vẫn còn một bộ phận không nhỏ người dân nhẹ dạ cả tin, mong muốn làm giàu, nhưng lại thiếu hiểu biết pháp luật, đã bị các đối tượng dụ dỗ tham gia các mô hình kinh doanh đa cấp trái phép, biến tướng, gián tiếp giúp chúng thực hiện hành vi phạm tội. Do đó, người dân cần nắm rõ quy định của pháp luật về quản lý hoạt động bán hàng đa cấp để biết và bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình.
Theo lãnh đạo Phòng An ninh kinh tế (Công an tỉnh), bán hàng đa cấp chỉ là một hình thức bán hàng, phân phối hàng hóa, không phải là một hình thức đầu tư, do đó mọi lời chào mời tham gia vào hoạt động bán hàng đa cấp có hoa hồng cao, lãi suất lớn (hơn 40%) hoặc hình thức đầu tư tài chính (tiền ảo, huy động vốn dự án, thương mại điện tử...) mà không dựa vào việc bán hàng đều là dấu hiệu của hành vi lợi dụng mô hình đa cấp để lừa đảo nhằm chiếm đoạt tài sản.
Công an tỉnh khuyến cáo: Trong trường hợp quyền và lợi ích của người tham gia bị xâm hại, đề nghị liên hệ với Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (Bộ Công Thương), Phòng Quản lý Thương mại (Sở Công Thương); hoặc nhận thấy doanh nghiệp có dấu hiệu vi phạm pháp luật, đề nghị công dân thông tin ngay cho cơ quan công an nơi gần nhất để giải quyết theo quy định.
