Làng Vũ Đại là dải đất nhỏ hẹp, nơi giao nhau của sông Châu Giang đổ về sông Hồng (sông Cái), là vùng trũng nhất của khu vực giáp danh giữa Hà Nam với tỉnh Nam Định. Cá là sản vật nhiều nhất, vì thế cá kho đã được chế biến làm món ăn hàng ngày của người dân nơi đây. Trải qua bao đời với sự tích lũy và đúc rút kinh nghiệm, truyền nghề cho con cháu, cá kho Vũ Đại có hương vị đặc sắc riêng nhưng vẫn mang hương vị chung của đồng quê Bắc Bộ.
Món cá kho ở đây có nhiều tên gọi khác nhau như: Cá kho Bá Kiến; cá kho Đại Hoàng; cá kho Hà Nam; cá kho Nhân Hậu… Song bí quyết để thực khách nhớ về món cá kho lại không chỉ ở cái tên thương hiệu mà chính từ hương vị đặc trưng, hiếm nơi nào có được.
 |
Đặc sản cá kho làng Vũ Đại. |
Cá kho Nhân Hậu được người dân chế biến quanh năm, nhưng cao điểm nhất là vào dịp Tết, bắt đầu từ đầu tháng đến 28 tháng chạp (tháng 12 âm lịch). Vào thời gian này, cả làng Nhân Hậu lại nhộn nhịp, nghi ngút khói.
Ông Trần Đức Khoái, chủ cơ sở chế biến Cá kho Ông Khoái cho biết, nguyên liệu chính để làm nên sản phẩm cá kho Vũ Đại đó chính là cá Trắm đen, loài cá nước ngọt có giá trị dinh dưỡng cao, thơm ngon. Gia vị tiêu biểu nhất là nước “tương” được chế biến từ cua đồng, ngày nay do nhu cầu của thực khách ngày càng nhiều, nước “tương cua” không đủ nên người dân thay thế bằng nước mắm chắt.
Bên cạnh đó còn phải kể tới vị chua của chanh, vị nóng của ớt, gừng, giềng … và nhiều gia vị bí truyền khác. Cá được kho bằng niêu đất thủ công, kho từ 10 - 14 tiếng bằng loại củi đặc trưng – củi nhãn. Cá kho xong có màu vàng, thịt cá chắc và thơm, xương cá mềm, ăn với cơm nóng rất hợp nên cá kho Vũ Đại ngày nay rất được mọi người ưa chuộng, nhất là trong dịp Tết.
Sản phẩm được đóng gói cẩn thận, đẹp, sang trọng, dễ vận chuyển nên món ăn truyền thống này đã trở thành quà biếu rất hữu dụng. Từ món ăn đặc trưng quê hương này, Cá kho Vũ Đại đã vươn mình trở thành đặc sản, thương hiệu nổi tiếng của người Việt trong và ngoài nước.
 |
Sản phẩm Cá Kho Vũ Đại hiệu Ông Khoái được đóng gói cẩn thận trong thùng Carton – theo tiêu chuẩn của Hiệp hội cá kho niêu cổ truyền làn Vũ Đại. |
Mỗi dịp Tết đến Xuân về, mọi gia đình dù ở nơi đâu, đều mong muốn được xum vầy bên bữa cơm đoàn viên cùng niêu cá kho Vũ Đại truyền thống thì mọi ưu phiền vất vả sau một năm sẽ qua đi, thay vào đó là niềm vui, niềm hi vọng.
Cá kho Vũ Đại lại trở thành đại sứ, mối liên kết tình cảm của những người con xa quê hương với gia đình và người thân. Không chỉ là một món ăn truyền thống đơn thuần, Cá kho Vũ Đại đã trở thành biểu trưng cho nét đẹp văn hóa dân tộc – văn hóa ẩm thực Việt Nam.
